|
Bedenkelijke maatregelen (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Bedenkelijke maatregelen Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant In de krant van 3 oktober 1914 worden verstandige en afkeurenswaardige maatregelen behandeld, die door de regering worden afgekondigd. Naast de belofte, dat in deze gevaarlijke tijden bedreigende volksziekten als syphilis en typhus intensief behandeld gaan worden, is er aandacht voor de hygiëne van het leger. Vooral aan onze grenzen is het daarmee niet best gesteld. Het dienstdoen staat gelijk met het nemen van een “zweetbad”. Als je daar niet grondig douchend tegen kunt optreden, zijn de kwade gevolgen nie...
|
Beroepskeuze voor meisjes (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Uit de Randstad is mevrouw Jonker-Westerveld overgekomen om er voor te pleiten dat meisjes een beroep kiezen. In ongeëmancipeerde tijden had de patriarchale wereldorde er wel voor gezorgd dat beroepskeuze voor meisjes niet aan de orde was – het enige recht voor vrouwen was, zoals bekend, het aanrecht. Interessant is de argumentatie van mw. Jonker, waarom dat zou moeten veranderen. Ze begint niet met de aanleg of de ambitie, die jonge meisjes naar een goede keuze zouden kunnen leiden, neen, hoofdargument is de economische noodzaak. De gebeurtenissen van den laatsten tijd, die zoovele vrouwen h...
|
Bezuinigingen (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Bezuinigingen Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant De oorlog grijpt in in de levensomstandigheden van iedereen en dus moet er door velen bezuinigd worden. De krant wil wel helpen met tips. Uitgangspunt is de overweging dat het onmogelijk is om uit te sparen ook maar één stuiver, zonder een ander voor dien stuiver te benadeelen. Dus roept de krant iedereen die het nog goed heeft op: blijft uwe rozen koopen en uwe koekjes knabbelen; gebruikt uwe afternoon-teas en bestelt uw tailor-mades; geeft uw dinertjes en laat u kappen, even gefriseerd langs de ooren , zacht geonduleerd o...
|
Caecilia zingt Elias (artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant)
Caecilia zingt Elias Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Hoewel Zwolle niet meer dan krap 34.000 inwoners telt, is er sprake van een intensief cultureel leven. Voor toneelvoorstellingen, recitals en concerten is veel belangstelling en de Gemengde Zangvereeniging Caecilia legt eer in met regelmatige uitvoeringen, in januari 1914 bijvoorbeeld van het oratorium Elias van Mendelssohn, begeleid door de Arnhemsche Orchestvereeniging . De recensent richt zijn pijlen met voorliefde op dit gezelschap: Enkele medewerkers vergaten dat zij een naam hebben op te h...
|
|
Christendom of socialisme? (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche courant)
Christendom of socialisme? Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Christenen en socialisten staan in 1915 lijnrecht tegenover elkaar. Maar er is ook een club die de uitersten bij elkaar probeert te brengen. Die heet de Bond van Christen-Socialisten en die heeft 20 juli vergaderd in de Harmonie, om te luisteren naar twee “rooie dominees”, beide gezegend met de gave van het woord, zodat de verwachtingen hoog gespannen waren, geen plaats bleef onbezet. Ds. De Ligt uit Nunen was de eerste spreker. Zijn wereldbeeld zit heel helder in elkaar. De grote fout is i...
|
Cor Ponten en de muziekkritiek (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Cor Ponten en de muziekkritiek Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Het Zwolse muziekleven is vele jaren gekleurd, zo niet beheerst door de familie Ponten, waarvan Cor het meest op de voorgrond trad als pianist en als dirigent van koor Caecilia. De krant volgt zijn optredens trouw, en de recensies zijn vol van bewonderende beschrijvingen. Kritiek is niet het gebruikelijkste bestanddeel van deze stukjes. Maar daar komt verandering in. Langzaam maar zeker ontwikkelt de krant ook een zeker kritisch bewustzijn, en het is interessant om te zien, hoe daar kritische taalstrategie...
