|
"Geef me een centje, dan ga ik weer voorbij." Foekepotten in Vilsteren
"Foekepotterij, foekepotterij, geef mij een centje dan ga ik weer voorbij. Ik heb geen geld om brood te kopen, daarom moet ik foekepotte lopen", klinkt het op de dinsdag na carnaval door de straten van Vilsteren. Zodra om drie uur de school uit is snellen de kinderen naar huis om zich te verkleden, waarna ze in groepjes de deuren bij langs gaan. Veelal verlegen en zacht zingen de kinderen het liedje. Vervolgens grabbelen ze enthousiast in de toegestoken snoeptrommel, waarna ze het gekozen lekkernij in een met snoep gevulde plastic zak laten glijden. Prins en prinses Ook bij het huis van In...
|
"Héé, die rare jongen daar!" De school van meester Vogelzang in Ootmarsum
Mijn eerste meester keek scheel. Vanachter een dun gouden brilletje loenste hij achterdochtig naar het groepje zevenjarige jongetjes dat hem schuchter was gevolgd in de nieuwe, onbekende school aan de Denekamperstraat te Ootmarsum. De grote school. Meester Bernard O.O. (zo zal ik hem maar noemen) was een schoolmeester van het onaangename type, waarvan ik er later nog meer zou tegenkomen. 's Morgens was hij met de bus naar Ootmarsum gekomen en op de korte wandeling van de bushalte naar de school volgden wij hem de eerste dagen. Zonder vreugde, maar wel met ontzag, want zelfs de dorpsschoolm...
|
"Vleis"
Locatie:
Olst, Wijhe, Middel
Gepensioneerd ambachtelijk slager Jos Bergevoet laat aan bewoners van verzorgingshuis Het Weijtendaal zien hoe verse worst gemaakt wordt. Ook vertelt hij over de bereiding van balkenbrij, die hij vervolgens ter plekke gaat bakken. Vanwege het brandalarm gebeurt dat buiten, maar toch vult de ruimte zich binnen de kortste keren met de voor de bewoners zo bekende baklucht. Herinneringen komen boven en de mooiste verhalen volgen in geuren en kleuren. Daarna laten zij zich de balkenbrij goed smaken. Tragiek van de varkens aan de diek Al eeuw’n lang is ’t de tr...
|
'Al snel ging het praatje: "Van Egmond snijdt ze er zo uit"’
'Voor de komst van de eerste dierenarts in Heino was Offenberg de enige met verstand van afkalven van koeien in de buurt. Hij had een praktijkopleiding tot veeverloskundige gehad en beschikte over een soortement vergunning en de instrumenten. Ik heb nog enige jaren met de oude baas samengewerkt. Dat verliep prima. Bij nacht en ontij kon ik geroepen worden omdat er een koe hulp nodig had. Ik heb nog wel boeren ’s nachts aan de deur gehad die mij voor een verlossing kwamen halen omdat ze geen telefoon hadden en de buren die wel telefoon hadden niet uit bed wilden roepen. Als ik erbij werd gero...
|
|
'Een bijzondere dag'
Het is een mooie zomerse zondagmorgen in augustus 1964. Ons gezin telt dan vijf kinderen. De jongste is drie jaar, ik ben de oudste dochter van achttien. (Over twee jaar zal er nog een kleintje bij komen.) Mamma is in de keuken om koffie in te schenken. Wij wachten vol spanning af want wat is er nog meer voor lekkers vandaag? Alleen op zondag is er iets bijzonders bij de koffie. Plotseling zien we dat een deftige mevrouw en meneer heel langzaam langs ons huis lopen. Mamma loopt naar het raam, ze heeft het koffieblad nog in haar handen en zegt dan: "Dat kan toch niet…, dat is toch niet wa...
|
'Een mens wordt stilgezet'. Herman Slurink bracht vier jaar door in een Duitse gevangenis
'Wat hij nu tegen u zegt hebben in die jaren zelfs onze kinderen nog nooit van hem gehoord'! De echtgenote van Herman Slurink in Zwartsluis verbergt haar verbazing over de spontane openheid van haar man niet. Hoe vaak hebben Slurinks nakomelingen wel niet gevraagd om eens iets te vertellen over zijn vierjarig verblijf tijdens de oorlog in een cel van het tuchthuis Lüttringhausen nabij Wuppertal. Even zoveel malen bleef Herman Slurink net zo gesloten als de benauwde ruimte waarin hij jarenlang vastzat. Een goed beeld heeft zijn nageslacht zich dan ook nooit kunnen vormen van de tijd, die Slurin...
