image/svg+xml

Juffrouw Thoben en de eerste muziekschool in Wijhe

Verhaal

Juffrouw Thoben en de eerste muziekschool in Wijhe

Plaatje bij verhaal: thoben_cai_40_jarig_jubileum_1_0.jpg

"Geachte leerling, oud-leerling,

Op 25 november a.s. wordt Juffrouw Thoben vijf en zestig jaar en tevens geeft zij dan ruim veertig jaar muziekles.
Om deze dag niet ongemerkt voor haar voorbij te laten gaan, is er uit leerlingen en oud-leerlingen een comité gevormd. Het is de bedoeling haar een receptie aan te bieden waarvoor alle leerlingen en oud-leerlingen worden uitgenodigd".
Deze uitnodiging vervolgt met de oproep om een bedrag te storten voor een jubileumcadeau en het vriendelijke verzoek op het aangehangen antwoordstrookje in te vullen of de aangeschrevene wordt verwacht op de receptie en met hoeveel personen. Het strookje gelieve men op te sturen naar het contactadres van het comité, mevrouw Van Hittersum - Wijtenhorst, Zandhuisweg 9, Wijhe.

De uitnodiging gaat de deur uit in oktober 1981.

Wie is Jufrouw Thoben

Catharina Albertha Ignatia Thoben is het derde kind van het echtpaar Johannes H.M. Thoben, manufacturier, geboren te Raalte in 1880, overleden te Deventer in 1957, begraven te Wijhe en van Gerarda C.H. IJsseldijk, geboren te Twello in 1882, overleden te Zwolle in 1942 en begraven te Wijhe.
De Thobens zouden afkomstig zijn uit Molbergen, deelstaat Neder Saksen, Duitsland. Ze zijn waarschijnlijk als reizende kooplieden in Nederland blijven hangen om hier hun manufacturen te verhandelen. Dat gebeurde wel vaker met marskamers, kiepkeerls.
Van moeder IJsseldijk mag duidelijk zijn waar haar familiewortels liggen.

Catharina ( To) werd in Wijhe geboren op 25 november 1916. Ze had nog twee oudere broers.
Al vroeg werd ze met muziek geconfronteerd. Haar vader speelde orgel en haar moeder piano. Toen ze vijf jaar was kreeg ze bij haar de eerste muzieklessen.
Haar latere studie zette ze voort bij Cor Ponten. Van hem kreeg ze haar eigenlijke opleiding. Hij was een heel goede pedagoog, volgens mevrouw Thoben.i
Het afronden van haar studie aan het conservatorium was haar grootste wens, maar de oorlog 1940-1945 verhinderde die plannen. Wel is ze in 1939 begonnen met lesgeven. In 1947 ging dan toch haar wens in vervulling en kon ze in Amsterdam gaan studeren. Ze kreeg daar les van de beroemde pianist George van Renesse.ii
In 1952 rondde ze haar studie af.

Na de studie

Behalve dat To Thoben les heeft gegeven op piano, later ook op orgel, heeft ze ook zelf veel gemusiceeerd.iii
Levend bewijs hiervoor is het optreden dat ze verzorgde tijdens haar leerlingenuitvoeringen. Aan het eind van de leerlingenavond op vrijdag 7 november 1947 trad To Thoben op met de heren L. Bakhuis, viool en Pouwel ("Pablo") Bakhuis, cello, twee muziekvrienden.iv Uitgevoerd werd een trio van Mendelssohn.
De volgende avond, zaterdag 8 november 1947 was vanwege het grote aantal leerlingen een tweede uitvoering gepland.

Omdat de Historische Vereniging Wijhe beschikt over de programma's van deze leerlingenconcerten, kunnen we vaststellen dat dit in ieder geval heeft geduurd tot 1955. Van na die tijd hebben we geen programma's en ontbreekt de informatie over leerlingen en uitvoeringen.

