image/svg+xml

150 jaar spoorlijn en station Wijhe

Verhaal

150 jaar spoorlijn en station Wijhe

Plaatje bij verhaal: w.17_venster_17_station_1866.jpg

In 1858 wordt besloten tot aanleg van de lijn Arnhem-Zutphen-Deventer-Zwolle.
In Wijhe hield het gemeentebestuur de ontwikkelingen van de spoorwegplannen nauwlettend in de gaten. Raalte wilde graag in het traject opgenomen worden maar onder leiding van burgemeester Van Nahuijs lukte het om de lijn langs Wijhe te laten lopen.

De nadruk op de vele spekslagerijen in het dorp en de drukke weekmarkt waarop veel handel werd gedreven in boter en landbouwprodukten heeft zeker aan de positieve beslissing bijgedragen. De toezegging echter van de Wijhese gemeenteraad om gedurende 20 jaar een bedrag van 700 gulden aan de Maatschappij tot Exploitatie van de Staatsspoorwegen verlenen gaf de doorslag. Voorwaarde die de Raad hierbij stelde was wel dat de spoorlijn dicht langs het dorp moest lopen en er mogelijkheid tot goederenvervoer moest komen.

Bouw van het station

In 1865 werd met de aanleg van het traject begonnen. Hiertoe moest de nodige grond worden aangekocht. Een van de eersten die grond verkocht was de Janna Hengeveld weduwe van Bernardus Berends, landbouwer in Wijhe. Zij deed afstand van één bunder, één en zestig roeden en vijfenvijftig ellen voor een bedrag van 8000 gulden. De grond voor het stationsgebied werd gekocht van de baron De Vos van Steenwijk.

Om het grind van de IJssel naar het spoor te vervoeren werd een hulpspoor aangelegd dat al snel overbodig was doordat het grind per trein vanaf Rheden kon worden aangevoerd.

Bij de aanleg van het spoor werd tevens een stationsgebouw neergezet van het z.g. type 5e klas. Dat hield in dat het gebouw bestond uit een bureau, waarin de wisselbediening, het seintoestel en het loket. Er waren wachtruimten, een lokaal voor noodaggregaten en een bagagelokaal. De stationschef woonde boven.

Op het 1e perron was een toiletgebouwtje. Tegenover het hoofdgebouw stond de goederenloods.

                                        

Op 1 oktober 1866 arriveerde de eerste trein en Wijhe vierde feest met een versierd dorp, toespraken en muziek met bal na. Nu kon men drie keer per dag met de trein naar Zwolle of Deventer in ongeveer 29 minuten. Van oktober tot december 1866 stapten 6525 mensen in de trein. In het begin werden mensen en
goederen met dezelfde stoomtrein vervoerd.

                                                                     

                                                        

Bij het station stond ook een goederenloods met een verhoogd platform zodat het vee gemakkelijk kon worden in- en uitgeladen.

Langs het station liepen 5 sporen:

Het eerste spoor liep voor het perron.

Het tweede spoor liep rechtuit.

Het derde spoor was inhaalspoor.

Het vierde spoor liep langs de losplaats van de goederenloods.

Het vijfde spoor was voor het laden van vee, een zgn. "kopspoor".

                                             

 

Veranderingen

In 1898 is het stationsgebouw uitgebreid met een lange vleugel aan de linkerzijde en een uitbouw aan de perrongevel.

                                            

 

In 1953 werd het spoor geëlektrificeerd en verdwenen de stoomlocomotieven.

 

                                                      

                                           

                                                               Opening electrificatie

In 1970 werd het baanvak Zwolle-Deventer geautomatiseerd. Daarna is in 1972 het stationsgebouw afgebroken want, zo zei de bouwafdeling van de NS: "door de automatisering is de bezetting van het station niet meer nodig en is derhalve het leegstaande gebouw een prooi geworden van de gebruikelijke, anonieme vernielers".  

 

                                                    

                                                         Afgebroken in 1972

Met de sloop van het gebouw verdween ook de in 1898 geplante Wilhelminalinde van het stationspleintje, samen met het hekwerk dat nooit meer is teruggevonden. Er is een plataan voor in de plaats gekomen.

Een Abri (overdekt wachthuisje) heeft het statige stationsgebouw vervangen. en op beide perrons is een glazen schuilhokje geplaatst. Door dit alles is het stationsplein veel minder aantrekkelijk dan het vroeger was.

 

In de loop der jaren zijn er voortdurend veranderingen geweest rond het station. Zo werd in 1974 de goederenloods afgebroken. In 2002 zijn de perrons door Rail Infrabeheer verlengd tot 270 meter, zodat in de spitsuren langere treinen konden stoppen. Ook werd aan beide zijden een nieuwe fietsenstalling geplaatst met 248 klemmen en 8 fietskluizen. In 2010 moesten die alweer worden uitgebreid.

Achter het station werd een parkeerplaats aangelegd die in de loop der tijd nogmaals werd uitgebreid om hiermee meer mensen uit de omgeving met de trein naar het werk laten gaan.

