DocumentOlst, Haereweg 4, De Haere, 1559
Het rijksmonument LANDHUIS DE HAERE. Omgrachte hoofdgebouw, in oorsprong teruggaand tot in 1559. Uit deze tijd dateert de huidige grondslag van de rechthoekige hoofdvleugel met twee naar afmeting niet geheel gelijke zijvleugels. Voorts dateren de twee met tongewelven overwelfde kelders onder de vleugels uit de bouwperiode. Het huis is gebouwd op een wel, die een garantie bood voor het nat en dus instandhouden van de in oorsprong eiken fundering. Een afbeelding uit het midden van de 18de-eeuw geeft een indruk van het 16de-eeuwse huis: een hoofdvleugel met haaks erop twee hoog opgetrokken zijvleugels onder zadeldaken, in de gevels kruiskozijnen op een door een gracht omgeven huiseiland. In 1767 kwam de havezate door vererving in het bezit van Jan van Suchtelen, gehuwd met Josina Cecilia van Buren, die het huis ingrijpend laat verbouwen. Het huidige kasteeleiland met keermuren in baksteen en rechthoekig terras met afgeronde hoeken aan de achterzijde kwam toen tot stand. Hoofd- en zijvleugels werden door het huidige schilddaken overkapt en aan de voorzijde werd de hoofdvleugel beganegronds over de lengte met een portiek uitgebouwd, waardoor inwendig het huis van een brede gang werd voorzien. Het portiek wordt afgesloten door een balustrade met balustervormige spijlen, die tevens de afsluiting vormt van het balkon. Een tweede verbouwing vond plaats omstreeks 1870, in de periode dat De Haere in eigendom van Pierre Gustave Voûte (1868-1901). Toen werd het huis met de huidige toren aan de NW-hoek verrijkt. Inwendig had het huis in de periode 1840-1847, in de tijd dat De Haere in bezit was van Julie Adrienne Mittendorf, al eerder een verbouwing ondergaan. In de verkoopakte uit 1847, wanneer zij het huis verkoopt aan Jhr. Charles Smissaert, wordt vermeldt dat het huis "kortelings geheel vertimmerd" was. Inwendig kwam bij de verbouwing uit omstreeks 1845 de huidige interieurindeling tot stand met beganegronds de centraal gelegen zaal met aan weerszijden de tuin- en eetkamer en in de zuidvleugel de spiegelkamer en het boudoir. In de zuidmuur van de spiegelkamer werd toen het zich in horizontale richting openende schuifraam aangebracht, het oudste in zijn soort in Nederland. In de jaren '90 werd het huis gerestaureerd door restauratiearchitect Johan Kreek, waarbij onder meer het huis (wederom) deels van een pleisterlaag werd voorzien en waarbij het huis weer zijn oorspronkelijke omstreeks 1900 verwijderde brede goten kreeg. Door een houten toegangsbrug voorafgaande in rode baksteen opgetrokken omgracht hoofdgebouw, voormalige havezate, op rechthoekige grondslag, met middenpaviljoen met in breedte ongelijke vleugels aan weeszijden. De toegangsbrug steunt aan weerszijden op een bakstenen keermuur en leidt naar het met klinkers bestrate rechthoekige voorplein. Het middenpaviljoen en de vleugels van het hoofdgebouw zijn overkapt door schilddaken met naar onderen toe iets uitzwenkende schilden. De schilden zijn gedekt met grijze Oud-Hollandse pannen, het schild aan de voorzijde van het middenpaviljoen is gedekt door grijze gesmoorde pannen. Centraal op het dak van het middenpaviljoen een open achtzijdige klokkentoren onder met leien gedekte puntdak. De toren wordt door een met leien gedekt tentdak overkapt. De gevels van de vleugels zijn omgaande van een pleisterlaag voorzien. Ook de achter(west-)gevel van het middenpaviljoen is bepleisterd met uitzondering van de smalle middenrisaliet met gecementeerde hoeklisenen. Aan de achter (west-)zijde van het hoofdgebouw een terras met bakstenen keermuren met afgeronde hoeken. Het terras wordt afgesloten door een tussen rechthoekige zuilen gevatte omstreeks 1850 aangebrachte gietijzeren balustrade met voluutvormige opvulling. De iets uitzwenkende keermuren van de huisplaats en toren zijn gecementeerd en voorzien van een blokmotief. Ter hoogte van de toegangsbrug zwenken de keermuren van de huisplaats kwartcirkelvormig naar voren. In de keermuur van de toren aan de noordzijde een halfronde boot-doorgang. De hoeken van het hoofdgebouw zijn voorzien van geblokte