 

To Thoben komt de eer toe de eerste lerares te zijn geweest die systematisch groepen kinderen en volwassenen het piano- en orgelspel heeft bijgebracht en ze mag dus als de grondlegster van het muziekonderwijs in Wijhe worden beschouwd.
Deze leerlingenavonden waren weerkerende grote successen.
Was het leerlingenprogramma van 1947 al op stencil beschikbaar, dat van januari 1949 is overgeleverd in het zo karakteristieke prachtige handschrift van To.
Behalve het concerteren op de piano konden de leerlingen ook hun kwaliteiten als kinderdansgroep tonen, o.l.v. mevr. J. Leenarts – Kleinsorge.

Er werd een koortje gevormd dat het lied "Wein Weib und Gesang" op muziek van Johann Strauss en met pianobegeleiding van Gerry Herleijn ten gehore bracht. In
1951 werden Nederlandse volksdansen o.l.v. mevr. M. van Merle - Maas uitgevoerd en zongen de oudere meisjesleerlingen o.l.v. mej. S. Heersink "Die Engelein" en
"Frühlingszeit".
In 1955 verschijnt zelfs een jongenskoortje op het toneel met liedjes als "Jongens, wil je het ijzer smeden" en "De krekel en de mier".
Muziek- en liederenkeuze verklappen onmiskenbaar de romantische inslag van de lerares.
De programmering en aanpak geeft ons ook een mooi beeld van particulier cultureel jeugdwerk van de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw.
Mej. Thoben liet niets aan het toeval over. Ze hield strak de regie in handen.

Overgeleverd zijn enkele welkomstwoordjes aan het begin van de avond. Deze waren geheel uitgeschreven.

Muziekkritieken

De muziekkritiek van de regionale pers was onveranderd lovend, getuige koppen als: "Leerlingen muziekschool leveren opmerkelijke prestaties", "Verdiende ovatie voor mej. To Thoben" (1951). "Ook tweede uitvoering leerlingen muziekschool groot succes" (1951). Gedetailleerd gaat de criticus elke leerling bij naam noemen en geeft in het kort zijn (positieve) bevindingen over hetgeen hem muzikaal is aangeboden.
Logisch gevolg van deze muzikale initiatieven in Wijhe was dat de ballotagecommissie van het Register van de Bedrijfsgroep Paedagogen van de Nederlandse Toonkunstenaarsraad To Thoben als lid in dit register heeft opgenomen en daarmee haar verdiensten als pianolerares officieel heeft erkend. Onder de kop "Een prachtige onderscheiding" berichtte de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant hierover.

40 jarig jubileum

De oproep van mevrouw Van Hittersum in 1981 had dus te maken met het 40-jarig jubileum als muzieklerares in Wijhe. Naar schatting 270 personen en gezinnen worden aangeschreven. Massaal is gehoor gegeven om op 28 november van dat jaar de jubileumreceptie bij te wonen. Zaal Balster was helemaal gevuld. Harm Wagenmakers fungeerde als ceremoniemeester en kon met trots aankondigen dat de "To Thoben Cantate" deze middag in première zou gaan.
De receptie had het karakter van een grootscheepse reünie van oud-leerlingen.

Blijkens krantenberichten bezochten een kleine 250 leerlingen en oud-leerlingen de receptie om To Thoben de hand te drukken.

Jeugdige leerlingen zongen en speelden.

Een foto-album vol met kleurenfoto's van deze gebeurtenis is wat nog doet herinneren aan wat ooit de eerste muziekschool van Wijhe was.v

Op 30 mei 1997 is To Thoben overleden.

 

i Over Cor Ponten, zie www.mijnstadmijndorp, "Cor Ponten en de muziekkritiek", geplaatst door het Historisch Centrum Overijssel.

ii Zie: https://www.npo.nl/een-leven-lang/05-12-1983/IMX_NOS_722533

iii Zwolsche Courant 28-11-1981

iv Pouwel Bakhuis heeft van oktober 1954 tot zijn overlijden in 1962 bij To Thoben in huis gewoond als kostganger.

v Album bevindt zich in het archief van onze vereniging en is in te zien in het Wijhes Museum, evenals alle overige genoemde stukken.

Auteur:Freerk Kunst, Rondom de Toren, sept. 2017
Trefwoorden:Wijhe, Muziekonderwijs, Vrouwen Overijssel
Personen:To Thoben
Locatie:Wijhe
Thema's:Vrouwen in Overijssel