|
(Me)juffrouwen bij de HEEMAF fabriek
Dit verhaal gaat over vrouwen die bij de HEEMAF (Hengelosche Electrische En Mechanische Apparaten Fabriek) werkten. Een ander verhaal gaat over de fabrieksmeisjes bij de HEEMAF. Het onderscheid betreft niet de leeftijd, maar de opleiding en functie. Fabrieksmeisjes waren ongeschoold en deden in werkkleding routinematig fabriekswerk. Andere vrouwen bij HEEMAF waren wel geschoold en werkten op kantoor of in een tekenkamer. Zoals hieronder nog zal blijken, konden zij hoge posities bereiken als ze maar niet trouwden. Alle met name genoemde vrouwen op HEEMAF foto’s worden in het bijschr... Verhaal (Me)juffrouwen bij de HEEMAF fabriek |
1544 - Edelvrouwen op de brandstapel
Op 1 november 1544 belanden in Twente twee edelvrouwen op grond van hun anabaptistische sympathieën op de brandstapel. Maria van Beckum is door Bijbelstudie overtuigd geraakt van de juistheid van het doperse gedachtegoed. Vanwege haar denkbeelden wordt ze door haar stiefmoeder uit het ouderlijk huis gezet, waarna ze intrekt bij haar broer Jan. In diens vrouw Ursula van Werdum vindt Maria een medestander. Wanneer de overheid merkt dat de dames ketterse ideeën hebben, worden ze gearresteerd. Ondanks de op hen uitgeoefende druk weigeren ze afstand te doen van hun geloof. De vrouwen worden op he... Verhaal 1544 - Edelvrouwen op de brandstapel |
16 november 1839 - Het DNA van Mata Hari
Het is vandaag zaterdag 16 november 1839. De Raad van Tucht te Ommerschans komt weer bijeen omdat een groep kolonisten dronken is aangetroffen. Zitting van zaturdag den 16 November 1839. Alle de Leden tegenwoordig zijnde opent de President den Raad.
Worden voor deszelfs gebragt de Kolonisten Coenraad Smeding Zelle No 202 , Gerrit van der Wal No 2203 en Johannes Bredenbach No 2327 en Adrianus Antonie Hubert No 875 schuldig aan dronkenschap.
De President hun vragende van waar zij drank gekregen hebben, waaraan zij zich zoo schandelijk hebben te buiten gegaan, antwoorde Zelle dat hij aan... Verhaal 16 november 1839 - Het DNA van Mata Hari |
1699 - Gifmengster aan paal gewurgd
Op 25 maart 1699 komt aan het leven van de ruim veertigjarige Roelofken Hendrix uit Terwolde een droevig en gruwelijk einde. Zij wordt op een schavot tegenover het stadhuis van Deventer met een touw aan een paal gewurgd. De magistraat heeft het doodvonnis over Roelofken uitgesproken omdat ze een andere vrouw, Jenneken Jansen, door middel van een viertal met rattenkruit vergiftigde broodjes heeft geprobeerd te vermoorden. Als motief vertelt Roelofken dat ze graag haar vroegere baan als dienstmaagd in het Oude Mannenhuis, die Jenneken van haar had overgenomen, wilde terugkrijgen, ‘onder voorge... Verhaal 1699 - Gifmengster aan paal gewurgd |
|
1740 - Barre kou in Losser
Aleida Leurink, de vrouw van de predikant van Losser, noteert tijdens de ongewoon strenge winter van 1740 in haar dagboek: ‘10 jan. Sondag voor de eerstmaal in onse putte wel 3 vinger dik ijs in was, so kout, dat men niet gaen kon na de kerk, was ook weinig volk in, derhalven namiddag niet gepredikt, menschen niet buiten gaen en ook niet zitten konden van koude, coffikopjes vroren vaste op de tafel (...).’ Naast notities over het weer vertelt Aleida in haar dagboek, dat maar liefst 57 jaar beslaat, over overstromingen, veeziekten, branden, lief en leed van het Huis van Oranje, strubbelingen ... Verhaal 1740 - Barre kou in Losser |