lisenen. De gevels van het hoofdgebouw worden afgesloten door een brede kroon- en gootlijst met voluutvormige gootklossen. Het fries van de toren kent een indeling in verdiepte vakken. De gevels van de toren worden afgesloten door een gecementeerde toog. Centraal aan de voorzijde van het middenpaviljoen de iets naar voren springende ingangspartij met gestoken Lodewijk XV-toegangsdeur met 8-ruits bovenlicht omgeven door lijstwerk van twee pilasters onder kroonlijst. Aan weerszijden van de ingangspartij een 24-ruits schuifvenster met ernaast een smal 12-ruits schuifvenster. Op de verdieping een dubbele 24-ruitts terrasdeur naar het balkon met aan weerszijden een 20-ruits schuifvenster. In de kap twee platte dakkapellen met 6-ruits venster. In de naar het voorplein gerichte zijden van de vleugels beganegronds een rechte deur en op de verdieping ter hoogte van het balkon een 20-ruits schuifvenster. In de voorgevel van de linker vleugel op kelderniveau twee halfronde vensters, beganegronds twee 6-ruits schuifvensters en op de verdieping twee 4-ruits schuifvensters. In de voorgevel van de rechter vleugel beganegronds een 6-ruits schuifvenster en op de verdieping een 4-ruits schuifvenster. In de linkergevel van de linker vleugel enkele kleine vensters op kelderniveau, beganegronds rechts een horizontaal enkelruits schuitsvenster en links een 6-ruits schuifvenster. Op de verdieping twee 4-ruits schuifvensters. In de achtergevel van de linker vleugel beganegronds een 6-ruits en op de verdieping een 4-ruits schuifvenster. In de rechter gevel van de rechtervleugel beganegronds en op de verdieping enkele meerruitsschuifvensters. In de west- en noord-gevel van de toren beganegronds een 6-ruits, op de verdieping een 4-ruits en op de tweede verdieping wederom een 6-ruits schuifvenster. Het venster op de tweede verdieping is licht getoogd. In de noordgevel beganegronds bevindt zich aan de linkerzijde bovendien een slank 3-ruits schuifvenster. Het midden-paviljoen vertoont aan de achterzijde in de middenrisaliet een dubbel 6-ruits terrasdeur, op de verdieping een 4-ruits schuifvenster, erboven een 2-ruits mezzanino-venster. De risaliet wordt bekroond door een grote omstreeks 1850 aangebrachte bakstenen dakkapel met licht getoogd 6-ruits schuifvenster onder plat zadeldak. Direct aan weerszijden van de middenrisaliet beganegronds een slank 3-ruits schuifvenster en op de verdieping een slank 2-ruits venster. Aan weerszijden hiervan beganegronds een 6-ruits schuifvenster en op de verdieping een 4-ruits schuifvenster. Inwendig: op kelderniveau van de vleugels twee kelders met tongewelven uit de bouwtijd van het huis. Beganegronds aan de voorzijde een over de lengte van het midden-paviljoen gesitueerde hal, uitgebouwd in 1767. Aan de lange zijde de toegang naar de centraal gelegen eetzaal en de aan weerszijden hiervan gelegen tuinkamer (zuid) en eetzaal. In de linker vleugel aan de westzijde het boudoir en noordzijde de spiegelkamer. In de rechter vleugel de keuken met houten keukenkast en grote koof uit ca. 1845. De lambriseringen en gehoute deuren dateren uit de verbouwing van omstreeks 1845. In het boudoir houten hoekbankjes uit omstreeks 1845. In het boudoir en spiegelkamer stucplafonds met florale motieven uit omstreeks 1845. In de spiegelkamer aan de noordzijde en oostzijde een spiegel uit omstreeks 1845 omgeven door ijzeren roosjes. Aan de zuidzijde een horizontaal schuifraam uit omstreeks 1845, eveneens omgeven door een lijstwerk van ijzeren roosjes. De gebintconstructie van de kappen dateert uit de tweede helft van de 19de eeuw, waarschijnlijk uit omstreeks 1870, toen de toren werd aangebouwd.
Waardering van het landhuis , behorende bij de historische buitenplaats De Haere is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang
- als gaaf voorbeeld van het hoofdgebouw van een voormalige 16de-eeuwse havezate;
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de bouwgeschiedenis;
- vanwege de hoge ensemblewaarde.
Bron: monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/monumenten/530429 (2022)
Foto's: eigen foto
1559
NL-OstHVOE_MON00027