|
'Al snel ging het praatje: "Van Egmond snijdt ze er zo uit"’
'Voor de komst van de eerste dierenarts in Heino was Offenberg de enige met verstand van afkalven van koeien in de buurt. Hij had een praktijkopleiding tot veeverloskundige gehad en beschikte over een soortement vergunning en de instrumenten. Ik heb nog enige jaren met de oude baas samengewerkt. Dat verliep prima. Bij nacht en ontij kon ik geroepen worden omdat er een koe hulp nodig had. Ik heb nog wel boeren ’s nachts aan de deur gehad die mij voor een verlossing kwamen halen omdat ze geen telefoon hadden en de buren die wel telefoon hadden niet uit bed wilden roepen. Als ik erbij werd gero... Verhaal 'Al snel ging het praatje: "Van Egmond snijdt ze er zo uit"’ |
Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Emancipatie bleef lang een beladen woord'
'In 1981 werd ik als vrijwilligster secretaresse bij het provinciaal bestuur van de Christelijke Plattelandsvrouwen Bond. Onze zoon ging toen naar de kleuterschool en hele dagen thuiszitten was niets voor mij. Buurvrouwen boden aan om afwisselend onze zoon op te vangen. Het agrarisch leven behield mijn belangstelling. Diverse CPB-vrouwen kende ik vanuit mijn CBTB-periode. Veel vrouwen van CBTB-boeren waren lid van de CPB. Elke CPB-afdeling had een eigen bestuur en daarboven stond het provinciaal bestuur. Het bestuur vergaderde in het CBTB-kantoor in Zwolle. Eén van de voorlichtsters was ook ... Verhaal Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Emancipatie bleef lang een beladen woord' |
Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Het sociale aspect kwam meer op de voorgrond'
'In 1970 had ik net mijn diploma, toen er vacature voor economisch-sociaal voorlichtster in Twente in het blad van de Christelijke Boeren- en Tuindersbond (CBTB) stond. Ik ben daar op sollicitatiegesprek geweest. Mede dankzij relaties van mijn opa, die ik nooit heb gekend, ben ik aangenomen. Helemaal onbekend was Twente niet voor mij, vanwege mijn stage op de Volkshogeschool Markelo. Ik ging in Hellendoorn op kamers wonen, waar ik kantoor aan huis had. Mijn werkgebied lag in de CBTB afdelingen in Hellendoorn-Nijverdal, Holten, Rijssen, Wierden, Enter, Borne, Vriezenveen en Den Ham. Ons voorlic... Verhaal Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Het sociale aspect kwam meer op de voorgrond' |
Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Inwoning is niet altijd eenvoudig'
'Wat mij bij mijn huisbezoeken opviel, was dat bijna bij de helft van de boerderijen sprake was inwoning. Vaak was het een van de (schoon)ouders of een ongetrouwde broer of zus. Dat was heel typerend voor Twente. Ik kende het van huis uit, want mijn oma heeft jarenlang bij ons ingewoond. Ik begon er meestal wel over met de boerin. Zo van: “Hoe gaat het?” Het ging altijd prima, zeiden ze. Vaak keek oma eventjes om de deur. “Ik heb nu bezoek, hoor!|” “Oh ja, ik kwam even kijken wie er is.” Dat was voor mij zo herkenbaar. Die kleine dingen geven toch een zekere spanning. Inwoning is niet altijd... Verhaal Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Inwoning is niet altijd eenvoudig' |
|
Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Zaken die al eeuwen zo gaan, verander je niet in een dag'
'In boerengemeenschappen kent men elkaar vaak door en door. Je wist bij wijze van spreken alles van elkaar. Zodra je iets aan de buurman vertelde, wist binnen de kortste keren de hele buurt dat. Je hing de vieze was dus niet buiten. Het zit ook in de aard van de boeren om het heel persoonlijk te maken. Daar liepen wij als voorlichters regelmatig tegen aan. Ruilverkavelingen verliepen soms heel moeilijk. De eigen grond was altijd beter dan die van de buurman. Hoe verder Twente in, hoe hechter de verknochtheid aan de grond. Er is niet voor niets zo’n opstand in Tubbergen tegen de ruilverkaveling... Verhaal Adrie van Nieuwenhuijzen: 'Zaken die al eeuwen zo gaan, verander je niet in een dag' |
Akkerbouw
.
|
André Tijman op Smeijers: 'Dat waren nog eens koeien!'