1917 - Algemeen kiesrecht
Op 12 december 1917 wordt overal in den lande een grondwetsherziening afgekondigd. Nederland krijgt eindelijk algemeen kiesrecht. Voortaan mogen alle mannen boven de 21 jaar stemmen, ongeacht hun sociale positie of inkomen. Vrouwen moeten nog twee jaar wachten op actief kiesrecht, maar zij kunnen al wel gekozen worden. Na de verkiezingen van 1919 neemt de 36-jarige, in Emmen geboren Gaatske Adriana Ladenius namens de SDAP zitting in de Provinciale Staten. De sociaal-democrate is niet alleen het eerste vrouwelijke Statenlid in Overijssel, maar in heel Nederland. Ladenius schrijft in 1919 ook ... Verhaal 1917 - Algemeen kiesrecht |
1961 - Volksgericht in Staphorst
In de nacht van vrijdag 11 op zaterdag 12 november 1961 vindt in de gesloten gemeenschap van Staphorst een volksgericht plaats. Een getrouwde man en vrouw, die men van overspel verdenkt, worden op een boerenkar enkele uren door de straten rondgereden en bespot. Honderden bewoners zijn op de been. De politie is in geen velden of wegen te bekennen. Deze rituele straf, bedoeld om de plaatselijke normen en waarden te beschermen, wekt in binnen- en buitenland afschuw. Veel mensen vragen zich af hoe in deze moderne tijd nog een ‘heksenjacht’ met zo’n ‘middeleeuws’ karakter kan voorkomen. In januar... Verhaal 1961 - Volksgericht in Staphorst |
1976 - Blijf-van-mijn-lijfhuis in Zwolle
In Zwolle wordt op 15 mei 1976 zonder veel poespas een blijf-van-mijn-lijfhuis voor mishandelde vrouwen in gebruik genomen. Het opvanghuis is na dat van Amsterdam, waar twee jaar eerder op de golven van het feminisme een blijf-van-mijn-lijfhuis is geopend, de tweede in Nederland. Zwolle is als vestigingsplaats gekozen met het oog op de centrale ligging. Vrouwen uit het hele land kunnen in het eenvoudige rijtjeshuis in een nieuwbouwwijk terecht. De precieze locatie wordt geheimgehouden. Hulpzoekenden moeten een speciaal telefoonnummer bellen. Vanwege de grote vraag naar een veilig onderkomen ... Verhaal 1976 - Blijf-van-mijn-lijfhuis in Zwolle |
|
1985 - Een monument voor Etty Hillesum
Op 3 mei 1985 wordt aan de Welle in Deventer een monument voor Etty Hillesum onthuld. De Joodse dagboekschrijfster is op 15 januari 1914 in Middelburg geboren. Op tienjarige leeftijd verhuist ze naar Deventer, waar haar vader conrector en later rector van het Stedelijk Gymnasium wordt. In 1932 gaat Etty in Amsterdam rechten en Slavische talen studeren. Hier ontmoet ze haar leermeester én grote liefde, de Duits-Joodse vluchteling en chiropsycholoog Julius Spier. Op zijn aanraden begint de spirituele jonge vrouw in maart 1941 een dagboek bij te houden. Op 7 september 1943 wordt Etty samen met ... Verhaal 1985 - Een monument voor Etty Hillesum |
Alwine Antoinette de Vos van Steenwijk, barones van de armen.
Alwine werd op 22 juni 1921 geboren als derde kind van Jan A. G. de Vos van Steenwijk en Maya A.R.S. von der Goltz. De familie de Vos van Steenwijk was eigenaar van het landgoed De Gelder te Wijhe. Het landgoed is nog steeds in het bezit van de nazaten.
Alwine groeide op in adellijke kringen, ze ging naar het gymnasium, heeft gestudeerd en werd opgeleid tot diplomate. Ze heeft gewerkt in buitenlandse dienst bij de ambassades te Bonn, Washington en te Parijs.
