|
"Het huys gelegen in de Kerkstraete aen de Hollandsche Plaetse binnen de Stads Vrijheijd van Vollenhove."
Het kan nauwelijks anders of een huis met een gevelsteen Anno 1686 nodigt in 1986 uit tot een nader historisch onderzoek. De kans bestaat daarbij dat een dergelijk onderzoek meer oplevert dan louter namen van eigenaren en bewoners. En dat gebeurde dan ook prompt. Zoals gebruikelijk moest van achteren naar voren of - als men dat liever wil- van voren naar achteren worden gerekend om bij de oudst bekende gegevens uit te komen. Tenslotte bleek dat een deel van het pand Kerkstraat 72 te Vollenhove zeker ouder is dan het jaartal 1686 in de gevel aangeeft. De oudste aanwijzing wordt gevond... Verhaal "Het huys gelegen in de Kerkstraete aen de Hollandsche Plaetse binnen de Stads Vrijheijd van Vollenhove." |
1818 - Grootschalige gemeentelijke herindeling
In 1818 vindt in Overijssel een grootschalige gemeentelijke herindeling plaats. De overheid vindt het onrechtvaardig dat in de omtrek woonachtige edellieden en plattelanders moeten meebetalen aan de veel duurdere voorzieningen in de steden. Vandaar dat de oude grenzen van vóór de Bataafs-Franse tijd, die bij de vorming van de gemeenten in 1811 vaak zijn verdwenen, deels in ere worden hersteld. De opsplitsing van diverse gemeenten in stads- en plattelandsgebieden zorgt voor problemen bij de naamgeving van de nieuwe bestuurlijke eenheden. Dit wordt opgelost door voortaan te spreken van Stad en... Verhaal 1818 - Grootschalige gemeentelijke herindeling |
1847 - Een gasfabriek in Zwolle
In de zomer van 1847 neemt Zwolle de eerste gasfabriek van Overijssel in gebruik. Het bedrijf is met opzet aan de rand van de stad gebouwd, omdat het winnen van gas uit steenkool stank-overlast en een verhoogd brandgevaar met zich meebrengt. Het gas wordt aanvankelijk vooral gebruikt voor het verbeteren van de straatverlichting. Flakkerende olielampen maken plaats voor helder stralende gaslantaarns. Zwolle behoort tot de eerste tien steden in Nederland met ‘loopend gaz’. Na verloop van tijd verrijzen overal in Overijssel gasfabrieken. Steeds meer particulieren maken gebruik van gas voor huis... Verhaal 1847 - Een gasfabriek in Zwolle |
1862 - De grote brand van Enschede
In Enschede breekt op 7 mei 1862 vroeg in de middag brand uit in een arbeiderswoning aan de Kalanderstraat. Door de langdurige droogte en sterke wind verspreidt het vuur zich razendsnel. De nog niet weggehaalde erebogen en guirlandes, een herinnering aan het recente bezoek van koning Willem III, wakkeren de vlammenzee verder aan. Het raadhuis, kerken, fabrieken, scholen en de huizen van 650 gezinnen gaan in rook op. Het hele stadscentrum ligt in de as. Eerst is de wanhoop groot, maar op de lange termijn blijkt de ramp het wrange begin van een nieuw tijdperk voor Enschede te zijn. De totale v... Verhaal 1862 - De grote brand van Enschede |
|
1869 - Rookverbod in Genemuiden
Het gemeentebestuur van Genemuiden vaardigt in 1869 een rookverbod uit aan de Achterweg. De opmerkelijke maatregel is een rechtstreeks gevolg van een catastrofale brand op 11 maart 1868, die een groot deel van het stadje volledig verwoest. Het vuur verteert 105 woningen, 39 hooibergen, scholen, pakhuizen, schuren én het raadhuis met de oude archieven. Om het brandgevaar terug te dringen wordt het daarna verboden om in het centrum olie voor huis- en straatverlichting op te slaan. Even buiten de bebouwde kom verrijzen centrale brandstofkelders. Ook is het niet langer toegestaan om hooibergen b... Verhaal 1869 - Rookverbod in Genemuiden |
