Harry Slinger

Bij veel Bekende Nederlanders kost het niet veel moeite om op internet te achterhalen wie hun ouders en grootouders zijn. Maar in het geval van de zanger van Drukwerk, Harry Slinger, heeft het mij een paar jaar gekost.

titelfoto door Roel, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Onlangs vond ik een editie van het krantje "De Oud Amsterdammer" van dinsdag 2 april 2013 -uitgerekend de dag waarop ik Abraham zag- waarin Harry vertelt over het leven van zijn moeder, een dochter van zuivelhandelaar Kragtwijk. Dat was het puzzelstukje waar ik naar zocht!

En dus springen we ruim twee eeuwen terug in tijd, naar 6 maart 1790. Het is de dag waarop Jan Coert Slinger en Susanna van der Blom in Amsterdam in ondertrouw gaan.

Jan Coert, 24 jaar oud, is afkomstig van Pruijsminden, de Westfaalse stad die we kennen onder de kortere naam Minden. In de achtiende eeuw kwamen veel Westfaalse seizoensarbeiders en kooplieden naar Nederland en velen bleven hier hangen. Zo zal ook Jan Coert naar Amsterdam zijn gekomen. Zijn ouders zijn dood en hij woont aan de Langestraat aan de westzijde van het centrum, tussen de Singel en de Herengracht.

Zijn aanstaande vrouw is afkomstig uit Leiden, waar haar vader nog steeds woont. Ze is 23 jaar en woont in de Jordaan in de Fiolettestraat, tegenwoordig Violettenstraat.

Het stel heeft een valide reden om te trouwen: Susanna is hoogzwager en op 25 december 1790 bevalt ze van een zoon, die de naam Hendrik krijgt. Op 31 december wordt hij gedoopt in de Lutersche kerk aan het Spui.

Na zoon Hendrik worden er in het gezin Slinger tot 1810 nog 9 kinderen geboren. Ze worden allemaal in de Lutersche kerk gedoopt.

Als voor de eerste keer een telg uit het gezin Slinger wordt ingeschreven in de bedelaarskolonie Ommerschans, is het nieuwe gesticht nog in aanbouw. Bij het eerste transport van bedelaars uit Amsterdam zit de 22-jarige Chrisje Slinger, het zesde kind uit het gezin.

Chrisje, in 1801 gedoopt als Christina, zal Ommerschans niet meer verlaten. Op 28 juni 1824 overlijdt zij in het gesticht. Ze wordt begraven op de dan nog kleine begraafplaats naast het gesticht.

Vier maanden later treffen we haar oudste broer Hendrik in Utrecht, als hij aangifte doet van de geboorte van een zoon, Cornelis. Weliswaar is hij niet gehuwd met Johanna Scheffer, de moeder van het kind, maar hij erkent wel de vader te zijn. Hendrik is timmerman van beroep en hij woont met Johanna in de Zandstraat (in 1863 omgedoopt tot Oranjestraat).

Twee maanden later, op 5 januari 1825, zijn Hendrik en Cornelia getrouwd.

In de huwelijksacte zien we ook het beroep van stamvader Jan Coert Slinger in Amsterdam: hij is modderman. Hij baggert grachten, vaarten en sloten om ze op diepte te houden. De baggermolens waarmee dit werk werd uitgevoerd werden in de 17e eeuw nog door menskracht aangedreven door middel van tredmolens. Anno 1825 werd dit veelal met paardekracht uitgevoerd.

In het gezin van Hendrik Slinger worden in Utrecht nog drie kinderen geboren, één jongen en twee meisjes. Het jongentje overlijdt jong. En dan overlijdt in 1832 ook Johanna Scheffer, waardoor Hendrik met drie jonge kinderen achterblijft.

We zien dat Hendrik, die zelf aangifte van he overlijden doet, nu het beroep van werkman opgeeft in plaats van timmerman. Het gezin woont nu in de Korte Adem Straat. Dit is het westelijk einde van de Waterstraat, dat haar bijzondere naam ontleend aan het nabijgelegen galgenveld. Utrechtse humor!