In Parijs kwam ze in 1960 in aanraking met de père Joseph Wresinski. Hij werkte als priester onder de allerarmsten in Noisy-le-Gr... Verhaal Alwine Antoinette de Vos van Steenwijk, barones van de armen. |
Anton Heuven: 'We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder'
'Ik heb mijn vrouw leren kennen op een dansavond in Heino. Na de oorlog zijn ze met dansavonden begonnen. Ik weet nog wel dat ze bij ons hier in de oude schuur danslessen gaven met een harmonica erbij. Toen waren wij nog niet zover. We moesten op tijd naar bed. Later raak je geleidelijk op die leeftijd. Mijn vrouw komt uit de Veldhoek, ook van de boerderij. In 1961 zijn we getrouwd. Het feest hadden we hier op de deel. Daar had je de minste kosten mee. De buren waren er allemaal bij. Mijn vrouw is hier in huis gekomen. We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder. We hebbe... Verhaal Anton Heuven: 'We kregen een paar kamers apart en zo leefde je met elkaar verder' |
Boer zoekt vrouw (Honderd jaar geleden in de Zwolse Courant)
In de krant van 19 juni 1917 treffen wij een klein stukje aan met de zeer ouderwetse titel De dienstbodenstand. Het blijkt te gaan over nog steeds actuele onderwerpen als emancipatie en standsverschil. We hebben dan ook te maken met een door de Zwolsche gaarne geciteerd tijdschrift getiteld Christelijk Vrouwenleven . Daarin leidt een ongetwijfeld deftige dame mevr. Van Hoogstraten-Schoch een brievenrubriek, waarin ze antwoord moet geven aan een dienstbode, die zich er over beklaagt, dat haar stand geminacht wordt. Daar wil de redactrice weinig van weten, we hebben hier immers met een ... Verhaal Boer zoekt vrouw (Honderd jaar geleden in de Zwolse Courant) |
|
Cobi Brinkhuis: 'Er waren allerlei ongeschreven regels'
'Ik herinner me dat onze buurman het een poos vreselijk aan zijn rug heeft gehad. Een soort hernia denk ik. Daardoor kon hij zijn melk ’s ochtends niet aan de weg krijgen. Hij had een stuk of veertien koeien en zijn vrouw kon ze niet allemaal alleen melken. Ik heb daar ik weet niet hoe lang geholpen met melken. En toen mijn buurman weer genoeg was opgeknapt kreeg ik als dank tien gulden. Moest ik dat geld gaan terugbrengen van mijn ouders. Want mijn werk voor hun was burenhulp. Zo ging dat. Je had altijd een vaste buurman waar je mee samenwerkte. Dat hoefde niet de naaste buurman te zijn. On... Verhaal Cobi Brinkhuis: 'Er waren allerlei ongeschreven regels' |
De Gouden Eeuw van Gesina ter Borch
Aan de Sassenstraat in Zwolle, op het huidige nummer 21, woonde van 1631 tot 1690 een echte kunstenares. Gesina ter Borch, een halfzus van de beroemde schilder Gerard ter Borch, maakte enkele van de leukste tekeningen uit de zeventiende eeuw. Haar oeuvre wordt bewaard in het Rijksmuseum.