1874 - Deventer vestingstad af
Op 18 april 1874 wordt in Nederland een nieuwe Vestingwet van kracht. De landsverdediging zal voortaan vrijwel uitsluitend worden geconcentreerd op het westen van het land en de Vesting Holland. Een enkele jaren eerder uitgebroken oorlog tussen Duitsland en Frankrijk heeft onomstotelijk aangetoond dat in de moderne oorlogsvoering een lange verdedigingslinie met versterkte steden nutteloos is. Alle verdedigingswerken in het oosten van het land verliezen hun defensieve functie. Ook de enige nog resterende Overijsselse vestingstad, het dichtbevolkte en in zichzelf opgesloten Deventer, kan einde... Verhaal 1874 - Deventer vestingstad af |
1884 - Enschede krijgt telefoon
Op 23 december 1884 doet de telefoon zijn intrede in Overijssel. Acht jaar nadat de Amerikaan Alexander Graham Bell octrooi op de nieuwe uitvinding heeft aangevraagd, is Enschede de eerste stad in de provincie waar mensen via een draad gesprekken over grote afstand kunnen voeren. De wonderbaarlijke ontdekking wordt geëxploiteerd door particuliere telefoonbedrijven. De Enschedesche Telefoon-Maatschappij krijgt de beschikking over een kamertje boven in het stadhuis, waar de telefoondraden uit alle delen van de stad samenkomen. De aansluitingen worden met de hand tot stand gebracht door telefon... Verhaal 1884 - Enschede krijgt telefoon |
1911 - Tuindorp Het Lansink
Het in Engeland ontwikkelde concept van de tuinstad, met als uitgangspunt betaalbare woningbouw in een groene, harmonieuze omgeving, vindt ook in Overijssel navolging. Het eerste tuindorp, Het Lansink, verrijst vanaf 1911 in opdracht van de Hengelosche Bouwvereniging. Machinefabrikant Coenraad Frederik Stork fungeert als drijvende kracht achter de komst van de voor zijn werknemers bestemde wijk. Het doel is om ‘door den aanleg eener kolonie van goede woningen voor arbeiders en beambten, eene prettige, frisse omgeving te scheppen, waar elke benauwdheid van smalle straten of eng gebouwde huize... Verhaal 1911 - Tuindorp Het Lansink |
|
1946 - De wederopbouw van Enschede
Enschede, de qua inwonertal veruit grootste gemeente van Overijssel, verwelkomt op 2 december 1946 haar 100.000ste ingezetene. Het herstel van de tijdens de bezetting zwaar beschadigde binnenstad is dan al voorzichtig op gang gekomen. Bij de wederopbouwplannen wil men het verkeer van en naar Duitsland uit het oude centrum weren en een groter marktterrein aanleggen. Zo ontstaan in de jaren vijftig de Boulevard 1945 en het Van Heekplein, die ertoe moeten bijdragen dat ‘in deze stad, die uitmunt door gebrek aan belangrijke stedebouwkundige monumen¬ten, althans op één punt een niveau zou worden ... Verhaal 1946 - De wederopbouw van Enschede |
1962 - De miljoenste naoorlogse woning opgeleverd in Zwolle
Na de Tweede Wereldoorlog geldt de enorme woningnood in Nederland als volksvijand nummer één. Om in het schreeuwende tekort aan huizen te voorzien, wordt een grootschalig woningbouwprogramma in gang gezet. In moderne buitenwijken komen vooral veel flats te staan. Het bouwtempo ligt dusdanig hoog dat al na ruim vijftien jaar een miljoen huizen is neergezet. Om deze mijlpaal te vieren vindt op 8 november 1962 in Zwolle een nationaal feestje plaats. Aan de Hogenkampsweg in de wijk Dieze-Oost wordt de miljoenste naoorlogse Nederlandse nieuwbouwwoning feestelijk in gebruik genomen. De huurders va... Verhaal 1962 - De miljoenste naoorlogse woning opgeleverd in Zwolle |