 

Wijhe heeft in het verleden zeker economisch profijt gehad van de spoorlijn. De (12) slachterijen, de zeepziederij, de mandemakerijen, de kwastenfabriek, de asphaltfabriek, de vloerzeilfabriek, de zuivelfabriek, de kolenhandelaren en molenaars en andere bedrijven konden hun goederen per spoor naar plaatsen in het hele land laten vervoeren.

Tegenwoordig maken voornamelijk scholieren en forenzen gebruik van de trein naar Zwolle, Deventer of verder.

 

Herinneringen aan een goede tijd.

Nol van Vilsteren (†), treindienstleider in Wijhe van 1953 tot 1970 heeft goede herinneringen aan zijn tijd bij het Wijhese station. Zo vertelt hij dat het een hele klus was om de kolentreinen uit Limburg, die overdag vol naar Zwolle reden, 's avonds leeg op het inhaalspoor in Wijhe te rangeren. Vooral als er een zoutwagon tussen zat voor de vleesfabriek.

De goederenloods was in die tijd gedeeltelijk verhuurd aan molenaar Mensink. In het andere gedeelte stond vooral het stukgoed en expressgoed dat per trein werd aangevoerd en dat vervolgens gesorteerd moest worden, waarna het door van Gend en Loos naar de diverse bestemmingen werd gedistribueerd. Het financieel beheer hiervan werd door de NS gedaan.

Veel werk hadden ze ook aan het verzenden van de colovinyltegels die de vloerzeilfabriek ter verzending per spoor aanleverde. Voor de vloerzeilfabriek werd asbest aangevoerd, dat was verpakt in papieren zakken. Als er een zak scheurde werd die met inhoud en al in de spoorsloot gedumpt. Toen wist men nog niet hoe gevaarlijk dat spul was.

Van Vilsteren werkte het liefst 's nachts. Dan is het overal rustig. Zijn voornaamste taak bestond uit het bedienen van de overwegbomen die moesten sluiten als vanuit wachtpost 47 de bel ging. Een teken dat de trein in aantocht was.

Als er tussen Amersfoort en Zwolle of Amersfoort en Deventer een stremming was, dan werden alle goederen- en personentreinen omgeleid en passeerden ze Wijhe. Dan kon het ook ’s nachts druk zijn.

Veel ongelukken zijn er in de tijd dat van Vilsteren bij het spoor werkte niet gebeurd. Eén van de incidenten die hij zich herinnert is een paard en wagen met suikerbieten die de voerman nog snel over het spoor wilde leiden. De spoorboom ging echter sneller neer dan verwacht en halveerde de lading. De voerman kwam met de schrik vrij. De rest van de dag werd besteed aan het opruimen van de suikerbietenpulp.

 

Werken bij het spoor had ook zo zijn voordelen. Zo profiteerde het NS-personeel jaarlijks op slinkse wijze van de trein als gratis vervoermiddel. Tijdens het aardappelseizoen reisden enkele collega's naar Zeeland om aardappels in te slaan voor de winter. De aankopen werden in Zeeland in de bagagewagen geladen en vervolgens haalden de collega's op de diverse tussenliggende stations naar Zwolle hun bestelling op. Dit ging lange tijd goed totdat er een "aardappeltrein" bij Arnhem ontspoorde en de geheime lading werd ontdekt.

 

Van Vilsteren heeft veel leuke herinneringen. Zo stond er een mooi toiletgebouwtje op het station. De chef vond het ruim genoeg om aan de achterkant konijnen te houden. Ze zaten in verschillende hokken om ze vet te mesten voor het kerstdiner. Dit tot ergernis van zijn ondergeschikten die zijn afwezigheid benutten om enkele weken voor de kerstdagen een mannetje bij de vrouwtjes te zetten zodat er met kerst kleine konijntjes waren en de moeder niet meer geschikt was voor het diner.

 

                                       

 

Van Vilsteren vertelt dat als hij 's avonds dienst had de wachtkamer van het station nog weleens werd gebruikt als ontmoetingsplek voor enkele bekende voetballers uit Deventer die zo ongestoord met vrienden en vriendinnen konden verkeren. De deur ging op slot en de kachel bleef aan.

In de jaren zestig kwam Sinterklaas per trein in Wijhe. De goedheilig man stond dan met zijn Pieten verstopt achter de goederenloods wachtend op de trein uit Zwolle. Aan de machinist van de trein was gevraagd zodanig voor de goederenloods te stoppen dat de Sint en zijn gevolg aan die kant kon instappen om vervolgens op het perron aan de andere kant weer uit te stappen waar hij met gejuich door de wachtende kinderen werd ontvangen.

 

Toen in 1970 het baanvak Zwolle-Deventer werd geautomatiseerd vertrok van Vilsteren naar de lokettenafdeling in Deventer. Hij behield veel goede herinneringen aan zijn tijd op het station van Wijhe.

 

Trefwoorden:Wijhe, Spoorwegen, Station
Personen:Van Vilsteren
Locatie:Wijhe