Gesina werd op 15 november 1631 geboren en op 13 december gedoopt als ‘Geesien’. Ze was de zesde van dertien kinderen van Gerard ter Borch de Oude (1583-1662). Haar moeder was Wiesken Matthys (1607-1683), Gerards derde vrouw. Gesina bleef ongetrouwd en woonde haar hele leven in het huis aan de Sassens... Verhaal De Gouden Eeuw van Gesina ter Borch |
De eerste wijkverpleegster in Zwartsluis
Het was op 15 oktober 1918 toen ik op een morgen om ongeveer half elf uit de tram stapte om hier in Zwartsluis mijn werk als wijkverpleegster te beginnen. lk was vol goede moed, kwam zo uit een groot stadsziekenhuis en had veel zin om hard aan het werk te gaan. Dat kwam echter wel een beetje anders uit en in het begin dacht ik vaak ”wat ben ik begonnen”. De kwestie was deze: sinds 1905, dus 13 jaar, bestond de Vereniging “Het Groene Kruis”. Wanneer de leden van Het Groene Kruis ziek waren, kregen ze indien nodig, versterkende middelen zoals melk, e ieren, vlees of vis. Hier werd door velen ... Verhaal De eerste wijkverpleegster in Zwartsluis |
De levenswil van Selma Wijnberg
Selma Wijnberg overleefde, als één van de zeer weinigen, vernietigingskamp Sobibor. In april 2010 verschijnt in de Holocaust Bibliotheek van Uitgeverij Verbum in Laren haar levensverhaal, geschreven door programmamaker/auteur Ad van Liempt. Hier een impressie van zijn onderzoek en van zijn verhaal. Tachtig jaar geleden kwam ze als klein meisje van zeven jaar met haar ouders vanuit Groningen in Zwolle wonen. Haar vader en moeder begonnen er een hotel, eerst aan de tegenwoordige Harm Smeengekade, twee jaar later aan de Veemarkt. Het hotel was koosjer, gericht op joodse veehandelaren. De famili... Verhaal De levenswil van Selma Wijnberg |
|
De vrouw in 1916 (honderd jaar geleden in de Zwolse Courant)
Vrouwen van nu zullen wel met grote verbazing naar hun voorgangsters van een eeuw geleden kijken. De vrouwenemancipatie kwam er wel aan, maar het mannelijke bolwerk is nog in hevig, zij het vergeefs verzet. Het vrouwenkiesrecht is bijna bevochten, maar nog lang niet alle mannen zijn bereid zich daar bij neer te leggen. In de Zwolsche Courant verschijnt een nuttige serie onder de titel De Vrouw van 1916 , ondertekend door ene X. Het is te hopen dat zich daar een Xandra of Xander achter verschuilt, en geen draconische Xantippe. Als gebruikelijk in de krant van een eeuw geleden blijft dat ra... Verhaal De vrouw in 1916 (honderd jaar geleden in de Zwolse Courant) |
Dine Willemink: 'Mijn moeder kookte nog boven een open haardvuur'
'Maandag was wasdag en dat is het nog altijd. Ik heb afgelopen maandag ook nog gewassen. Als het even kon probeerde je de was van een hele week weg te werken. Mijn ouders hadden al wel een wasmachine. Je moest nog wel zelf draaien. Het water moest heet gemaakt worden in de kookpot. Als het mooi weer was, moest de was op de bleek gelegd worden. Dinsdags moest dat afgewerkt worden met zeepsop, weer uitgespoeld en gedroogd worden. Dat hebben mijn zussen nog wel gedaan, maar ikzelf niet meer. Hier op de boerderij was er ook al een wasmachine. Die liep op een dieselmotor die op de deel stond. We ha... Verhaal Dine Willemink: 'Mijn moeder kookte nog boven een open haardvuur' |
Een nieuw vrouwenblad (honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)
De redactie van de Zwolsche dacht nog wel te maken te hebben met een reclameboekje, maar op het tweede gezicht was het het eerste exemplaar van een nieuw maandblad: Zij . De titel maakt geen geheim van de doelgroep, al valt daar direct al de eerste kanttekening bij te maken: vrouwelijk enkelvoud of vrouwelijk én mannelijk meervoud? Na beoordeling van het hele nummer is de redactie wel tot enig reclamewerk bereid. Dat het voor de dames een prettige verzameling verstrooiende en informatieve stukken is, mag voor een damesblad niet verbazen, al wordt het oordeel wel erg dwingend uitgesproken:... Verhaal Een nieuw vrouwenblad (honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant) |
