Om de betaling van wijn en bier. Een schuld in Kampen

Het gebeurde in Kampen, in 1598. Mr. Steven Pigge, telg uit een geleerd geslacht, had een schuld bij Dirk Hendriksz Snel, de waard van de Witte Arend aldaar. De vordering voor de dranken, het ging om wijn en bier, bedroeg 34 goudgulden van 28 stuiver.

Een behoorlijk bedrag, afgezet tegen het dagloon van acht stuivers dat een eenvoudig arbeider verdiende. Of tegen de prijs van vijf goudgulden voor een drachtig varken. Je kon er ook wel ongeveer tweeëneenhalve koe voor kopen. Het probleem was, dat Pigge niet betaalde en daarom wendde Snel zich tot het schoutengericht van IJsselmuiden. Schout Arent Joncker, die ambtshalve ook ging over juridische zaken, verklaarde de vordering bewezen. Want daarvoor waren ‘drie arresten nae landtrechte behoerlijcken ende gerichtelijken gedaen.’

Met dit vonnis in de hand kon Snel daarom geld en goederen van Pigge opeisen. Het ging in dit geval om een aandeel in het zogenaamde Pigge-erf in Mastenbroek, waarop beslag werd gelegd. De schuldenaar kreeg dat te horen in het Duitse Xanten, een stadje aan de Neder-Rijn, zo’n 45 kilometer vanaf Nijmegen, waar hij woonde en werkte. De zaak zou voorkomen op 11 september, ‘bij climmen der sonnen’ in het huis van de schout. Maar natuurlijk kon Pigge ook met Snel in gesprek gaan en, ‘die saecke mit hem in der fruntschap affschaffen’. Hij kwam echter niet opdagen en dus leek het op een gedwongen verkoop uit te draaien. Zover kwam het niet, omdat Tijmen van Wilsem, die in ondertrouw was met een nicht van Pigge, de schuld aan Dirk Hendriksz Snel volledig betaalde. Tijmen nam daarmee de vordering op mr. Steven Pigge over, maar hoe die zaak verder werd afgehandeld, vertellen de bronnen niet. En ook niet, hoe het bier en de wijn hebben gesmaakt.

Omtrent mr. Steven Pigge

Mr. Steven studeerde in Leuven 1540-1542, verbleef in Rome 1548-1556, was bibliothecaris bij kardinaal Granvelle in Brussel, reisde met prins Karl Friedrich van Cleef in de jaren 1571-1575 onder meer naar Wenen en Rome en verkreeg in 1575 een kanunnikplaats in Xanten, waar hij later ook scholaster (schoolmeester) werd van de kapittelschool. Hij was een liefhebber van de geschiedenis en heeft zich in Xanten bijzonder ingezet voor de opgravingen op de plaats waar vroeger een Romeins castellum stond. Van zijn reizen met de prins van Cleef schreef hij een boek waarin hij de monumenten uit de Oudheid beschreef die zij op hun reizen bezochten. In een zaal in het museum in Xanten staan enkele vitrines die gewijd zijn aan mr. Steven Pigge en zijn werk. Hij is overleden in Xanten in 1604.

Afschrift

Afschrift in het protocol van het schoutengerecht van IJsselmuiden van een wetebrief (dagvaarding) door Arent Joncker, schout van IJsselmuiden, geschreven en bezegeld op 14 augustus 1598, waarvan het origineel door een bode werd afgeleverd bij mr. Steven Pigge, kanunnik en scholaster te Xanten. Rechterlijk Archief IJsselmuiden. Inv. nr. 3, folio's 138verso en 139, 14 augustus 1598. Gemeentearchief Kampen.

Ik, Arent Joncker, schout van IJsselmuiden, geef u, weledele en zeer geleerde heer mr. Steven Pigge, scholaster in Xanten, hiermee kennis dat Dirick Henricxsoen, waard in de Witte Arent in Kampen, volgens de bepalingen van het Overijssels landrecht, op drie verschillende dagen bij de schoutenbank in mijn schoutambt beslag heeft laten leggen op pachtgelden die Andries Lubbertsz, pachter en bewoner van land met boerenerf in Mastenbroek liggende in het schoutambt IJsselmuiden, nog aan u schuldig is.                  

U bent een van de eigenaren van dat land en boerenerf dat Piggengoed wordt genoemd.

Dirick Henricxsoen doet u een proces aan om uw aandeel van de pachtgelden in bezit te krijgen. Ook op uw aandeel van dat erf en land heeft hij beslag laten leggen.

Daarom stel ik u ambtshalve voor om op 11 september aanstaande (volgens de oude tijdrekening) aan het begin van de dag persoonlijk in mijn huis in IJsselmuiden te verschijnen of iemand te machtigen om voor u op te treden om de vordering die Dirick Henricxsoen op u heeft, aan te horen.

U of uw gemachtigde kunnen zich dan tegen de eis verweren of met de eiser tot een overeenkomst proberen te komen. Komt u niet dan verspeelt u uw rechten in deze zaak, want dan moet ik toestaan dat Dirick Henricxsoen deze beslaglegging bij de schoutenbank van IJsselmuiden zal proberen om te zetten in een toewijzing van genoemde pachtgelden en aandeel van het erf en land, zonder dat u dat nog kunt verhinderen als de schoutenbank daarin toestemt.

Deze oproep is door mij ondertekend en met mijn zegel bekrachtigd op 14 augustus 1598, volgens de oude tijdrekening.

*Dit artikel, van de hand van Kees Schilder, is eerder verschenen in MijnStadMijnDorp Tijdschrift nr. 2 mei-juni 2010