Maar de humor zal in het gezin Slinger ver te zoeken zijn, zonder vrouw en moeder.

Ommerschans

In de bijna 70 jaar dat het bedelaarsgesticht, later Rijkswerkinrichting Ommerschans zal bestaan, zullen er regelmatig weduwnaars worden binnen gebracht wier leven er tot het overlijden van hun echtgenote ogenschijnlijk stabiel uit ziet, maar voor wie het daarna helemaal fout loopt. En zo vergaat het ook Hendrik Slinger. Na 3 jaar modderen valt het gezin uit elkaar. Hendrik Slinger wordt naar Ommerschans gezonden en zijn kinderen worden aan de zorg van de aalmoezenierskamer toevertrouwd. Op 6 augustus wordt Hendrik ingeschreven te Ommerschans.

Twee weken later worden zijn twee oudste kinderen, de 10-jarige Cornelis en de 6-jarige Johanna, opgezonden naar Veenhuizen. Ze zijn nu net als hun vader onder de hoede van de Maatschappij van Weldadigheid, maar in een compleet andere afdeling: Zij worden ingedeeld als weeskinderen en hun vader als bedelaar-kolonist. Gaan ze elkaar ooit terug zien?

Cornelis Slinger wordt ingeschreven als wees onder hoofdelijk nummer 410.

Hij zal 13 jaar lang opgevoed worden binnen de muren van het Eerste Gesticht. Pas op 23 september 1848 wordt hij, 23 jaar oud, ontslagen.

Zijn zusje Johanna krijgt haar vrijheid op 18 oktober 1850. Zij is dan 21 jaar oud.

En dan hebben we nog hun broertje Johannes. Hij was in 1835 naar het oordeel van de Aalmoezenierskamer te jong om naar Veenhuizen te worden overgebracht. Op 20 maart 1837 wordt hij in het Eerste Gesticht herenigd met zijn broer en zus en hij krijgt op 12 oktober 1850, een week eerder dan zijn zus, ontslag. Hij is dan "slechts" 19 jaar oud. Is dat een indicator voor succes in zijn verdere leven?

Terug naar vader Hendrik Slinger.

Na bijna 2 jaar verblijf in Ommerschans krijgt hij zijn vrijheid terug op 14 juli 1837. Maar die vrijheid lijkt aan hem niet besteed. Amper drie weken later laat het stadsbestuur van zijn woonplaats Utrecht hem al weer afgeleveren op de Schans. Zo snel zien we ze niet vaak terug.
Op 15 september 1838 wordt hij doorgezonden naar Veenhuizen, dus vlak bij zijn kinderen. Maar dat wil niet zeggen dat ze bij elkaar op bezoek zijn gekomen. De kinderen zitten in het eerste gesticht en Hendrik in het Tweede of misschien in het Derde. En weten ze van elkaar dat ze zo vlak bij elkaar zijn?
Hendrik krijgt op 8 mei 1841 ontslag. Hij keert terug naar Utrecht en houdt het daar nu iets langer uit. Maar na ruim 3 maanden stuurt het bestuur hem voor de derde maal naar Ommerschans. Op 26 oktober zwaait de poort voor hem daar weer open. Het lijkt de gewoonte dat kolonisten die eerder al zijn doorgezonden naar Veenhuizen, de volgende keren ook snel worden doorgezonden. Zo wordt Hendrik twee weken later, op 6 november, doorgezonden. Opnieuw dicht bij zijn kinderen. Deze keer blijft hij lang, ruim viereneenhalf jaar, tot 30 april 1846.

Ook nu keert hij terug naar Utrecht en daar is men na 5 weken al weer klaar met hem. Op 7 juni wordt hij voor de 4e maal afgeleverd aan de Ommerschans en op 20 juni is hij terug in Veenhuizen. Daar blijft hij ruim 4 jaar: op 4 juli 1850 krijgt hij ontslag. Zijn oudste zoon heeft anderhalf jaar eerder vier kilometer verderop zijn vrijheid gekregen en zijn beide andere kinderen zullen daar enkele maanden later worden uitgezwaaid.

