|
Armenjagers in de 18e eeuw. In het bijzonder het Overijsselse geslacht Magré
De aanstelling van armenjagers vindt zijn oorzaak in het toenemen van bedelarij en landloperij aan het einde van de 17de eeuw. De overlast wordt zo groot dat de kerspels langs de Vecht in de nabijheid van de Duitse grens en die met het Landschap Drenthe overgaan tot de aanstelling van armenjagers. Het beroep armenjager zou kunnen duiden op overheidsdienaar doch de vraag was, van welke overheid. Bovendien wat was hun eigenlijke taak of instructie. Het kerspelarchief van Heemse geeft hierover geen uitsluitsel. Wel dat van het kerspel Dalfsen en in zekere zin ook van Ommen en Den Ham. Aangenom...
|
Beroepskeuze voor meisjes (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Uit de Randstad is mevrouw Jonker-Westerveld overgekomen om er voor te pleiten dat meisjes een beroep kiezen. In ongeëmancipeerde tijden had de patriarchale wereldorde er wel voor gezorgd dat beroepskeuze voor meisjes niet aan de orde was – het enige recht voor vrouwen was, zoals bekend, het aanrecht. Interessant is de argumentatie van mw. Jonker, waarom dat zou moeten veranderen. Ze begint niet met de aanleg of de ambitie, die jonge meisjes naar een goede keuze zouden kunnen leiden, neen, hoofdargument is de economische noodzaak. De gebeurtenissen van den laatsten tijd, die zoovele vrouwen h...
|
De Oude Gaper en de firma J. ten Doesschate
De bekendmaking in 1990 dat drogisterij de Oude Gaper haar deuren ging sluiten veroorzaakte veel beroering in Zwolle. De drogisterij was al ruim 200 jaar, sinds 1782, in hetzelfde pand aan de Diezerstraat (nr. 14) gevestigd en was in de loop der jaren uiterlijk nauwelijks van karakter veranderd. De winkel was daarmee meer dan alleen een lokale bijzonderheid geworden; het was ook de oudste drogisterij in Nederland. In de Oude Gaper was het tot 1990 nog mogelijk allerlei bijzondere producten te verkrijgen die ter plekke werden afgevuld in stopflesjes of afgewogen in papieren zakjes met opdruk. H...
|
De Poppe’s: van paarden, potten en pannen
De naam Poppe klinkt veel Overijsselaars bekend in de oren. Niet alleen omdat er veel mensen met deze achternaam in de provincie rondliepen en -lopen, maar ook omdat die prijkt op de gevel van een Zwols restaurant. De ondernemerszin zat er al in bij de eerste Overijsselse Poppe’s. De jeugdige Duitse neven Dirk en Alert Poppe trokken in het begin van de achttiende eeuw met paard en hessenwagen vanuit het Nedersaksische Wildeshausen naar Zwolle. Uiteindelijk vestigden zij zich hier definitief. Dirk werd zelfs de grondlegger van wat tot 1973 de oudste familiesmederij van Zwolle was. Tusse...
|
|
De doodgravers en de hondenslager in Dalfsen (1699-1818)
Tot 1828 mochten de doden in de kerk begraven worden. Dat kostte evenwel een behoorlijke som geld. Zo moest in het midden van de achttiende eeuw voor een volwassene drie goudgulden (ofwel vier gulden en vier stuiver) worden betaald en voor een kind de helft. Zij die dit niet op konden brengen moesten genoegen nemen met een plek op de dodenakker rondom de kerk. De allerarmsten werden op kosten van de diaconie begraven. In 1747 besloot de kerkenraad het maken van doodkisten voor overleden bedeelden bij inschrijving aan de laagst biedende te gunnen. Op de kerkenraadsvergadering van 1 mei deelde...
|
Een buurtwinkel achter het spoor in Borne. "Waar het geluk in hele kleine dingen zat".
‘’Annemarie, kun je nog even wat limonade bijvullen!’’. Het klinkt me nog in de oren alsof het gisteren gebeurde. Het is druk in de winkel. Mijn beide ouders helpen de klanten en dan is er opeens gebrek aan iets. Aan mij de taak om de voorraad weer aan te vullen. Vanuit het magazijn of het pakhuis in de tuin. Vakken vullen zouden we vandaag zeggen. Het bestond echter ook al in de vorige eeuw. Mijn ouders runden een kruidenierswinkel aan de Tichelweg. Een bedieningswinkel waarbij de klanten rustig op hun beurt wachtten. Het assortiment artikelen breidde zich met de jaren steeds ver...
|
Een koffiehuishouder te Almelo
Op 12 september 1833 vond te Stad Almelo het huwelijk plaats tussen Lambertus Vredebregt en Gerritdina Grimberg. Alvorens deze gebeurtenis een feit was, had er zich wel het een en ander afgespeeld. Gerritdina Grimberg was een dochter van Jan Hendrik Wanschers en Regina Slaghuis. In de Hervormde kerk van Almelo was zij gedoopt op 30 oktober 1811. Haar vader nam in 1812 voor zich en zijn familie de achternaam Grimberg aan. Echter reeds op 30-jarige leeftijd overleed Jan Hendrik in 1816 te Almelo aan de Vriezenveensedijk. Toen dochter Gerritdina haar moeder echter om toestemming v...
