|
'Schansgrond is goede grond'
Het is een opvallende boerderij aan de weg van Ommen naar Balkbrug. No 4 staat er op de topgevel van het voorhuis geschilderd. Het is één van de laatste hoeven van de oorspronkelijke 21 boerderijen van de Maatschappij van Weldadigheid op de Ommerschans. Bezoekers kunnen er terecht voor informatie over de voormalige landbouwkolonie. De familie Hiemstra heeft hier een biologisch melkveebedrijf. De moderne boerderij telt ruim 110 melkkoeien en twee melkrobots. Het bedrijf ligt op steenworp afstand van de Ommerschans, een militair bolwerk dat 200 jaar geleden door de Maatschappij van Weldadighei...
|
100 jaar Bello
100 jaar Bello 24 september 1910:
een feestelijke proefrit over de nieuwe spoorlijn van Deventer naar Ommen De spoorlijn Deventer-Ommen
100 jaar geleden verbond een nieuwe spoorlijn Deventer via Raalte en Lemelerveld met Ommen.
De dienstregeling ging in op 1 oktober 1910. In 1935 werd de spoorlijn gesloten en veranderde jaren later in een betonweg. De provinciale weg N348 tussen Ommen en Raalte loopt ook nu nog over het tracé van de voormalige spoorlijn Deventer-Ommen. Herinneringen
Het station is afgebroken, de rails zijn opgebroken en de draaibrug over het kanaal...
|
1756 - Een ijzergieterij in Deventer
In Deventer gaat op 30 september 1756 een grote ijzergieterij van start, na die van Zutphen, Doetinchem en Ulft de vierde in het oosten van ons land. Deze streek ontwikkelt zich dankzij de aanwezigheid van ijzeroerbanken tot ‘de bakermat van de Nederlandse ijzerindustrie’. Het Deventer bedrijf is gesticht door de veelzijdige ondernemer Hendrik Lindeman. Hij maakt gebruik van waterkracht om met grote blaasbalgen het vuur aan te wakkeren, waarin het oer wordt gesmolten en gegoten. In 1826 komt de fabriek in handen van Johan Laurents Nering Bögel, die diverse moderniseringen doorvoert. Tien jaa...
|
1847 - Een gasfabriek in Zwolle
In de zomer van 1847 neemt Zwolle de eerste gasfabriek van Overijssel in gebruik. Het bedrijf is met opzet aan de rand van de stad gebouwd, omdat het winnen van gas uit steenkool stank-overlast en een verhoogd brandgevaar met zich meebrengt. Het gas wordt aanvankelijk vooral gebruikt voor het verbeteren van de straatverlichting. Flakkerende olielampen maken plaats voor helder stralende gaslantaarns. Zwolle behoort tot de eerste tien steden in Nederland met ‘loopend gaz’. Na verloop van tijd verrijzen overal in Overijssel gasfabrieken. Steeds meer particulieren maken gebruik van gas voor huis...
|
|
1859 - Van Heek & Co te Enschede
Op 1 januari 1859 richten de broers Hendrik Jan, Herman en Gerrit Jan van Heek, leden van een bekende textielfamilie, in Enschede de firma Van Heek & Co op. Deze vennootschap gaat zich onder meer richten op het fabriceren van katoenen of andere stoffen. Van Heek & Co groeit door een innovatief beleid uit tot één van de grootste ondernemingen in de Nederlandse textielindustrie. Het bedrijf produceert vooral voor de koloniale markt. De arbeiders worden met ijzeren hand geregeerd en maken onvoorstelbaar lange werkdagen. De patriarchale leiding van het bedrijf heeft echter ook oog voor s...
|
1868 Stork in Hengelo
Door Jan ten Hove.
Op 4 september 1868 wordt in Hengelo, op het kruispunt van de spoorlijnen Almelo-Salzbergen en Hengelo-Zutphen, de machinefabriek Gebr. Stork & Co geopend. De grondlegger, Charles Theodorus Stork, heeft zijn negen jaar oude onderneming met het oog op de betere infrastructuur vanuit Borne naar Hengelo verplaatst. Stork richt zich aanvankelijk vooral op het vervaardigen van industriële installaties – met name stoommachines en -ketels – in Nederland, maar breidt zijn activiteiten later uit tot nagenoeg alle werelddelen. Het bedrijf ontwikkelt zich tot één van de voornaamst...
|
1896 Een elektriciteitscentrale in Borne
Door Jan ten Hove.