'Ik heb mij altijd bezig gehouden met de fokkerij. Het ging mij niet om het exterieur, maar de economie van de koe. Als de koeien vroeger op stal moesten, zette mijn broer alle roodbonten en zwartbonte koeien naast elkaar op volgorde van hoogte, maar ik wilde ze op kalfdatum hebben. Dat is ook makkelijker met voeren. Later is dat bemiddeld. De koeien stonden op kalfdatum, maar zwart en rood nog wel apart. Ik was een voorstander van roodbonte koeien. De FH koeien waren kleine propjes geworden. De MRIJ was een wat robuustere koe. Die waren zo slecht nog niet, maar ze konden niet op tegen de HF... Verhaal André Tijman op Smeijers: 'Dat waren nog eens koeien!' |
André Tijman op Smeijers: 'Mijn vader is boer geworden omdat hij moest; ik omdat ik mocht'
‘In deze boerderij ben ik geboren, als vierde uit een gezin van elf kinderen. Ik heb zeven broers en drie zussen, onder wie twee tweelingen. We zijn allemaal heel verschillend, maar kunnen goed met elkaar. De Twentse regel dat de oudste zoon de boerderij overneemt, hebben wij niet toegepast. Dat heeft vooral met interesse te maken. Ik had de meeste passie voor waar het eigenlijk om draait: de koeien. Melkveehouders hebben het vaak over trekkers en machines, maar niets is belangrijker dan koeien. Daar moet je het van hebben. Mijn opa had hier 22 hectare. Er vielen ook twee kleine boerderijtje... Verhaal André Tijman op Smeijers: 'Mijn vader is boer geworden omdat hij moest; ik omdat ik mocht' |
|
André Tijman op Smeijers: 'Natuurmonumenten verbouwt vooral pitrus'
'Hier in de omgeving zijn zes boerderijen gestopt. Die kavels hebben bijna allemaal een natuurbestemming gekregen. In 1982 heeft Natuurmonumenten de grond van de buurman gekocht. Dat had ik te laat in de gaten. Er zat hiernaast een Zeeuw met dertien koeien. Hij is in Oldenzaal gaan wonen. Hij had 1,9 hectare grond in eigendom en 20 hectare pacht van Natuurmonumenten. Hij wilde de grond met gebouwen wel aan ons verkopen. Mijn vader wilde het niet hebben, maar ik wel. Op voorwaarde dat ik de pachtgrond in gebruik kreeg, maar dat wilde Natuurmonumenten niet. Ik heb 20 hectare natuurlijk graslan... Verhaal André Tijman op Smeijers: 'Natuurmonumenten verbouwt vooral pitrus' |
André Tijman op Smeijers: 'Tijdig geanticipeerd op de komst én op de afschaffing van het melkquotum'
'De ligboxenstal is gebouwd toen ik 18 jaar was. Ik zat nog op de havo, maar mijn vader liet het aan mij over. Hij wilde wel uitbreiden met varkens, maar dat wilde ik absoluut niet. Ik heb niets met varkens. Er lag een plan van de landbouwvoorlichting voor een ligboxenstal. Mijn moeder en ik waren voor. Uiteindelijk gaven wij de doorslag. Mijn vader zag op tegen de investering van 125.000 gulden. Er zou een stal voor 49 koeien komen, maar mijn vader heeft er nog een spant van afgehaald. Het was een halve stal: een voergang met een dubbele rij koeien. Er was een optie voor een enkele rij ernaas... Verhaal André Tijman op Smeijers: 'Tijdig geanticipeerd op de komst én op de afschaffing van het melkquotum' |
Anton Heuven: 'Er zijn nog maar weinig oude buren overgebleven'
'Wij zijn onderhand de oudsten hier in de buurt. Er woont hier heel veel import. Vroeger was het Relaer nog een hechte buurschap. Als er gedorst moest worden, hielpen de buren elkaar. Dan kwam de loonwerker met de dorsmachine de boeren zorgden voor het volk om te werken. Als de een niet kon, dan kwam de ander. Dat was traditie. Als de boer ziek was, hielpen de buren ook. Of als een koe moest kalven. Je zag elkaar ook op feestjes. En als er iemand overleden was, moesten de buren met de carpion rijden. In latere jaren kwamen de auto's en lijkwagens. Toen is het allemaal veranderd. Mijn vader i... Verhaal Anton Heuven: 'Er zijn nog maar weinig oude buren overgebleven' |