Acht arbeiderswoningen in Stad Vollenhove
De bouw van acht arbeiderswoningen heeft weinig voeten in de aarde gehad, het voorstel werd door het College van Burgemeester en Wethouders aan de gemeenteraad voorgelegd en die stemde daar vlot mee in. Wat kunnen de redenen hiervan zijn geweest, en wat maakt het verschil dat deze woningen er na honderd jaar nog steeds staan in tegenstelling tot woningen die vijftig jaar later zijn gebouwd en alweer vervangen zijn door nieuwe nieuwbouw? Er kunnen verschillende redenen aan ten grondslag hebben gelegen om deze woningen te gaan bouwen, ik noem er enkele: Gezondheiscommissie 1: De Gezondheidsc... Verhaal Acht arbeiderswoningen in Stad Vollenhove |
Almelose busstations
Vanaf de tweede wereldoorlog nam de mobiliteit in ons land sterk toe. In onze stad uitte zich dit in de sterke uitbreiding van het aantal wegen. De auto werd vanaf de jaren vijftig een populair vervoersmiddel. Daarnaast nam ook het gebruik van het openbaar vervoer toe. Hieronder gaan we in op de historie van de drie bekendste Almelose busstations. Begin 1902 sloot de Gemeente Almelo voor het eerst een overeenkomst met de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (voorloper van de Nederlandse Spoorwegen) over
het onderhoud en beheer van het busstation bij het Stationsplein. Deze overeenkoms... Verhaal Almelose busstations |
|
Bouw van de IJsselbrug bij Zwolle – 25 jaar strijd voor oeververbinding
Sinds mensenheugenis wordt water gezien als een natuurlijke grens tussen verschillende gebieden. De rivier de IJssel kan als zo'n natuurlijke grens betiteld worden. Zowel te Kampen als te Deventer werden al in de Middeleeuwen bruggen gebouwd, die een regelmatig verkeer tussen beide gebieden konden garanderen. De plaatsen profiteerden van zo'n goede verbinding en groeiden uit tot steden van naam. Zwolle zou echter eeuwenlang verstoken blijven van een brugverbinding: pas in 1930 werd de IJsselbrug geopend. Tot dat moment was men genoodzaakt de oversteek van de IJssel te maken met een veerpont,... Verhaal Bouw van de IJsselbrug bij Zwolle – 25 jaar strijd voor oeververbinding |
Bouwvereniging Het Weidedorp in Hengelo
Het Weidedorp is een wijk in Hengelo, die ongeveer begrensd wordt door de spoorlijn naar Almelo, de Weideweg, de Bankastraat en de Deldenerweg. Gezien de straatnamen spreekt men ook van de Indische Buurt. Dat betreft dan zowel Oost Indië (het huidige Indonesië) als West Indië (Suriname en de Antillen). Vroeger lag hier de Hengelosche Weide en dat verklaart de wijknaam. De HEEMAF (Hengelosche Electrische en Mechanische Apparaten Fabriek) kocht in 1915 veel grond in de Hengelosche Weide van de textielbaron H. Salomonson Gzn in Almelo. De HEEMAF dacht deze grond (indertijd ook Salomonson’s We... Verhaal Bouwvereniging Het Weidedorp in Hengelo |
De Avercamps en hun betekenis voor de topografische kennis over Kampen