|
'Ik zit weer zonder bloem en krop'. Enschedese voedseldistributie tijdens de Eerste Wereldoorlog
Op Tweede Kerstdag 1918 stuurt burgemeester Edo Bergsma van Enschede een telegram naar het rijksbureau voor de distributie van graan en meel waarin hij meedeelt genoodzaakt te zijn gedurende een aantal dagen geen brood te verstrekken aan de burgerbevolking (± 40.000 personen) en aan de dan ongeveer 5.000 voormalige krijgsgevangenen uit Duitsland die in Enschede zijn ondergebracht. Het gemeentebestuur vraagt dringend om een ijlzending gebuild meel (bloem) en ongebuild meel (krop). In de gemeenteraad verzucht Bergsma: “Het is voor Burgemeester en Wethouders haast een onhoudbare positie dat zij...
|
'Kniepkatte' in de ton
In Wierden werden de evacués hartelijk ontvangen en gehuisvest in de Openbare School (slapen op stro). Ons dorp had een “Entlausung”, in de fabriek van Scholten, die door de Duitsers in beslag genomen was en waar Duitse soldaten ontluisd werden. Zo ook de evacués; bijna iedereen had er last van, soms ook van schurft. De Wierdense EHBO-ers hielpen bij het ontluizen en met succes! De burgemeester deed een oproep om het Rode Kruis te helpen bij de begeleiding van deze mensen en de verzorging van het eten - warm eten, maar ook het smeren van brood in de bakkerij van Eshuis, pap voor de baby’s. Hoe...
|
|
1 september 1833 - een blok aan het been
In het Reglement van Tucht voor Ommerschans was voor een groot aantal vergrijpen vastgelegd wat de strafmaat zou moeten zijn. Maar wat doe je als een kolonist voor de 5e maal deserteert? Dan wordt je creatief. Wat denk je van een blok aan het been? Raad van Tucht, gehouden in het Gesticht Ommerschans op den 1e September 1833 De leden zijn allen tegenwoordig en de vergadering wordt door den President geopend. De President brengt ter kenisse van de Leeden dat de kolonisten Sikkelaar , Kloot en Wackie van desertie zijn terug gebragt, en dien ten gevolgen voor de Raad zullen moe...
|
11 april: Ommen bevrijd
Wanneer:
1x in de 5 jaar Locatie:
Kerkplein, Brugstraat, Vechtbrug
Eens in de 5 jaar luiden de kerkklokken van de Nederlands Hervormde kerk in alle vroegte om 6 uur een kwartier lang. Hiermee wordt de bevrijding van Ommen door de Canadezen in de ochtend van 11 april 1945 herdacht. De Gemienschop van Oll Ommer organiseert deze kleine herdenking. Ongeveer honderd Ommenaren verzamelen zich tegenover de Hervormde Kerk om de bevrijding te herdenken. Aan de kerk wappert fier de nationale driekleur. Na het luiden van de klokken wordt het Wilhelmus gezongen. Vervolgens lopen aanwezigen via de Br...
|
12 oktober 1821 - Van de Doggersbank naar de Strafbank
12 oktober 1821. Iets meer dan 3 jaar geleden startte de bouw van "de colonie Westerbeeksloot", die korte tijd later de naam Frederiks Oord zou krijgen. Waar voor mijn generatie de actie "open het Dorp" in 1962 een begrip is, moet de impact van het initiatief van Johannes van den Bosch in 1818 voor Nederland in de 19e eeuw minstens zo groot zijn geweest. Van den Bosch liet het niet bij één dorp, hij bouwde op de grens van Drenthe, Friesland en Overijssel het ene dorp na het andere. En toen hij al snel merkte dat zijn bewoners van de "vrije" koloniën zich niet allem...
|
13 augustus 1832 - De pikorde binnen Ommerschans
De werkelijke hiërarchie is een stuk complexer en wisselt voortdurend. Een deel van de kolonisten krijgt een "baantje". Ze worden voerman of meid bij een hoevenaar, vaste hulp in de wasserij of in de apotheek of -als ze geluk hebben- hulpveldwachter. Deze baantjes worden gegund op basis van de persoonlijke relaties met iemand die iets meer te zeggen heeft. Ze leiden niet tot een hoger salaris, maar wel tot priviliges: meer eten, meer vrijheid, meer macht. Dit deel van de organisatie ligt nergens vast, maar regelmatig komen we ze tegen, bijvoorbeeld in de notulen van de Raad van Tucht...