Anton Heuven: 'Mijn vader heeft veel grond geëgaliseerd'
'Ons bedrijf had 39 hectare grond. Aan het begin van de oorlog heeft mijn vader veel grond geëgaliseerd en wat stukken bos eruit gehaald. Dan had je weer wat land onder handen en kon je meer vee houden. In mijn jeugd molken we zo'n 20 à 22 koeien. Ja, best wel veel voor die tijd. Die moesten allemaal met de hand gemolken worden. Melkmachines waren er nog niet. De melk ging nog in bussen naar de melkfabriek in Heino. Je moest zorgen dat je de bussen op tijd aan de weg zette. Anders had je ze een dag langer staan en dan kreeg je met de zuurtegraad van doen. Naast koeien hadden we varkens en kipp... Verhaal Anton Heuven: 'Mijn vader heeft veel grond geëgaliseerd' |
|
Anton Heuven: 'Van lieverlee rol je zo het bedrijf in'
'Ik ben van 1929. De oudste van ons gezin was van 1921, de jongste van '35. We waren met zijn tienen thuis. Ja, het waren allemaal grote gezinnen in die tijd. We gingen in Heino naar de Mariaschool, allemaal lopend. Je kunt de jongeren van tegenwoordig bijna niet wijs maken dat er toen amper fietsen waren. We namen het kerkpad door het bos. We hadden twee jongens in de klas die helemaal niet konden leren. De leraar zei: "Och jongens word toch boer!" Dat was het enige wat ze konden. Na de Mariaschool ben ik nog twee winters naar de Landbouwwinterschool in Heino geweest. Daar leerde je over a... Verhaal Anton Heuven: 'Van lieverlee rol je zo het bedrijf in' |
Anton Heuven: 'Veel meer dan twintig koeien heb ik niet gemolken'
'Veel meer dan twintig koeien heb ik niet gemolken. Je kon wel meer vee aanschaffen, maar als je geen plaats hebt... De andere schuren waren voor het jongvee. We molken de koeien op de deel met een ketel. Een broer van mijn die altijd thuis is gebleven, hielp met melken. In 1987 hebben we een ligboxenstal gezet. Ik zat in een maatschap met mijn zoon, Harry. Toen konden we meer vee houden. Er konden er 30 à 40 in. De melkbussen gingen eruit. Je moest ervoor zorgen dat je een melktank had. Je had er een hoop gemak van. We hebben vier zoons en een dochter. Alleen Harry had belangstelling... Verhaal Anton Heuven: 'Veel meer dan twintig koeien heb ik niet gemolken' |
Anton Heuven: 'We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder'
'Ik heb mijn vrouw leren kennen op een dansavond in Heino. Na de oorlog zijn ze met dansavonden begonnen. Ik weet nog wel dat ze bij ons hier in de oude schuur danslessen gaven met een harmonica erbij. Toen waren wij nog niet zover. We moesten op tijd naar bed. Later raak je geleidelijk op die leeftijd. Mijn vrouw komt uit de Veldhoek, ook van de boerderij. In 1961 zijn we getrouwd. Het feest hadden we hier op de deel. Daar had je de minste kosten mee. De buren waren er allemaal bij. Mijn vrouw is hier in huis gekomen. We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder. We hebbe... Verhaal Anton Heuven: 'We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder' |
Antoon ten Den: 'Als je bang voor een stier bent, loopt het verkeerd af'
'Ik was nooit bang voor stieren. Als je bang bent, loopt het verkeerd af. Wij hadden van jongs af aan eigen stiertjes. Dus ik was ermee vertrouwd. Bij de KI liepen de stieren vrij door de stal, maar je kon ze vast zetten met een touw aan de neusring. Een enkeling moest je van je af houden. Zodra ze je aanraakten, gingen ze door. Die hield je vast met een stok met een haak eraan. Van zo’n stier heb ik wel eens een dreun gehad, toen ik hem de stal in wilde leiden. Op de stierenkeuring deed hij hetzelfde bij de stierenverzorger. Ik liep erachter en nam de stier gauw over. Het bestuur en de aankoo... Verhaal Antoon ten Den: 'Als je bang voor een stier bent, loopt het verkeerd af' |
|
Antoon ten Den: 'Het stiertje sprong van de grond af en ging achterover!'