Vele kunstenaars hebben het IJsselfront van Kampen in de loop der eeuwen in al zijn gedaanten op velerlei wijzen weergegeven. Voor wie zich bezig houdt met de verdedigingswerken van Kampen, vormen vele van deze schilderijen, prenten en tekeningen een zeer belangrijke informatiebron. Uiteraard zijn vele gezichten op de stad niet zonder meer betrouwbaar. Kunstenaars veroorloofden zich nogal eens de vrijheid om de werkelijke situatie ondergeschikt te maken aan compositorische uitgangspunten. Iedere weergave van de stad Kampen dient dan ook nauwgezet op haar topografische waarde en betrouwbaarhe... Verhaal De Avercamps en hun betekenis voor de topografische kennis over Kampen |
De Rechteren Limpurgsingel in Almelo
De economische welvaart van een samenleving hangt al vele eeuwen af van goede verbindingswegen. Alle moderne westerse samenlevingen kenmerken zich onder andere door goed functionerende netwerken van (spoor) wegen en telecommunicatie. In Europa waren het de Romeinen die begonnen met het aanleggen van een goed netwerk van wegen. Ons woord traject is afgeleid van het Romeinse ‘traject’, hetgeen in de Romeinse taal ‘weg’ betekent. Tot het begin van de 19e eeuw was zelfs de officiële benaming voor Utrecht Trajectum, een afgeleide van het woord traject. Onze stad kon zich ook ontplooien omdat Alme... Verhaal De Rechteren Limpurgsingel in Almelo |
|
De stadsrechten van Almelo
Als wij het over Almelo hebben gebruiken wij vaak ongemerkt de naam stad voor Almelo. Nu wordt ons regelmatig de vraag gesteld is Almelo wel een stad? En zo ja wanneer heeft Almelo haar stadsrechten gekregen? In de loop van de 12e eeuw ontstond de gewoonte om aan plaatsen met een zeker economisch belang een aparte juridische status te verlenen. Als een plaats tot stad werd verheven kreeg de stad een eigen stadsbestuur zodat de burgers min of meer baas in eigen stad werden. Bovendien mocht de stad dan jaarmarkten houden waardoor de handel een flinke impuls kreeg. Dit recht om ‘dorpen’ tot sta... Verhaal De stadsrechten van Almelo |
Derk Hageman: 'Ons bedrijf moest in 1963 weg vanwege stadsuitbreiding'
'De Oosterenk was het laatste tuinbouwgebied bij Zwolle. Verderop was er allemaal weiland. Tijdens de oorlog waren er praktisch geen nieuwe woningen gebouwd, maar daarna groeide Zwolle sterk. Uiteindelijk moest ons bedrijf in 1963 weg vanwege de stadsuitbreiding. We zagen dat wel aan komen, want de huizen kwamen langzamerhand steeds dichterbij. Maar omdat we een pachtboerderij hadden, waren er voor ons niet zoveel mogelijkheden om bezwaar aan te tekenen bij de gemeente. Nadeel was ook dat we helemaal geen land meer overhielden. Alles was voor de stadsontwikkeling. Ja, en wat moet je dan? We h... Verhaal Derk Hageman: 'Ons bedrijf moest in 1963 weg vanwege stadsuitbreiding' |
Dorpsuitbreiding Wijhe
De jaren na de Tweede Wereldoorlog werd in Wijhe gebouwd. De grenzen van de bebouwde kom van het dorp verschoven. In het archief van de Historische Vereniging bevindt zich een overzicht van de woningbouw in Wijhe gedurende de periode van 1946 tot 1953. (¹) Opgetekend is niet alleen de zg. sociale woningbouw, maar ook over de bouw van een school, bruggen, zwembad en de burgemeesterswoning zijn gegevens vastgelegd. Het is een chronologische opsomming van de bouwprojecten met de namen van de aannemers en bijzonderheden over de kosten. Complex I, 6 woningen aan de Schimmelpennincklaan. O... Verhaal Dorpsuitbreiding Wijhe |
Een inkijkje in het stadsleven van Vollenhove