|
Couperus in Zwolle (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Couperus in Zwolle Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Louis Couperus (1863-1923) was rond de eeuwwisseling al een schrijver van betekenis. Helaas kun je niet zeggen: een beroemdheid. Weliswaar zijn zijn bekendste romans allang verschenen, “Eline Vere” bijvoorbeeld, maar een heel groot succes zijn ze niet geworden. Goed beoordeeld, slecht verkocht. Frustratie dus. En de weigering, verder nog grote romans te schrijven. In plaats daarvan concentreerde Couperus zich op een beter verkoopbaar specialisme: reisbeschrijvingen, bij voorkeur over Italië. Wat in kranten tegenwoord...
|
De Burgemeester en de hooligans (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Iedereen snapt, hoe de Burgemeester van Roijensingel in Zwolle aan zijn naam gekomen is. Maar wie was die meneer van Roijen eigenlijk? Internet biedt uitkomst: mr.dr. Isaac Antoni van Roijen leefde van 1859 tot 1938 en was afkomstig uit een deftige famielje van allemaal notabelen, professionele bestuurders en politici, vooral leden van de Eerste Kamer. Ook onze burgemeester heeft daar deel van uitgemaakt, maar het burgemeesterschap was toch verreweg de belangrijkste van zijn activiteiten: Hij was burgemeester van 1897 tot 1933, niet minder dan zesendertig jaar! En toen hij aftrad, was hij eer...
|
|
De krant en de brug (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De krant en de brug Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Op 5 juni 1915 deelt de krant mee, dat ze de eerbiedwaardige leeftijd van honderdvijfentwintig jaar heeft bereikt. Enig rekenwerk leert dat ze dus voor het eerst verscheen in 1790. Dat waren opwindende tijden! Alleen gebeurde alles in Overijssel wat later dan in de grote steden van het Westen. Begonnen als Overijsselsche Courant duurde het vijf jaar, voor het revolutionaire geweld tot de kolommen doordrong. Toen werd aan de titel programmatisch toegevoegd: Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap – het eerst...
|
De oorlog en de armoe (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De oorlog en de armoe Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Oorlog ontregelt. Mensen genoeg die in vredestijd al moeite hebben het hoofd boven water te houden, laat staan in oorlogstijd, zelfs in een neutraal land als Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Om die neutraliteit te verdedigen en tussen al die oorlogvoerende landen flink over te komen, was het Nederlandse leger gemobiliseerd. Al die dienstplichtigen ontbraken dus thuis, de normale inkomsten kwamen weg te vallen – in de armere gezinnen doemt al gauw het spook van de armoede op. Voor veel boeren- ...
|
De oorlog en het dure leven (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De oorlog en het dure leven Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Zondag 18 juli 1915 is er in het Engelse Werk een Groote Openluchtmeeting gepland, met als doel, te protesteren tegen de Dure Levensmiddelen. Want de Grote Oorlog richt ook in het neutrale Nederland veel schade aan. Het is een duidelijke taak voor de S.D.A.P. armoedebestrijding tot een politiek onderwerp te maken. De armen hebben steeds zwaarder te lijden, de rijkeren redden zich nog wel. Dus: klassenstrijd! Helaas werkt het weer niet mee. Wegens dreigende winderigheid wordt de openluchtbijeenk...
|
De oorlog en het thuisfront (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De oorlog en het thuisfront Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Op 21 juni 1915 staat er een stuk in de krant van de Londense correspondent. Het onderwerp is actueel en gruwelijk: luchtaanvallen. Die zijn nieuw in deze oorlog en ze richten effectief schade aan, ook onder de burgerbevolking. Wat we tegenwoordig met een wegwerpgebaar als “collateral damage” afdoen, is in de Grote Oorlog tenminste nog discussie waard. Volgens een Russisch persbericht heeft een Duits vliegtuig een bom op een groep schoolkinderen gegooid. Die kinderen stonden, gruwelijk detail, te w...