|
|
13 juli 1863 - het kroost van Aaltje Kwak
Wie denkt aan deze muzikale neven, denkt aan de Amsterdamse volkwijk de Jordaan. Daar wonen de rasechte Amsterdammers, al sinds de 17e eeuw. Echter, veel van die Jordanezen hebben voorouders die zich in de 19e eeuw vanuit de provincie, of vanuit andere steden in Amsterdam vestigden. Zo ook de hoofdpersoon in dit verhaal, Aaltje Kwak . Haar ouders, Arij Kwak en Leentje van Buren , komen beide van Voorne-Putten. Hij is geboren in 1804 in Rockanje en zij in 1808 in Nieuwenhoorn . Google Maps - Voorne-Putten Op 18 april 1833 trouwen Arij en Leen...
|
15 december 1836 - Diep door het stof
In de Post van Weldadigheid vond ik een proces-verbaal van onderdirecteur-binnen Jan Frederik Krieger , verantwoordelijk voor het bedelaars-gesticht, die rapporteert dat het echtpaar Muller geld van de bedelaars achterover drukt. Het Proces Verbaal spreekt voor zichzelf: de transcriptie plaats ik onder de bron. AsnDA_0186_178_0100 Post van Weldadigheid 1836 Proces Verbaal Van tijd tot tijd het gerucht vernoomen hebbende, dat de zaalopziener Gerard Jean Marie Mulder , niet eerlijk handelde aangaande Wissels toebehoorende aan Bedelaars Kolonisten, welke deszelve nu en dan va...
|
1671 - Soberheid van de wieg tot het graf
De Staten van Overijssel stellen in 1671 paal en perk aan de vaak hoge kosten die dopen, huwelijken en begrafenissen op het platteland met zich meebrengen. Ridderschap en Steden hopen zo te voorkomen dat de betrokkenen uit pronk- of eerzucht ‘haer selven en haer familiën ten enemael komen te ruïneren en dan eindelijk komen te vallen ten laste van het Gemeen.’ Eén van de bepalingen is dat het aantal te verteren tonnen bier bij een doop- of huwelijksfeest aan een maximum wordt gebonden. Niet alleen de overheid ergert zich aan overdadige bijeenkomsten. Ook de Hervormde Kerk, die de losbandighei...
|
18 november 1825 - Gronings Goud
Mina Rosenberg groeide op in de stad Groningen. Bij haar geboorte, op 2 april 1818 , was haar vader, Jan Rosenberg, 30 jaar oud en haar moeder, Hinderkien Lamberts, 20 jaar. Mina was bijna 2 jaar toen broertje Jochum geboren werd. Maar na Jochum's tweede verjaardag werd hij ziek en een poosje later overleed hij. Dat was heel naar. Gelukkig vertelde moeder een paar maand later dat er nog een broertje of zusje kwam. Niet lang na Mina's vijfde verjaardag kwam het kind, een meisje, dat de naam Hinderkien kreeg, net als moeder. Mina's vader maakte prachtige sierraden van goud en zilver. Dat v...
|
|
1942 Kamp Erika bij Ommen
Door Jan ten Hove.
In juni 1942 nemen de Duitsers een omgebouwd kamp in de buurt van Ommen, dat vroeger is gebruikt door de theosofische beweging van Krishnamurti, in gebruik als detentieoord om de overvolle gevangenissen te ontlasten. Later komen er in het ‘Arbeitseinsatzlager’ Erika ook opgepakte onderduikers, verzetsmensen en een handjevol Joden terecht. Het strafkamp heeft al snel een zeer slechte naam. De kaalgeschoren gedetineerden moeten zwaar werk in de bossen en op het land verrichten en krijgen weinig te eten. De bewakers kunnen de gevangenen ongestoord zwaar mishandelen. Een schild...
|
200 jaar Schalkhaar
In 208 pagina's met meer dan 500 afbeeldingen schetst Tonny Mulder het ontstaan en de ontwikkeling van zijn geboortedorp Schalkhaar, gemeente Deventer.