Welke zaken bepalen het dagelijkse leven in de gemeente Stad Vollenhove tussen 1925 en 1941? De stad is compact gebouwd, de belangrijkste straten liggen er al enkele eeuwen veel ruimte om uit te breiden is er niet. Op dat relatief kleine oppervlak speelt het dagelijkse leven zich af. In de haven, op zee en in de talloze stadsboerderijen. Het leven lijkt er overzichtelijk. Uit de verslagen van de gemeenteraad komt dat alledaagse met enige regelmaat aan de oppervlakte. Het opruimen van gezonken vissersboten in de haven, eigenlijk niet anders dan een teken van verval en geen geld hebben om de b... Verhaal Een inkijkje in het stadsleven van Vollenhove |
|
Hardenberg wonen en werken, jaren ’60 (film)
Hardenberg wonen en werken, jaren ’60 Op 8 mei 1708 brandde Hardenberg vrijwel volledig af als gevolg van een fout van Aaltje Cramer-Kraak. Over wat er precies gebeurd is zijn verschillende gedachten. Ze zou bij het zoeken van garen in haar bedstee een kaars of kandelaar in haar bed hebben laten omvallen of een brandende olielamp te dicht bij het (waarschijnlijk rieten) dak gehouden hebben. Hardenberg bestond toen nog maar uit circa 100 huizen, met name van hout gebouwd. Ook door de sterke wind en maandenlange droogte greep het vuur snel om zich heen. Op de kerk, een school en vermoedelijk... Verhaal Hardenberg wonen en werken, jaren ’60 (film) |
Honderd jaar Tuindorp 't Lansink in Hengelo
Op 6 mei 1911 vond door F.G. (Frans) Stork, zes jaar oud, de eerste steenlegging plaats voor Tuindorp ’t Lansink. Als zoon van de Hengelose industrieel Coenrad Frederik Stork was hij getuige van het ontstaan en de ontwikkeling van een van de fraaiste tuindorpen van Nederland. Door het samengevoegde kapitaal van de machinefabrieken van de Gebr. Stork & Co., de firma N.V.G. Dikkers & Co. en de Nederlandsche Katoenspinnerij was er voldoende geld beschikbaar om met de meest moderne inzichten als goed rentmeester zorg te dragen voor de huisvesting en ontwikkeling van hun arbeiders. In mei 2... Verhaal Honderd jaar Tuindorp 't Lansink in Hengelo |
Klaas van der Wal: 'Een melkfabriek midden in de stad, hoe verzin je het!'
'De melkfabriek in ’s Heerenbroek bestond vanaf 1915. Toen was de eerste melk aan de fabriek geleverd. In 1979 was de fabriek van VECOLAC, maar moest hij vanwege een fusie sluiten. De fabriek in Zwolle bleef open. Wij hadden toen net de nieuwe boerderij gezet en een hoge hypotheek, dus stapten we over naar de Lyempf in Kampen want die had de hoogste prijs. Mijn vader was op dat moment voorzitter van de VECOLAC en intussen ging ik naar een particulier. Dat deed hier in de buurt nogal wat stof opwaaien. Niet bij onszelf. Mijn vader zei altijd dat je verantwoordelijk bent voor je eigen beslissing... Verhaal Klaas van der Wal: 'Een melkfabriek midden in de stad, hoe verzin je het!' |
Stadsuitbreidingen in de twintigste eeuw in Zwolle
Aan het einde van de vorige en begin deze eeuw zijn er in vele steden in Nederland plannen gemaakt voor stadsuitbreidingen. Dat daar nogal wat haken en ogen aan zaten, lag niet alleen aan het feit dat vele van deze steden nog geheel of gedeeltelijk in hun middeleeuwse jasje, of liever gezegd keurslijf, zaten, maar ook aan een gebrek aan deskundigheid en regelgeving op met name het gebied van de ruimtelijke ordening. Bestuurlijk gezien was een dergelijke stadsuitbreiding dan ook geen sinecure. Het kostte een gemeentebestuur al heel wat hoofdbrekens alvorens men het erover eens was welke deskund... Verhaal Stadsuitbreidingen in de twintigste eeuw in Zwolle |