|
|
De oorlog in theorie en praktijk (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De oorlog in politiek en praktijk Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant De oorlog is in de dagelijkse praktijk van de Nederlandse samenleving van 1914 prettig overzichtelijk. De gemobiliseerde soldaten bewaken het land en verder is er alleen de zorg voor geïnterneerden en vluchtelingen. Het kamp voor Belgen in legerplaats Oldebroek is interessant voor de Zwolse buren en dus stuurt de krant z’n sterreporter-met-literaire-ambities die kant op. Hij komt thuis met een juichend verhaal over aardige Belgen in een vakantie-achtige omgeving. Vooral het schilderen van die...
|
De vis wordt duur betaald (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
De vis wordt duur betaald Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Een van de meest absurde berichten, ooit in een dagblad afgedrukt, staat in de Zwolsche van 23 september 1915. De kapitein van het schip de Professor Buys heeft een persconferentie gegeven over de vijf vissers, die hij uit Hull, op last van de politie, heeft meegebracht. Hij had voor de overtocht wel om politiebewaking verzocht, of toch tenminste een ziekenoppasser, doch dit werd hem niet toegestaan. Wel kreeg hij een revolver en handboeien mee, maar die bleken niet nodig – de vissers gedroegen z...
|
Een brief uit Amsterdam (een artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant
Een brief uit Amsterdam Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Op 12 juni 1915 is er weer eens een bijdrage in de rubriek Brieven uit de Hoofdstad. De correspondent levert een echt babbelstuk, waarin talrijke onderwerpjes de revue passeren. De bijbehorende overgangen zijn soms onnavolgbare gedachtesprongen, waarbij er wel een herhaaldelijk terugkerend onderwerp is: standsverschil, of liever het verdwijnen daarvan, het maatschappelijk nivelleeringsproces . Zo wordt de Stichting van Jonkvrouwe Boddaert (!) geprezen, die zich inzet voor het opvoeden van de straatj...
|
Een dubbeldekker boven Zwolle en slaolie in Odeon (artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant)
Een dubbeldekker boven Zwolle en slaolie in Odeon Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Op 21 februari 1914 beleefde Zwolle een bijzondere dag, en de verslaggever van de krant beschrijft het met bijna poëtisch enthousiasme: een dubbeldekker boven Zwolle, die met zacht gegons kalm boven de hoofden zweefde. Majestueus cirkelde de luchtreiziger, die zelf niet te zien was, om de beide torens en verdween voor ons, terwijl wij op het Groote Kerkplein stonden, aan ’t einde van de Diezerstraat. De machine bevond zich op een flinke hoogte en leverde in het heldere zon...
|
|
Een kijkje achter de schermen (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Een kijkje achter de schermen Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant De neutraliteit blijft een probleem. Voortdurend zijn er in de pers discussies over. Er zijn in hoofdzaak twee onderwerpen: Het signaleren van gruwelijkheden, oorlogsmisdaden, is vaak verbonden met partijdigheid, en op een abstracter niveau is er altijd wel discussie over de schuldvraag: welk land is begonnen? Het is nogal logisch, dat zulke berichten en discussies al gauw met een keuze verbonden worden – sympathieën en antipathieën liggen al lang vast, maar in een neutraal land mag je er in het openbaar nie...
|
Een mannelijke Mata Hari uit Rotterdam? (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Een mannelijke Mata Hari uit Rotterdam? Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant In 1916 is de Grote Oorlog pas halverwege, maar dat wisten ze toen nog niet. De tegenstanders staan nog volop op scherp, en een van de strijdmiddelen is de spionage. In ons collectieve geheugen zit dan voornamelijk het romantische doch tragische verhaal van de Friese spionne Greetje Zelle, beter bekend als Mata Hari. Zij zou in 1917 door de Fransen doodgeschoten worden, onschuldig vond ze zelf, maar ja, ze had wel verhoudingen met officieren van alle oorlogvoerende partijen. De Mata Hari-mythe he...
