Gedenken van MKZ-crisis

Wanneer:
Jaarlijks op 22 mei
Locatie:
Buurschap Eikelhof, Fortmond en Welsum

Op een mooi plekje met een paar bankjes in het groen aan de dijk bij Welsum staat een klein monument met een koe, een geit en een schaap. De dieren staan met hun staart naar de IJssel en met hun kop opgeheven naar het dorp. Op de stenen sokkel een plaquette: Zoveel mensen dieren kinderleed, geofferd voor wiens… welzijn en nood? Geënt staan we hier, maar ook dood. Opdat niemand ons vergeet. MKZ-crisis 2001

Op 20 maart 2001 wordt de dierziekte mond- en klauwzeer (MKZ) vastgesteld in de gemeente Olst. MKZ is een zeer besmettelijke en zich gemakkelijk verspreidende virusziekte, die voorkomt bij evenhoevige dieren zoals runderen, varkens, schapen en geiten. Al het vee rond de besmette bedrijven wordt preventief vernietigd. Duizenden dieren worden gedood, ook gezonde, ingeënte dieren. Tot woede en verdriet van de boeren en andere dorpsbewoners. Niet alleen de financiële, maar ook de emotionele schade is onvoorstelbaar groot. In Welsum en Fortmond wordt de MKZ-crisis elk jaar herdacht.

Bloemen, boom en plaquette

Het monument in Welsum en de plek eromheen worden onderhouden door Plaatselijk Belang. Aan het monument zit een bloembak vast waarin bloeiende geraniums staan. Lydie Rasing van Plaatselijk Belang vertelt: “Een paar jaar geleden hebben we die bloembak laten maken, want er worden altijd bloemen bij het monument gelegd. Met donateursgelden van Plaatselijk Belang hebben we het allemaal weer mooi gemaakt. En dat wordt ook erg gewaardeerd door de mensen.”

Elk jaar op 22 mei zetten enkele inwoners van Welsum nog een extra pot bloeiende geraniums met een handgeschreven kaartje bij het monument. Want 22 mei 2001 verdwijnt nooit meer uit hun herinnering en mag niet door de volgende generaties vergeten worden; op die dag worden alle evenhoevige dieren van hun bedrijf gedood. Elke winter wordt bovendien een krans bij het monument gelegd.

Ook in Fortmond staat een gedenkteken waarbij elk jaar een pot bloeiende geraniums met een kaartje wordt gezet. In de buurschap Eikelhof is in mei 2001 door drie verenigingen gezamenlijk een boom geplant, als symbool van hoop na de MKZ-crisis. De familie Doornebosch aan de Arkerstraat in Welsum heeft een plaquette aangebracht op hun boerderij, ter herinnering aan de 422 dieren die hier op 15 mei 2001 werden geruimd.

Ander dorpsbeeld

Zelfs in het landschap en dorpsgezicht heeft de MKZ-crisis sporen nagelaten. Lydie Rasing: “Hier heeft altijd het roodbonte Maas-Rijn-IJsselvee gelopen, dat zijn de zogenaamde dubbeldoel-koeien die zowel vlees als melk leveren. Door de MKZ is het hele dorpsbeeld veranderd. Iedereen moest opnieuw beginnen en er kwamen ineens allerlei soorten koeien, veel meer zwartbont vee. Er werden zelfs koeien uit Oost-Europa hierheen gebracht. Ook zijn er veel boeren gestopt.”

Onbeschrijflijk leed

Vreselijk veel dieren moesten het leven laten en dat heeft grote gevolgen gehad voor de mensen in deze overwegend agrarische gemeenschappen. Iedereen geeft op eigen wijze uiting aan dit verdriet en probeert ervoor te zorgen dat het gebeurde niet in vergetelheid raakt. Om die reden is in Welsum indertijd ook het tijdschrift Levende Have opgericht door Jinke Hesterman en Jan Smit; een magazine voor hobbydierhouders, een term die overigens mede door MKZ is ontstaan. Hobbydieren bleven in 2001 niet gespaard, wat bij groot en klein onbeschrijflijk veel leed heeft veroorzaakt.
 

Auteur:
Geertje van Os