'Wij hadden heel aardig vee thuis, allemaal Maas- Rijn- en IJsselvee. We deden vaak mee aan fokveedagen. Mijn vader had aardig kijk op de fokkerij. Ik weet nog dat ik met een bollige koe naar de boerderij van mijn oom bij Nieuw Heeten moest. Die hadden een goede stier staan. Wij hadden meestal zelf ook een jong stiertje. Ik heb eens zo’n stiertje aan de touw uit het hok gehaald om een koe te dekken. Het touw had ik voor de zekerheid een extra keer om mijn pols geslagen. Het stiertje sprong van de grond af en ging achterover! Ik werd zo meegetrokken. Ik heb het touw nooit meer om mijn arm gesla... Verhaal Antoon ten Den: 'Het stiertje sprong van de grond af en ging achterover!' |
Antoon ten Den: 'Ik had mijn vader graag willen opvolgen'
‘Ik ben geboren op de boerderij hiernaast, waar we op uitkijken. Ik ben de oudste van tien kinderen. Het was de boerderij van mijn moeders familie. Mijn vader is erbij ingetrouwd. Onze boerderij was niet groot, maar ook niet klein: een bunder of 10, 11, met 12, 13 koeien en wat fokvarkens. ’s Ochtends en ’s avonds hielp ik mee met melken. In de drukke zomertijd was ik ook thuis. Ik had mijn vader graag willen opvolgen. Ik ben met hart en ziel boer. Maar daar was geen kans op, omdat ik de oudste was van tien. Mijn broers en zussen waren nog thuis. Ik kon er niet bij introuwen. Een boerderij ... Verhaal Antoon ten Den: 'Ik had mijn vader graag willen opvolgen' |
Antoon ten Den: 'Met één sprong kon je een paar honderd koeien insemineren'
'Toen ik van de Landbouwwinterschool kwam, ging ik op zoek naar werk. Mijn vader zei: "Bij de KI hebben ze nog iemand nodig." Ik heb gesolliciteerd. Het liefste hadden ze iemand die de Landbouwschool had gedaan. Dat had ik. In mei 1950 ben ik begonnen. De eerste 3 maanden heb ik sperma op de fiets in de omgeving van Haarle geïnsemineerd. De roodbonte stieren stonden bij Van Rossum in Pleegste en de Fries Hollandse zwartbonten bij Brinkhof in Heeten. Een collega kwam het sperma met de motor deze kant op brengen. Toen kreeg een andere inseminator in Raalte trammelant en werd ontslagen. Ik heb zi... Verhaal Antoon ten Den: 'Met één sprong kon je een paar honderd koeien insemineren' |
Arend-Jan Vahl: 'Als het niet nodig was, spoten we niet'
'Na de oorlog werd er gezegd: "Agrariërs, er is een tekort aan voedsel. Jullie moeten meer produceren." Om de productie op de vijzelen werden ons bepaalde middelen aangereikt, waarvan we niet wisten wat de gevolgen zouden zijn. In het voorjaar leverden we altijd spinazie aan de conservenfabriek in Hoogeveen. We noemden dat contractspinazie. Daar kwamen meestal rupsen in, dus haalden we bij de bakker zakken met zemels op. Dat is de bast van tarwe. Die zemels deden we in een grote teil, mengden het met een hoeveelheid parathion (bestrijdingsmiddel) en strooiden het over de spinazie. Er stond wel... Verhaal Arend-Jan Vahl: 'Als het niet nodig was, spoten we niet' |
|