|
Een toneeljubileum (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Een toneeljubileum Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant In de krant van 23 augustus 1915 staat een uitgebreid verslag over het jubileum, dat onze destijds beroemdste toneelspeelster, Theo Mann-Bouwmeester, dat weekend in Amsterdam gevierd had, dertig jaar aan het “Nederlandsch Toneel”, de vaste bespeler van de Stadsschouwburg. Een beetje verwarrend was het wel, dat jubileum. Vier jaar eerder, in 1911, had onze eerste artiste al haar veertigjarige toneeljubileum gevierd. En dat was dan eigenlijk weer vijf jaar te laat, naar mevrouw zelf toegaf uit pure ijdelhei...
|
Europa, ach Europa (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Europa, ach Europa Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant De oorlog is schokkend, een aardbeving die heel Europa op zijn fundamenten laat wankelen. Nationalisme en patriottisme lijken wel aardige eigenschappen, maar ze beklemtonen grenzen die eigenlijk zouden moeten verdwijnen. In een beschouwing over de gevolgen van de oorlog wijst de krant er op, dat nationalisme leidt tot afgrenzing van de buren. En om de eigen voortreffelijkheid te vieren, gaan we neerkijken op die buren. Terwijl Nederland neutraal blijft en zich van schelden onthoudt, spreken Engelsen over Duitsers nog u...
|
|
Favoriete uistapjes (een artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant)
Favoriete uitstapjes Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Pinksteren 1914 verloopt feestelijk, doch niet rimpelloos. Feestelijk was de overtocht met de stoomboot Paul Kruger per halfuursdienst van het Katerveer naar Hattem, maar daar ging het op de uitspanning “Molecaten” fout: de grote schommel begaf het, en met een hevigen smak vielen de jongens naar beneden, hetwelk onder de vele bezoekers een heele consternatie verwekte. De redactie van de krant merkt misprijzend op: Naar ons bleek, was het hout van den gebroken balk lang niet gaaf. ...
|
Fietsen en zwemmen in 1914 (een artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant)
Fietsen en zwemmen in 1914 Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Het wordt erger dan ’t ooit geweest is met het jagen der fietsen door onze stad . Aldus opent een ingezonden brief van 6 mei 1914. Midden in de Luttekestraat, destijds extra smal vanwege tramrails, werd een voetganger van achteren aangereden, tegen de straat geworpen en verwond. De briefschrijver heeft maar één remedie: bekeuren. Zelf is hij Ook een aangeredene , nog niet geheel hersteld na een botsing met een niet verlichte fiets . Kortom, in honderd jaar is er aan bepaalde verkeersproblemen zeer wein...
|
Gevecht om fatsoenlijke werktijden (artikel van 100 jaar geleden in de Zwolsche Courant)
Gevecht om fatsoenlijke werktijden Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant In februari 1914 stuurde de S.D.A.P. een propagandist naar Zwolle om in gebouw Concordia wat onvervalste marxistische scholing te verzorgen. Het was ook wel nodig. De werkdag duurde voor de meeste arbeiders nog meer dan tien uur, dus de strijd is er voorlopig op gericht, eerst maar eens een 10-urige werkdag te veroveren. Een heer Stenhuis uit Delft is naar Zwolle gereisd om het wezen van het kapitalisme uit te leggen, en de Zwolsche Courant doet bijna enthousiast verslag. Men leeft n...
|
Gezondheidszorg 1915 (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Gezondheidszorg 1915 Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant Ook honderd jaar geleden waren de kosten van de gezondheidszorg interessant genoeg voor stukken in de krant. Het gemeentelijke Sophia-ziekenhuis heeft een nieuwe vleugel gekregen en past nu de tarieven aan, na mislukt overleg met het R.K.-ziekenhuis. Dat is een particuliere instelling, en die vindt het ongepast, verschillende tarieven voor Zwollenaren en niet-ingezetenen te hanteren, wat het gemeentelijke ziekenhuis wel doet. Dat zag er dan zo uit: wegens verpleging voor rekening van de gemeente Zwol...
|
