image/svg+xml

Het vrije huwelijk of de wilde echt

Verhaal

Het vrije huwelijk of de wilde echt

Plaatje bij verhaal: trouwfoto_arkink_en_broekhuis.jpg

Tegenwoordig bekommert niemand er zich nog om, of een samenwonend stel al dan niet een samenlevingscontract, een huwelijksakte of een ander soort boterbriefje heeft. Als het echtpaar maar een echt paar is. Honderd jaar geleden maakte men zich nog wel erg druk om de vermeende onzedelijkheid van de “wilde echt”. Prachtige term, waarbij visioenen opduiken van een keurig middelbaar stel in een al even keurige doorzonwoning, waarin de enigszins corpulente hoofdbewoner aan zijn partner vraagt: “Hoeveel jaar leven wij nu al in wilde echt?”. Omdat er in de regel weinig wilds meer aan is, heeft de volksmond voor deze vorm van samenleven ook de term “hokken” bedacht. Daar zit nog wel iets afkeurends in – maar het fenomeen werkelijk afkeuren, daar is geen beginnen meer aan.

Honderd jaar geleden wel. In Amsterdam heeft de gemeenteraad zich moeten buigen over de aanstelling van een onderwijzer die in vrij huwelijk leeft. De progressieve wethouder Wibaut vond, dat de leefsituatie van de betreffende onderwijzer hem niet mocht stempelen tot een minderwaardige. Een verbintenis niet voor den burgerlijken ambtenaar gedaan is vaak zedelijker dan een huwelijk. Nu, daar had de wethouder vast gelijk in, maar hij had het beter niet kunnen zeggen, want nu kreeg hij te maken met oppositie. Want diverse raadsleden vinden het vrije huwelijk in strijd met de christelijke levensbeschouwing en dat kan niet getolereerd worden. Wanneer toegestaan wordt, dat deze man onderwijzer wordt, dan is de deur geopend voor allerlei ongeoorloofds. De consequentie zal o.a. zijn, dat de ongehuwde moeder in de school zal moeten worden toegelaten. Met andere woorden, voor een schoolmeester gelden strenge zedelijke normen: De opvoeder der jeugd moet zich voegen naar de maatschappelijke gebruiken. Dus die aanstelling komt er niet, om de openbare school niet in opspraak te brengen. Voorbeeldfunctie en zo. Ware hij ambtenaar aan de gasfabriek geweest – de zaak had anders gestaan. Ja, ja, de normen voor zogenaamde zedelijkheid liggen per beroep verschillend…


Die gasfabriek werd niet toevallig in de discussie genoemd, want in Alkmaar speelde zich tegelijkertijd een ander drama rond het vrije huwelijk af, alleen ging het daar niet om verheven argumenten van zedelijkheid, maar simpelweg om geld. ’t Ging om de vraag of een werkman van de gasfabriek, die samenleefde met een vrouw en vijf kinderen had, in verband met de door de gemeente gegeven duurte- en kindertoeslag mocht gelijkgesteld worden met een gehuwden werkman. Weliswaar is niet erg duidelijk hoe de gezinsverhoudingen daar nu precies liggen, de vrouw heeft maar één van de vijf kinderen erkend, en het moge dan waar zijn, dat deze kostwinner een net persoon was en de onthouding van den toeslag hem zou kunnen prikkelen de kinderen in den steek te laten, dit alles geeft nog geen recht op uitkering. Jammer, dat deze Alkmaarse gemeenteraad verder niet uitlegt, hoe een “net persoon” zijn kinderen in de steek kan laten, feit is, dat de kindertoeslag in dit geval van “vrij huwelijk” of “wilde echt” niet doorgaat. Want de raad neemt het ferme standpunt in, dat de overheid er niet toe mocht meewerken om een wilde echt met een burgerlijk huwelijk gelijk te stellen; bovendien, personen als deze werkman konden elders nog wel meer kinderen hebben. Er moet een grens zijn en deze kan alleen getrokken worden door het burgerlijk huwelijk.

Van die “nette persoon” is ondertussen niet veel overgebleven, nu wordt ook nog ander kroost elders geïnsinueerd. Fraai hoor. Honderd jaar later hebben partnerverklaringen en samenlevingscontracten terecht een einde gemaakt aan de hypocriete discussies van toen. En het begrip “wilde echt” is helemaal uit ons taalgebruik verdwenen. Destijds was het een scheldwoord, hoofdschuddend toegepast op zedelijk verwerpelijke hokkers. Zullen we het opnieuw invoeren als vrolijke beloning voor mensen die hun samenlevingsvorm fris en fruitig weten te houden?

Auteur:Sjaak Onderdelinden
Trefwoorden:Huwelijk, Samenwonen, Vrouwen Overijssel
Periode:1914-1918
Thema's:Vrouwen in Overijssel

Reacties

Ongehuwd samenwonen en samen kinderen krijgen, kwam in de negentiende eeuw in Amsterdam vaker voor dan je verwacht. Dat geeft bij stamboomonderzoek probleempjes. De vader geeft de kinderen gewoon aan, ze lijken de familienaam van de vader te krijgen en je zoekt dan tevergeefs naar een huwelijksakte voor de geboorte van het eerste kind. De "blinde vlek".
Algemeen door anoniem op 12 Feb 2018 om 09:52:54

Zittend in de trein op weg naar het werk door dit artikel weer even helemaal meegenomen naar andere tijd en andere mores. Genoten!
Algemeen door anoniem op 28 Jul 2016 om 06:32:16

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.