|
Geweermakers aan de Luttekestraat in Zwolle
In de gevel van Luttekestraat 46 staat nog altijd het opschrift 'Wapenfabriek' te lezen. Deze betiteling is weliswaar niet meer van toepassing op de huidige situatie, maar geeft wel, zij het met een wat weidse benaming, de activiteiten in de beginperiode van de firma Bremer weer. De eerste Bremers waren geweermakers en hielden zich daarnaast voornamelijk bezig met de handel in schiet- en jachtbenodigdheden. Heinrich Joseph Bremer In 1865 streek de geweermaker Heinrich Joseph Bremer (1837-1908) neer in Zwolle. Bremer was afkomstig uit Bensberg bij Keulen. Aanvankelijk verbleef hij in een ko...
|
|
Het leven op de steenfabriek bij De Zande - Een fragment uit de kroniek van de familie Kamp
Wie over de rivierdijk vanaf De Zande richting Zalk loopt, ziet na ongeveer tien minuten een buitendijks gelegen arbeiderswoning opdoemen. Het huisje ligt in de zomer verscholen achter het lover van bomen en heesters; het is afgedekt met een naar alle zijden overhangend rieten dak. Dichterbij gekomen waant men zich aan het einde van de 19de eeuw, toen het huisje hoorde bij de steenfabriek van Ten Kate. Deze woonde aan de La Sablonièrekade in Kampen. De dijkjes die om het voormalige tichelwerk heen liggen, maken de sfeer nog intiemer. Zo rustig als het er nu is, zo druk was het er vroeger. Ni...
|
Hinrich van Dortmund / Henricus de Tremonia - Klokkengieter in de Vechtstreek
Over het optreden van een aantal klokkengieters uit voorbije eeuwen is zoveel bekend, dat het mogelijk was er hele boekwerken aan te wijden. Zo publiceerde André Lehr in 1959 zijn boek over de gebroeders François en Pieter Hemony; en dr. C.N. Fehrmann promoveerde in 1966 op het doen en laten van Geert I en II van Wou met hun medewerkers, alsmede de Wegewaerts en Hendrik Vestrinck. In de stad Utrecht leefden en werkten in de 15de eeuw vertegenwoordigers van het geslacht Butendiic. Wat zij aan klokken hebben nagelaten is beschreven in Klokken en Klokkengieters, dat in 1963 verscheen. Over de Dev...
|
Historische Beroepen
Door André Bos
Uit de vermelding van de beroepen in de huwelijksakten is veel af te leiden over de economische en maatschappelijke ontwikkelingen in de 19e eeuw. De Dienstmaagd , de dienstbare , de dienstmeid en tenslotte de dienstbode zijn de voorloopsters van onze huishoudelijke medewerksters, en aan de mannenkant past hierbij de heerenknecht uitstekend. Een verandering van agrarisch naar industrieel, zoals bijvoorbeeld de textielindustrie in Twente en de sigarenindustrie in Kampen, blijkt onder andere uit de verdwijnen van boerwerker en daghuurder en de komst van arbeid...
|
Ovenbrand en brandewijn – De geschiedenis van de Zwolse glasblazers
De eerste glasblazerij in Nederland werd opgericht in 1581 te Middelburg. In tegenstelling tot de meeste andere glashuizen in de Republiek bleef zij relatief lang in bedrijf, tot 1645. Dit is opmerkelijk, want ondanks de steun en subsidies die de glasblazerijen veelal van de stedelijke en/of provinciale overheden ontvingen, verdwenen zij meestal al weer, nadat ze slechts enkele jaren werkzaam waren geweest. De reden van dit mislukken deze nijverheid tot bloei te brengen, is niet glashelder. Buitenlandse concurrentie lijkt één van de belangrijkste oorzaken te zijn. Eveneens niet bevorderlijk vo...
|
|
Schaapherder op de top van de Lemelerberg
In ruim een kwarteeuw zag schaapherder Teun Heuver op de Lemelerberg vele veranderingen aan zich voorbijgaan. Hij zag ook hoe het Sallandse heidelandschap floreerde bij de inzet van de schaapskudde van Landschap Overijssel. Al meer dan een kwart eeuw leidt Teun Heuver een kudde Veluwse heideschapen over de Lemelerberg en de Archemerberg, een natuurgebied bij het Sallandse Lemele in de gemeente Ommen. De in 1947 geboren Lemelse schaapherder had eigenlijk boer willen worden. Maar het ouderlijk bedrijf was niet groot genoeg om hem en zijn broer een goed inkomen te bieden. Min of meer toevallig ...