Emancipatie in 1915 (Honderd jaar geleden in de Zwolse Courant)
De strijd om het vrouwenkiesrecht is in 1915 nog lang niet gestreden, het zou nog tot 1917 duren, voor per grondwetsherziening het pleit beslecht zou worden. Dus in 1915 woeden er nog geduchte achterhoedegevechten. Dat heeft de Nederlandse vrouwenbeweging niet verhinderd, in Den Haag een groot vrouwen-vredescongres te organiseren, waar honderden vrouwen uit de hele wereld pleitten voor het beëindigen van de bloedige Grote Oorlog. Prima, zou je zeggen, maar toch wordt uit verschillende hoeken teruggeschoten. De formidabele dr. Abraham Kuyper, voorman van Gereformeerd Nederland en hoofdredacte... Verhaal Emancipatie in 1915 (Honderd jaar geleden in de Zwolse Courant) |
|
HEEMAF fabrieksmeisjes
Volgens W. Dubbink (zie de bronnen onder in dit verhaal) kwam het gemiddelde fabrieksmeisje uit een boeren- of arbeidersgezin. Na 8 jaar school was er de keuze tussen een baan als dienstmeisje, winkelmeisje of fabrieksmeisje. Ze deed ongeschoold werk en had – anders dan jongens – vrijwel geen mogelijkheid door scholing hogerop te komen. Dat werd door het fabrieksmeisje en haar omgeving niet als een probleem gezien, want zowel zij als haar omgeving gingen er vanuit dat ze zou trouwen en dan verder als huisvrouw door het leven zou gaan. Met het als fabrieksmeisje verdiende geld werd kostgeld a... Verhaal HEEMAF fabrieksmeisjes |
Het vrije huwelijk of de wilde echt
Tegenwoordig bekommert niemand er zich nog om, of een samenwonend stel al dan niet een samenlevingscontract, een huwelijksakte of een ander soort boterbriefje heeft. Als het echtpaar maar een echt paar is. Honderd jaar geleden maakte men zich nog wel erg druk om de vermeende onzedelijkheid van de “wilde echt”. Prachtige term, waarbij visioenen opduiken van een keurig middelbaar stel in een al even keurige doorzonwoning, waarin de enigszins corpulente hoofdbewoner aan zijn partner vraagt: “Hoeveel jaar leven wij nu al in wilde echt?”. Omdat er in de regel weinig wilds meer aan is, heeft de volk... Verhaal Het vrije huwelijk of de wilde echt |
Hoe twee bedelaressen in 1723 in het kerspel Dalfsen van de rechte weg geraakten
De bron waaruit ik het onderstaand verhaal heb geput is een verslag van de verhoren van Janna Carks en Annigje Jans die na hun arrestatie in het kerspel Dalfsen op 9 september 1723 namens de drost van Salland werden afgenomen. Hun opgetekende wederwaardigheden zijn op zichzelf niet uniek. Maar aardig is wel dat onze bedelaressen zich voornamelijk in de IJsselsteden ophielden en dat hun activiteiten notabene in het verre Dalfsen een voorlopig einde namen. De hoofdpersonen Janna Carks was 23 jaar, uit Deventer afkomstig en nog ongetrouwd. Haar vader was Jan Carks en haar moeder heette Anna C... Verhaal Hoe twee bedelaressen in 1723 in het kerspel Dalfsen van de rechte weg geraakten |
Jo Vedders: 'Al heel jong ben ik bedrijfsleider geworden'
‘Mijn vader is in 1956 overleden. Ik was 13 jaar. Hij had anderhalf jaar daarvoor een klap van een koe gehad. Het was van buiten genezen, maar de laatste maanden had hij verschrikkelijke hoofdpijn. In die tijd konden ze geen foto of scan maken. ’s Morgens kwam hier een vrouw uit Haaksbergen een breimachine brengen. Mijn vader was links van de weg gras aan het inzaaien. Jansje heeft met hem gepraat. Hij heeft gezegd: “Ik heb zo’n verschrikkelijke hoofdpijn.” ’s Middags heeft hij zich om het leven gebracht. Hij had ondraaglijke pijn. En dan in een moment van verstandsverbijstering... Het is dond... Verhaal Jo Vedders: 'Al heel jong ben ik bedrijfsleider geworden' |
