image/svg+xml

3 mei 1855 - Zolder ingestort

Verhaal

3 mei 1855 - Zolder ingestort

Plaatje bij verhaal: zolder.jpg

Dat een deel van het bedelaarsgesticht Ommerschans in de storm van 29 november 1836 is ingestort, is in het collectief geheugen bewaard gebleven. Dat heden avond de zolder van één der zalen naar beneden kwam, dat waren we inmiddels vergeten.

 

Voor de verandering een kort verhaal. Een bericht dat in de eerste week van mei 1855 in een aantal landelijke en regionale kranten is geplaatst.



delpher.nl - Nieuwe Rotterdamsche Courant 8 mei 1855

 


Dat de bouwkwaliteit van het bedelaarsgesticht Ommerschans niet uitmuntend was, is al gebleken in de namiddag van 29 november 1836, toen een viertal zalen instortten, nadat een kwart van de westelijke muur bezweek onder druk van een heftige storm. Bij die ramp kwamen twee kinderen om het leven. "Slechts" twee kinderen, schreven de kranten opgetogen, want de ramp had veel groter kunnen zijn.

 

Bedelaarsgesticht Ommerschans omstreeks 1827 (zuid-oost hoek)

 

Naar aanleiding van die ramp werd uiteindelijk besloten om het gesticht, dat in twee verdiepingen plus een zolder was uitgevoerd, te "onthoofden". De bovenverdieping werd compleet verwijderd en daarmee ging het gesticht sterk lijken op de drie gestichten in Veenhuizen. Om de capaciteit gelijk te houden, werd het vloeroppervlak van het gesticht verdubbeld. De verbouwing werd in eigen beheer uitgevoerd en was een jaar na de ramp nagenoeg voltooid.

 

voormalige Gesticht Ommerschans omstreeks 1900, ingang Noordzijde

 

De verblijven van de kolonisten en de zaalopzieners waren op de begane grond. De zolders werden gebruikt als werkplaatsen en als opslagruimte. Zo stonden rijen weefgetouwen onder de kap van het gesticht. En kennelijk werden ook zware spullen op de zolder opgeslagen, zoals graan voor de bakkerij: het "koornmagazijn". Vermoedelijk was de zolder op zo'n last niet berekend.

Misschien liet de staat van onderhoud ook wel te wensen over. De Maatschappij van Weldadigheid zat al jaren in zwaar weer en vier jaar later zullen de bedelaarskoloniën rijksgestichten worden.

Gelukkig gaf de zolder in aanloop naar het bezwijken genoeg alarm in het gekraak van brekend hout en loskomend pleisterwerk, waardoor de tachtig kolonisten zich op tijd uit de voeten konden maken.

In het nog niet ontsloten deel van de "Post van Weldadigheid" is ongetwijfeld meer te vinden over de toedracht en het herstel van deze bijna-ramp. Bij gelegenheid kom ik daar op terug.

 

Ommerschans in de Courant

 

Ik vond bovenstaand krantenartikel "bij toeval" als bijvangst toen ik op zoek was naar informatie over de stormramp in 1836.
Als je op delpher.nl zoekt op Ommerschans dan krijg je meer dan 10.000 hits. Dat gaat veelal over voortvluchtige bedelaars, over de resultaten van de inrichting en de discussie over de toekomst van het gesticht. Maar regelmatig kom je leuke artikeltjes tegen die een ander inkijkje geven in het gesticht.

delpher.nl - Leydse Courant 21 april 1851

 

Bij het natrekken van de kolonisten met de naam Brouwer kom ik eenduidig uit bij Daniel Brouwer, volgens de registers geboren te Amsterdam op 14 januari 1815. De namen van zijn ouders zijn onbekend -vermoedelijk is hij vondeling- en hij wordt dan ook als zodanig op 27 april 1825 ingeschreven als wees te Veenhuizen onder hoofdelijk nummer 998.

 

Drents Archief - NL-AsnDA_0186_1571_0046 - Register weeskinderen Veenhuizen

 

Dat nummer zal hij dragen tot zijn ontslag op 5 april 1836. Hij is dan 21 jaar oud en we hopen dat hij het gaat redden in de grote Maatschappij.

Helaas! Al op 8 juli 1838 wordt Daniel te Ommerschans ingeschreven.

 

Drents Archief - NL-AsnDA_0137.01_427_0124

 

Het zal de eerste van 5 inschrijvingen zijn, zoals we ook op zijn genealogische kaart kunnen zien.

 

bonmama.nl - Genealogische Kaart HBSN 109261 Daniel Brouwer

 

Volgens de inschrijvingsregisters verblijft Daniel van 3 oktober 1846 tot aan zijn ontslag op 6 mei 1851 in Veenhuizen. Het is dus opmerkelijk dat Brouwer in de krant wordt beschreven als kolonist te Ommerschans! Zitten er dan toch hiaten in de ogenschijnlijk waterdichte administratie van de Maatschappij van Weldadigheid?

Ondanks de positieve aandacht die Brouwer krijgt met zijn kunstwerk, blijft hij nimmer voor lange tijd uit handen van de Maatschappij van Weldadigheid. Zo overlijdt hij tenslotte op 29 april 1864 in het Eerste Gesticht, de plaats waar hij ruim 40 jaar daarvoor als knaap werd geplaatst. Van die tijd is hij slechts twaalf en een half jaar op vrije voeten geweest. Opvoeding mislukt...

 

 

lees ook:

 

 

 

Auteur:Helmuth Rijnhart
Trefwoorden:Ommerschans, Maatschappij van Weldadigheid, Ramp
Periode:1855
Locatie:Overijssel
Thema's:Dagelijks nieuws van de Ommerschans, Verhalen