|
Smokkelen met Hendrik van Laar
Op 21 juli 1878 wordt in Hardenberg Hendrik van Laar geboren. Als jongeman verdient hij de kost als schaapherder. Om zijn verdiensten wat aan te vullen besluit hij luxe goederen als koffie en sterke drank te smokkelen. Met zijn schaapskudde steekt hij regelmatig de grens met Duitsland over waar hij op de heide bij Itterbeck zijn kudde laat grazen. Op de terugweg kreeg een schaap die in het midden van de kudde liep de contrabande onder de buik gebonden. De commiezen die het smokkelen moesten tegengaan bekeken de schapen niet al te nauwkeurig om te voorkomen dat de schaapskudde door hun uite...
|
Tien kleine bakkertjes in Vollenhove
Tien kleine bakkertjes In het midden van de twintigste eeuw telde Vollenhove een fors aantal bakkerijen. In het boekje ’t Schuttegien van Wim Willemsen en Jan Wester, uitgebracht in de jaren 1980 als onderdeel van een reeks boekjes over Vollenhove en omgeving worden ze genoemd. Bij gesprekken in het CHC Land van Vollenhove over dit onderwerp kwamen diverse herinneringen naar boven: veel ouderen konden er nog wat over vertellen. Intrigerend is de bakkersgilde-aanduiding op één van de panden. Velen vroegen zich af hoe er zoveel bakkers naast elkaar hun brood konden verdienen. Uiteindelijk ve...
|
Trappend door de tijd in Deventer - Burgers: van smederij tot rijwielfabriek
In 1868 begon Hendrikus Burgers, de Deventer smid, in een gehuurde oude boerenwoning een smederij. Een jaar later maakte hij daar zijn eerste rijwiel. Burgers, in 1843 geboren in het naburige Voorst, was op dit idee gekomen nadat een reiziger hem een paar jaar eerder een afbeelding had laten zien van een houten vélocipède. Bij een fabriek in Duitsland bestelde hij een soortgelijk exemplaar, dat hij samen met zijn vriend C.M.B. van den Beld namaakte. Hij leerde zichzelf fietsen op deze, in de ogen van veel stadgenoten wonderbaarlijke, ‘machine’. Pas als het donker begon te worden durfde...
|
|
Vooroorlogse herinneringen van een dienstbode uit Zwollerkerspel (deel 1)
Johanna Antonia Maria (Anna) werd op 20 december 1903 in Zwollerkerspel geboren, als dochter van Gerardus Johannes Schuurman en Theodora Logtenberg. Zij was het derde kind van de acht die het gezin zou tellen. Jeugd Familie en ouderlijke boerderij Mijn ouderlijke boerderij maakte deel uit van het landgoed De Kranenburg, ten noorden van Zwolle. Zij stond tegenover de ingang van de oprijlaan naar het vroegere koetshuis. Nu is hier de begraafplaats, die in haar naam de herinnering aan de voormalige havezate levendig houdt. Waar de boerderij stond bevindt zich thans de aula. Het landgoed was...
|
Vooroorlogse herinneringen van een dienstbode uit Zwollerkerspel (deel 2)
Dit artikel is een vervolg op deel 1. Klik hier voor deel 1. Visites Van tijd tot tijd ontving het echtpaar Cremers gasten. Zij behoorden zonder uitzondering tot de politieke bovenlaag van Overijssel: de families Van Voorst tot Voorst, de Vos van Steenwijk, Van Rechteren, en Van Sonsbeek. Als er een groot gezelschap was, hadden Grada en ik de zorg voor het diner. Ik moest dan aan tafel bedienen. Een graag geziene gaste van mevrouw was gravin Van Rechteren uit Dalfsen. Ik weet nog dat ze een prachtige rode pruik droeg. Op een dag belde mevrouw haar op, maar ze kon geen gehoor krijgen. T...
|
Walter Stern: 'Weet je waarom ik zo begaan ben met die asielzoekers?'
Ik zit nog niet zo lang met Walter Stern, de eigenaar van het gelijknamige partyservicebedrijf, te praten, of hij zegt emotioneel: 'Weet je waarom ik zo begaan ben met die asielzoekers? Omdat mijn ouders in precies dezelfde omstandigheden verkeerden. In 1936 kwamen ze naar Nederland omdat de toestand in Duitsland onhoudbaar werd. Mijn vader, Walter Stern, geboren op 31 maart 1904 in Hemmerde, kon als jood in Lünen zijn slagerij niet meer voortzetten.' Walter Stern sr. Walter Stern sr. (1904-1964) trouwde op 26 oktober 1933 in Lünen met de niet-joodse Erna Kröner. Zij werd op 1 december 190...
|
Verdwenen beroepen in Overijssel
Door de technische vooruitgang zijn door de eeuwen heen honderden, misschien wel duizenden beroepen verdwenen. Zo komen we in Overijssel o.a. de volgende bijzondere beroepen tegen: gezel van de muziek (= koorzanger), glaeseaker (= glazenmaker), hanscheman (= handschoenmaker), potschuiver (= die een pot, een open schuit, voortboomt), heudeman (= schipper op een klein vaartuig voor de binnenvaart). In november 2016 besteedt MijnStadMijnDorp aan verdwenen beroepen in Overijssel.
|