In 1896 verrijst aan de rand van Borne de eerste elektriciteitscentrale in de provincie. De fabriek is een initiatief van de 32-jarige ingenieur R.W.H. Hofstede Crull, een pionier op het gebied van de elektrotechniek, die zeer geïnteresseerd is in de nieuwe energiebron voor de verlichting van huizen, straten en fabrieken. Hij is ook betrokken bij de elektrificatie van andere delen van Twente. Het bedrijf van Hofstede Crull wordt in 1908 omgezet in de NV Hengelosche Electrische- en Mechanische Apparaten Fabriek (Heemaf), die onder meer verantwoordelijk is voor de eerste Nede...
|
1900 - Een aardappelmeelfabriek in Lutten
De turf in het hoogveengebied langs de Dedemsvaart is aan het einde van de 19de eeuw vrijwel afgegraven. Nadat het werk in de veenderijen is stopgezet, maakt kunstmest het mogelijk de uitgegraven dalgronden tot vruchtbare landbouwakkers om te vormen. De ontginning wordt veelal verricht door jonge landbouwers uit de veenkolonieën. Vooral veel Groningers voelen zich aangetrokken door de lage grondprijzen. Doordat er veel aardappelen worden geteeld, verrijst in 1900 in het dorpje Lutten in de gemeente Hardenberg de eerste aardappelmeelfabriek van Overijssel: De Baanbreker. De particuliere fabri...
|
|
1905 Winkelen in een warenhuis
Door Jan ten Hove.
De stijgende levensstandaard zorgt in het begin van de 20ste eeuw voor ingrijpende vernieuwingen in het winkelbedrijf. Meer producten komen binnen het bereik van een groot publiek, waardoor de detailhandel kan expanderen en er meer speciaalzaken verschijnen. Daarnaast maakt ook het warenhuis zijn opwachting. Het eerste warenhuis in Overijssel wordt in 1905 aan de Brink in Deventer geopend. Magazijn De Zon is een filiaal van het succesvolle Vroom & Dreesmann, dat zich aanvankelijk vooral op de manufacturenbranche richt. Het in Amsterdam begonnen bedrijf streeft naar lage...
|
1937 - Een asbestfabriek in Goor
Commissaris van de Koningin mr. A.E. baron van Voorst tot Voorst opent op 21 juli 1937 een moderne asbestfabriek in Goor. Gemeentebestuur en bevolking zijn in deze crisisjaren zeer in hun nopjes met de vestiging van de NV Eternit, die voor veel werkgelegenheid zorgt. Pas veel later wordt duidelijk dat men met deze producent van dakbedekking en andere bouwmaterialen een sluipmoordenaar in huis heeft gehaald. De Eternitfabriek is er immers de oorzaak van dat tegenwoordig in en om Goor veel asbestvervuiling voorkomt. Daardoor ligt het aantal gevallen van long- en buikvlieskanker aanmerkelijk ho...
|
1948 Een fittingfabriek in Deventer
Door Jan ten Hove.
In 1948 opent de Nederlands-Amerikaanse Fittingfabriek in een oud pand in Deventer haar deuren. De oprichting is mogelijk gemaakt dankzij het Marshall-plan. Dit naoorlogse hulpprogramma van de Verenigde Staten heeft als doel West-Europa economisch weer op de been te helpen. Het plan is genoemd naar generaal Georg C. Marshall, die het als minister van Buitenlandse Zaken heeft geïntroduceerd. Twee jaar later wordt een splinternieuwe fabriek voor pijpfittingen in gebruik genomen. De naam verandert later in Nederlandse Fittingfabriek, kortweg Nefit. Het bedrijf brengt in 1981 d...
|
1952 Een postorderbedrijf in Slagharen
Door Jan ten Hove.
In 1952 richt Herman Wehkamp in Slagharen Wehkamp’s Fabriekskantoor op, een verzendhuis in textielgoederen, confectie, woninginrichting etc. De artikelen worden door de klanten per post besteld op basis van advertenties in radiobodes en damesbladen. Ook de verzending verloopt grotendeels via de PTT. Wehkamp werkt vanuit een magazijn dat aanvankelijk in Slagharen en later op een industrieterrein in Dedemsvaart is gevestigd. Vrijwel vanaf het begin speelt mechanisatie van de administratie en het adressenbestand een belangrijke rol in het succes van Wehkamp. De onderneming is ...