Prachtig beeld van vroeger Bijna alle boerderijen en (heren)huizen die in de periode 1810 - 1950 werden gebouwd met de achtereenvolgende bewoners worden belicht. De eerste kerk, gebouwd op heideveld De Schallinckhaer in 1810, de eerste wegen, de eerste ambachtslieden, het graven van het Overijssels Kanaal en de aanleg van villapark Braband komen onder meer aan bod. Tal van gereconstrueerde illustraties...
|
22 oktober 1824 - massa ontslag op de Ommerschans
Hoewel er in het Drents Archief ca 400 meter papier ligt van de Maatschappij van Weldadigheid, en andere archieven ook een paar meter aan aanvullende gegevens hebben staan met betrekking tot de Koloniën, is het meest bewerkelijke deel van de administratie waarschijnlijk niet bewaard gebleven: de wekelijkse verdiensten van de bedelaar-kolonisten. ontslag regeling De oorspronkelijke voorwaarden om voor ontslag in aanmerking te komen, luiden als volgt: Elke bedelaar moet minimaal 1 gulden en 27 cent per week verdienen. Wat ie daar voor moet doen hangt af van waar hij of z...
|
24 september 1824 - terug naar Paasloo
In het boek "de Bedelaarskolonie" beschrijft auteur Wil Schackmann op luchtige wijze hoe de kolonie Ommerschans vanaf 1819 vorm krijgt. Hij vertelt uitgebreid over de eerste onderdirecteur, Carl Franz Ludwig Fenner , op dat moment de hoogste in rang op de Schans (De directeur had als standplaats Frederiksoord). Op 16 mei 1822 wordt Georg Wilhelm Friedrich von Hoff benoemd als adjunct-directeur op de Ommerschans. Hij wordt boven Fenner geplaatst, die onderdirecteur-binnen wordt (binnen betekent, binnen de wallen van de Schans, ook Kolonie IV genoemd, dit in tegenstelling tot Ommersc...
|
|
29 oktober 1837 - eigen kweek
Nicolaas Hofman is in 1807 geboren in het Zeeuwse Tholen als zoon van de koopman Frederik Hofman en Sara van Doeselaar. Zijn vader overlijdt op 11 maart 1812 en zijn moeder op 30 maart van hetzelfde jaar. met zijn oudere broer Johannes en zijn zusje Sara wordt hij ondergebracht in het weeshuis van Tholen, waar Sara twee maanden later overlijdt. In 1823 worden Johannes en Nicolaas met een aantal andere wezen uit Tholen overgebracht naar Frederiksoord, waar ze als inbestedeling worden ondergebracht bij de kolonisten. Nicolaas komt terecht bij de kolonist Frans Nak . In 1824 word...
|
3 december 1839 - Het varken eet erwtensoep
De Raad van Tucht te Ommerschans houdt zitting op Dinsdag 3 december 1839 . Eerst worden twee bedelaar-kolonisten betrapt voor diefstal en verkoop van oud ijzer. Dat wordt de maximum straf: 14 dagen in de boeijen, waarvan de drie eerste en de drie laatste te water en brood. En de waarde van het gestolen goed wordt ingehouden op hun tegoed, wat betekent dat hun verblijf op de Schans of in Veenhuizen weer veel langer gaat duren, want pas als ze 25 gulden netto oververdienste in hun boekje hebben staan, kunnen ze worden voorgedragen voor ontslag. Als de mannen zijn afgetreden komt de zaak...
|
30 januari 1825 - Over de grenzen gebragt
Het etablissement voor Bedelaars te Ommerschans is in de zomer van 1822 gebouwd. Op 8 september worden de eerste bedelaar-kolonisten ingeschreven. Het gebouw is dan nog niet opgeleverd. Nicolaas Wessels is op 25 juli 1823 ingeschreven onder Hoofdelijk Nummer 930. Hij komt met een transport van 82 bedelaars uit het werkhuis te Hoorn. Volgens het inschrijvingsregister moet hij in 1795 geboren zijn in een plaats met de naam Offenwal. NL-AsnDA_0137.01_422_0233 Inschrijvingsregister Ommerschans 1823 Ik heb tot nu toe geen aanwijzing gevonden waar Offenwal kan lig...
|
8 december 1835 - Korting voor klokkenluiders
Extract uit de Notulen van de Raad van Tucht gehouden den 8e december 1835 (: op Dingsdag). Present de Leden: Ads de Geus , adj. Directeur J.F. Krieger , onder Directeur H. Steenbeek , onder Directeur Delphos , Zaalopziener Blijstra , Zaalopziener Daar alle Leden der Raad tegenwoordig zijn, zoo wordt deszelve door den President geopend. Wordt ter tafel gebragt een Proces Verbaal van den volgende inhoud. NL-AsnDA_0186_1623 Raad van Tucht Ommerschans 1835 Eenigen tijd geleden heeft den Zaalopziender G.J.M. Mulder , aan den ondergetekende rapport gemaakt dat zijne Kok...
|