Hendrik krijgt ruim 8 maanden de tijd om zijn kinderen te vinden, maar het is hoogst twijfelachtig of hij daar moeite voor heeft gedaan, laat staan of hij er in is geslaagd. In maart van het jaar 1851 laat hij zich in Zwolle oppakken voor bedelen en op 25 maart wordt hij voor de vijfde maal afgeleverd te Ommerschans. Ook nu wordt hij vrijwel direct doorgezonden naar Veenhuizen. Hij kan niet vermoeden dat hij aan zijn laatste viereneenhalf jaar is begonnen...

Zoon Cornelis vinden we in 1855 terug in Watergraafsmeer, een zelfstandig dorp onder de rook van Amsterdam. Hij trouwt daar met Jacoba Maria te Boekhorst. Haar ouders hebben beide in hun jonge jaren in de bedelaarskoloniën verbleven. Hun verhaal lees je hier:

Haar vader is overleden toen Jacoba 3 jaar oud was, haar moeder is onlangs overleden, op 28 januari 1855. Jacoba zelf kent de bedelaarskoloniën alleen van verhalen.

Hun huwelijksacte geeft ook meer duidelijkheid over de relatie tussen Cornelis en zijn vader, die intussen 20 jaar gescheiden zijn. Het resultaat is onthutsend... Zijn vader is dood...

Ook het certificaat van de nationale militie, in de huwelijksbijlagen, geeft dezelfde informatie. Beide ouders zijn overleden.

De ambtenaren op het gemeentehuis van Watergraafsmeer vragen niet om bewijzen van het overlijden van zijn ouders, zoals ze wel bij Jacoba doen. Wat is het verschil? Hij is 30 jaar oud en zij nog maar 23...

En dus mogen we concluderen dat vader Hendrik Slinger in Veenhuizen geen weet heeft van het huwelijk van zijn zoon. En hij zal er ook geen weet van hebben dat hij op 4 augustus 1856 grootvader wordt van een stamhouder. Dat het kind niet naar z'n opa wordt vernoemd zegt genoeg. Vier maanden later, op 5 december 1856, overlijdt Hendrik Slinger in het Tweede Gesticht te Veenhuizen.

Cornelis en Jacoba hebben hun eerstgeborene ook niet vernoemd naar haar vader, die al overleed toen zij drie jaar oud was. Nee, ze noemen het kind naar zijn vader: Cornelis.
Twee jaar later krijgen ze weer een zoon, Johannes. Hij is vermoedelijk vernoemd naar de jongere broer van Cornelis. Johannes overlijdt jong en in 1860 wordt de derde zoon geboren. Hij krijgt de namen Johannes Adrianus.
Tenslotte schenkt Jacoba op 16 augustus 1862 het leven aan een vierde zoon. Maar daarbij laat zij in het kraambed het leven. Cornelis laat ook deze zoon Johannes noemen. Het kind overlijdt na 4 dagen.

Volgens de geboorteacte is het kind om 4 uur 's middags is geboren.

En de overlijdensacte van Jacoba laat zien dat zij al een uur eerder is overleden...

We herinneren ons van eerder uit het verhaal dat Hendrik Slinger het spoor bijster raakte toen hij na het overlijden van zijn vrouw met drie kleine kinderen achter bleef. Een generatie later loopt hetzelfde drama ogenschijnlijk beter af. Cornelis hertrouwt na 8 maanden met de dertigjarige Alida Meijer die vanuit Amsterdam naar Watergraafsmeer komt.

Cornelis en Alida kijgen samen drie zoons en een dochter.

Even terug naar de jongere zus en broer van Cornelis.

