Wij IJverigen Helpen Elkander

"Die vraag hebben we hier nog nooit gehoord," lacht de medewerkster van de plaatselijke boekhandel in Wijhe op de vraag of ze ook ansichtkaartjes met “Groeten uit Olst” verkoopt. "Gewaagd hoor, om die vraag te stellen," grinnikt een andere medewerkster. Olst en Wijhe, twee buurdorpen sinds 2001 verenigd in één gemeente. Twee dorpen die in veel opzichten op elkaar lijken, maar zich toch graag van elkaar onderscheiden. En dat lijkt vooral voor Wijhe te gelden.

Wijhe

Volgens naamkundigen is de plaatsnaam Wijhe te herleiden tot het Oudgermaanse wîha of wîh. Die naam komt voor het eerst voor in een oorkonde uit het ‒ vermoedelijke ‒ jaar 960. De naam Wijhe zou duiden op een heiligdom waar de Germaanse inwoners offers brachten aan hun goden. Wijhe is dus vóór de kerstening van Overijssel ontstaan als een gewijde plaats, een heidense offerplaats. De inwoners van Wijhe hebben een andere verklaring voor hun plaatsnaam. Zij zeggen dat Wijhe een afkorting is van: Wij IJverigen Helpen Elkander, als uiting van het saamhorigheidsgevoel in het dorp.

Olst

Een andere - minder nobele - mondelinge traditie die in Wijhe in ere wordt gehouden en van generatie op generatie wordt doorgegeven, is het zich vergelijken met buurdorp Olst. Waarbij Olst het uiteraard af moet leggen tegen Wijhe. Het dorp Olst vormt een onuitputtelijke inspiratiebron voor grappen en vooroordelen. Zo schrijft Jan Veerman in zijn Plumehommetjes en andere neerslag uit 1999: “Ook deze zomer: Een burgemeester, die rust wilde en dus naar Olst op vakantie ging.” Hoe er in Olst over Wijhe gedacht wordt? Dat is veel minder uitgesproken, hoewel het moeilijk voor te stellen is dat de inwoners van Olst alles over zich heen laten komen en zich niet van repliek dienen.

Oude rivaliteit kan ook motiverend werken en mensen in beweging brengen. Zo is het voor Wijhe een drijfveer om Koningsdag uitbundig te vieren. Want in Olst is er van oudsher weinig georganiseerd Oranjegevoel en in Wijhe veel. In Olst voelt men zich gestimuleerd om op andere terreinen het verschil te blijven maken.

Emotioneel erfgoed

Rivaliteit tussen buurdorpen is een vaak beschreven verschijnsel en wordt door de Spaanse antropoloog Julio Caro Baroja sociocentrisme genoemd: de eigen gemeenschap is te verkiezen boven alle andere. Wij zijn goed, de rest is minder goed en de buren nog het minst. Historische conflicten over geografische grenzen kunnen hieraan ten grondslag liggen. Maar ook ruzies tijdens kermissen om huwbare meisjes. Vaak heeft men geen idee waar de hostiliteit vandaan komt. Waarnemend voorzitter van de Historische Vereniging Wijhe Herman Thoben bedacht er een mooie term voor: emotioneel erfgoed.

Auteur:
Geertje van Os
Bronn(en):
www.regiocanons.nl/overijssel/salland/wijhe