|
|
1965 - Economisch rampjaar voor Deventer
Door een opeenstapeling van faillissementen is 1965 een economisch rampjaar voor Deventer. De zwaarste klap valt in december, als de textielfabriek van Ankersmit onverwacht de deuren moet sluiten. Het bedrijf is precies honderd jaar eerder door manufacturenhandelaar Hendrik Jan Ankersmit jr. opgericht als de Stoomweverij, Ververij en Drukkerij Ankersmit & Co. De onderneming heeft wereldwijd een goede naam opgebouwd. Haar handelsmerk, de ‘vuist met het anker’, staat garant voor kwaliteit. Eén van de belangrijkste producten is de kleurrijke wasdruk, een imitatiebatik die vooral in West-Afr...
|
1967 - Ondergang van een textielimperium
De eens zo bloeiende Twentse textielindustrie komt in de jaren zestig in gevaarlijk vaarwater. Het prijspeil van de producten daalt, terwijl de loonkosten juist stijgen. De concurrentie uit Oost-Europa en Azië is moordend. Ingrijpende reorganisaties en een stroom van fusies kunnen het economische tij niet keren. Vooral 1967 is een triest jaar, waarin duizenden arbeiders hun baan verliezen. De meeste indruk maakt de mededeling op 4 april dat de werkgelegenheid bij de voormalige textielgigant Van Heek & Co in Enschede met tweederde wordt ingekrompen. Ruim een jaar later legt het zieltogend...
|
1970 - Hildo Krop bezwijkt aan een hartaanval
Op 20 augustus 1970 bezwijkt de 86-jarige Hildo Krop in zijn Amsterdamse atelier aan een hartaanval. De uit een welgesteld, vrijzinnig bakkersgezin in Steenwijk stammende kunstenaar volgt beeldhouwlessen op de Amsterdamse Rijksacademie en in het buitenland. In 1916 volgt zijn benoeming tot stadsbeeldhouwer van Amsterdam, een functie die hij de rest van zijn leven zal vervullen. Op tal van plaatsen in de hoofdstad is zijn symbolistische werk te bewonderen. In zijn geboorteplaats ontwerpt Krop gebruiks- en sieraardewerk voor de in 1919 opgerichte Eerste Steenwijker Kunst-Aardewerk Fabriek (ESK...
|
20 juni 1848 - een verdrietig uitzicht
Rotterdam 1814 Juwelier Gerardus Arnoldus Weydens verliest zijn tweede vrouw, Adriana Voermans . Hij plaatst een heel persoonlijke advertentie. delpher.nl - Rotterdamsche Courant 2 mei 1811 Heden overleedt, na een langdurig en smartelijk lyden, tot myne en myner Kinderen bittere droefheid, myne waarde en veelgeliefde Huisvrouw, ADRIANA VOERMANS, in den ouderdom van 52 en 1 half Jaren. Ik verlies in haar een deugdzame Gade, en myne Kinderen een teedere zorgende Moeder. Een yder, die haar in deze en andere betrekkingen gekend hebben, zullen ligt beseffen, hoe...
|
|
21. Grutterij Erve Ten Cate-----Bornse Melbuuln (1744-1967)
Boekweitpannenkoeken De fabriek van Ten Cate was een grutterij: daar worden grutten gemaakt. Grutten zijn boekweitzaadjes die in stukjes zijn gebroken. De zaadjes lijken op kleine beukennootjes en zijn zes millimeter lang. Boekweit was vroeger een populair gewas, omdat het kan worden verbouwd op onvruchtbare grond zonder bemesting. De roze bloemen van de plant waren van belang voor de honingproductie. Vroeger at men grutten met melk gekookt tot een dikke brij, of gesneden in plakken met stroop en boter. Bekend en heel lekker is ook de grote dikke boekweitpannenkoek. Het assortiment van Ten Cat...
|
25 jaar Stichting Historische Kring Wederden
25 jaar Stichting Historische Kring Wederden In het kader van het 25 jarig jubileum van de Stichting Historische Kring Wederden starten we vanaf vandaag met de rubriek “wat veranderde er in 25 jaar in het straatbeeld van Wierden”. Het pand, op de hoek van de Nijverdalsestraat met de Stationsstraat, werd in 1918 gebouwd door G.H. Wanschers. In 1923 werd er ruimte bij gebouwd ten behoeve van de grossierderij. In 1948 werd er achter het pand een naaierij gerealiseerd, waar door zeven dames werkbroeken, overhemden en schorten werden genaaid. Als G.H. Wanschers in 1962 overlijdt, i...