Zus Johanna Slinger trouwt in 1862 in Utrecht met Bernardus Dominicus du Pree. Zij krijgen 5 kinderen waarvan er één trouwt. Johanna zal in 1906 in Utrecht overlijden.
Bij broer Johannes Slinger, die in 1860 zo jong ontslagen werd in Veenhuizen, verloopt het levens anders. Hij blijft ongehuwd en op 17 juli 1885 wordt hij -54 jaar oud- ingeschreven te Ommerschans, veroordeeld door de kantonrechter te Utrecht voor bedelarij. Het heeft er alle schijn van dat Johannes zich op de Ommerschans niet manifesteert als gemakkelijke gast. Tijdens zijn tweejarig verblijf moet hij driemaal voor het hekje bij de rechter staan. Waarschijnlijk gaat het niet om zware vergrijpen want telkens is hij snel terug op de Schans. Maar zoals het zo vaak gaat met verpleegden in de Rijkswerkinrichtingen: als je éénmaal in het circuit zit dan is het moeilijk om te voorkomen dat het bij één keer blijft. En zo zien we Johannes keer op keer terug komen.

Als er op 6 juli 1896 te Veenhuizen een signalementskaart van hem gemaakt wordt, is hij voor de 7e maal binnen...

En na die 7 zullen er waarschijnlijk nog een paar gevolgd zijn, totdat Johannes op 26 mei 1906 overlijdt in het Hospitaal der Rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen.

En zo wordt Johannes -zonder dat hij daar enig benul van heeft gehad- vlak bij zijn vader op de begraafplaats van Veenhuizen begraven. De begraafplaats die de spotnaam "Het Vierde Gesticht" draagt.

Terug naar Cornelis Slinger. Hij zal de teloorgang van zijn jonge broer niet meemaken. Cornelis overlijdt in zijn woonplaats Watergraafsmeer op 7 juli 1871, slechts 46 jaar oud.

Alida blijft achter met haar drie zoons, haar dochter en haar twee stiefzoons. Voor de oudste van het stel, de 15-jarige Cornelis Jr., pakt het overlijden van zijn vader verkeerd uit. Hij komt aan het zwerven en op 20 maart 1874 wordt hij voor de eerste maal ingeschreven te Ommerschans. HIj is veroordeeld door de rechtbank te Zwolle, normaal gesproken een indicatie dat de aspirant-verpleegde zich vrijwillig heeft laten inrekenen voor een gratis verblijf in Resort Ommerschans. Maar bij een 17-jarige jongen wil je dat toch niet geloven...

Maar in elk geval resulteert deze eerste opname ook voor de jonge Cornelis Slinger in een eindeloze reeks veroordelingen naar de Rijksinrichtingen. Als er van hem op 7 september 1896 -2 maanden na zijn oom Johannes- een signalementskaart wordt gemaakt in Veenhuizen, heeft hij z'n 8e veroordeling te pakken, dus één meer dan z'n oom in tien jaar meer tijd, maar de strafmaat is progressief: elke volgende veroordeling moet je rekenen op een langer verblijf.

Cornelis Slinger zal er in zijn leven niet in slagen aan de spiraal van ellende te ontkomen. Wellicht heeft hij zelfs zijn draait in die spiraal gevonden. Hij zal -vele veroordelingen later- in Veenhuizen overlijden op 19 februari 1932, 75 jaar oud en 58 jaar na zijn eerste veroordeling...

Na het overlijden van Cornelis Sr in 1871 vestigt Alida zich met haar kroost in Amsterdam. Daar overlijdt voor jongste zoon in 1883 op 12-jarige leeftijd. De andere kinderen worden volwassen. Dochter Elisabeth Alida zal ongehuwd blijven, maar de drie broers van Cornelis Jr trouwen en zijn er verantwoordelijk voor dat je de naam Slinger her en der in en buiten Mokum tegen komt.

De Amsterdamse zanger Harry Slinger is een zoon van het jongste kleinkind van Cornelis Slinger, Hendrikus Marinus Jacobus Slinger (1906-1968), zoon van Jacobus Gerardus Slinger (1866-1943).

lees ook