Arend-Jan Vahl: 'De tuinders stapten af van de coöperatieve gedachte'
'De veiling was een coöperatie van alle groentetelers uit de omgeving. Van elk product dat werd verkocht ging een deel van de opbrengst naar de veiling toe. Daar kon het veilingpersoneel van betaald worden. Ook was er een potje waaruit de telers een vergoeding kregen als hun product doorgedraaid werd. Elk product had een ophoudprijs. Voor minder dan dat bedrag werd het niet verkocht. Het leverde de telers dan ook niks op, maar dan kreeg je uit die pot dus toch een kleine vergoeding. Op een gegeven moment werd de Koekoekspolder aangewezen als glastuinbouwgebied. Sinds die tijd is de vollegron... Verhaal Arend-Jan Vahl: 'De tuinders stapten af van de coöperatieve gedachte' |
Arend-Jan Vahl: 'De veiling was ook een sociaal gebeuren'
'In IJsselmuiden had je drie keer per week een groenteveiling, op maandag, woensdag en vrijdag. Later was het iedere dag, zodat je het werk wat meer kon verspreiden. Ik bracht het spul er met de trekker en wagen heen. Eind jaren vijftig heb ik bij een smid hier in de buurt een Fordson-trekker gekocht. In die tijd begonnen enkele tuinders aan een trekker, maar dat werden er al snel meer. Sommigen lieten hun groente door transportbedrijf Wezenberg vervoeren. Die hadden eerst allemaal paarden en wagens, maar later trekkers en vrachtwagens. Het bedrijf bestaat nu nog steeds. Op veilingdagen ging... Verhaal Arend-Jan Vahl: 'De veiling was ook een sociaal gebeuren' |
Arend-Jan Vahl: 'En wie kreeg de klap om de oren? De tuinders'
'In IJsselmuiden en omgeving had je vroeger drie standsorganisaties, de ABTB, de CBTB en de OLM. De CBTB in IJsselmuiden bestond voor 98 procent uit tuinders. Het veilingbestuur bestond uit leden van de veiling. Van elke standsorganisatie moesten er een paar afgevaardigden in het bestuur zitten. Dan was het eerlijk verdeeld. Mijn vader heeft ook jarenlang in het bestuur gezeten. Ik heb zelf vijf jaar in het hoofdbestuur gezeten van de CBTB in Overijssel. Ik was daar de enige tuinder, verder waren het allemaal melkveehouders. De voorzitter wist wel dat ik een vijand was van het melkquot... Verhaal Arend-Jan Vahl: 'En wie kreeg de klap om de oren? De tuinders' |
Arend-Jan Vahl: 'Ik ben achttien maanden in dienst geweest'
'In de jaren vijftig was het lastig om personeel te krijgen op de boerderij. Toen ik in dienst moest, heb ik geprobeerd om vrijstelling te krijgen. Mijn vader is wethouder geweest en had goede contacten op het gemeentehuis. De burgemeester zei: "De onderste steen zal boven komen, maar hij komt niet in dienst!" Het arbeidsbureau en de voorlichting ging er achteraan en op het laatst moesten we naar de Raad van State in Den Haag. Op dat moment was ik al gestationeerd in Amersfoort. Je kreeg pas kort van tevoren bericht dat je op moest komen dus was er weinig tijd om bezwaar te maken. Bij de Raad ... Verhaal Arend-Jan Vahl: 'Ik ben achttien maanden in dienst geweest' |