|
27. Peekoffie-----Cichoreifabricage (1820-1947)
Wat is cichorei? Cichorei is de naam een plant die al vele eeuwen bekend is als geneesmiddel en verwant is aan witlof en andijvie. De plant heeft blauwe bloempjes en een wat bitter smakende wortel van ongeveer 20 cm lang. Twee Franse artsen maakten in 1775 voor het eerst gewag van cichorei als ingrediënt voor een warme cafeïnevrije drank die wat lijkt op koffie en daarom ook wel peekoffie werd genoemd. Pee is een oud woord voor wortel. In Nederland was het de predikant J.H. Nieuwold (1737-1812) die als eerste cichoreiplanten kweekte in zijn Friese standplaats Warga. Tekening ...
|
28. Spanjaard-----Textielconcern van formaat (1828-1971)
Bijzondere handelsgeest Spanjaard was een man met een bijzondere handelsgeest. De oudste boeken van zijn firma dateren uit 1828. Zijn beroep was winkelier, ‘inlands kramer’ (straatventer), en koopman. Van een nietig zaakje maakte hij in korte tijd een bloeiend textielbedrijf. Rond 1850 exploiteerde hij al 50 handweefgetouwen in een damastweverij aan de Aanslagsweg. Ook had hij een paar honderd huiswevers in dienst. Zijn katoengarens betrok hij rechtstreeks uit Engeland. Hij was voortdurend op reis om zijn stoffen te verkopen. Voor verre klanten bediende hij zich van tussenpersonen....
|
|
31. Meijling en Stork-----Ontwikkeling van de metaal- en elektrotechnische industrie (1859)
Meijling & Stork Onder de pioniers was de Bornse smid Jan Meijling (1822-1873), die samen met ingenieur Coenraad Craan Stork (1829-1863) uit Oldenzaal in 1859 aan de Oude Almeloseweg een bescheiden werkplaats oprichtte voor de reparatie van machines voor de textielindustrie. Na het overlijden van Stork in 1863 en het uittreden van Meijling werden de zaken door twee broers van Coenraad voortgezet onder de naam Gebrs. Stork en Co. In 1868 werd deze toekomstige industriegigant naar Hengelo verplaatst. C.C.T. Stork (1829-1863) en R.W.H. Hofstede Crull (1863-1939) Hofstede Crul...
|
36. De Boerenbond van Borne-----Landbouwcoöperaties (1896)
De Boerenbond Op 12 maart 1896 werd op initiatief van Th. Thien, onderwijzer in Saasveld en later schoolhoofd te Zenderen, in café De Keizerskroon de Coöperatieve Landbouwers Aankoopvereniging Boerenbond te Borne opgericht. Er werd bemiddeld bij de aankoop van kunstmest en krachtvoer tegen kostprijs. De eerste jaren was de bond vooral een bestelvereniging voor de aankoop van kunstmest (mais en lijnmeel). De boeren moesten hun bestelling zelf afhalen uit de wagons. In 1901 werd de eerste landbouwwintercursus gegeven. Meer dan 600 Twentse boeren zijn door meester Thien gevormd. De ...
|
38. De Bornse Courant-----Lokale nieuwsvoorziening (1902)
De kerkklokken De klokken riepen de gelovigen niet alleen op tot gebed of kerkgang, maar gaven ook informatie van algemene aard door. Kerken hadden als het even kon vier klokken met ieder een eigen toon. Je kon aan de toon horen of er bijvoorbeeld brand was. Iedereen was dan verplicht om te komen helpen blussen. De doodsklok heeft (nog altijd) de laagste toon. Overleed een inwoner van Borne dan werd de klok van half twaalf tot kwart voor twaalf uur geluid. Woonde de overledene in het buitengebied van Borne, dan was de luidtijd van kwart voor twaalf tot twaalf uur. Andere klokken gaven de tijd ...
|
40. Twentsche Automobiel Maatschappij-----Van lokaal naar internationaal vervoer (1935)
Buschauffeur Bernard Bernard, plaatselijk bekend als ‘Groot’n Brok’ , was van beroep metaalbewerker. In zijn vrije tijd zette hij fietsen in elkaar, die hij verkocht in het winkeltje van zijn vader, tegenover villa ‘Het Witte Huis’ van Jacob Spanjaard. Toen de naast die winkel staande molen van Vonke in 1924 te koop werd aangeboden, kocht Bernard het pand en vestigde er een garage in. Zijn broer Willem kocht een Duitse auto, een Adler. Nadat eerst de familie een toer door Twente had gemaakt, werd de carrosserie eraf gesloopt en werd de auto omgebouwd tot bus. Daa...
|