|
"Héé, die rare jongen daar!" De school van meester Vogelzang in Ootmarsum
Mijn eerste meester keek scheel. Vanachter een dun gouden brilletje loenste hij achterdochtig naar het groepje zevenjarige jongetjes dat hem schuchter was gevolgd in de nieuwe, onbekende school aan de Denekamperstraat te Ootmarsum. De grote school. Meester Bernard O.O. (zo zal ik hem maar noemen) was een schoolmeester van het onaangename type, waarvan ik er later nog meer zou tegenkomen. 's Morgens was hij met de bus naar Ootmarsum gekomen en op de korte wandeling van de bushalte naar de school volgden wij hem de eerste dagen. Zonder vreugde, maar wel met ontzag, want zelfs de dorpsschoolm...
|
1618 - Volgens Bartjens
Bartjens wordt aangesteld ‘om kinderen te leren die francoyse spraecke, voorts lesen, schrijven, reeckenen en boekholden, mitsgaders dat ook zijn huysvrouwe den jongen dochteren leren sal allerley hantwerken, van naeyen, speltwercken en anders daartoe behoorende.’ De onderwijzer heeft veel roem vergaard met een volledig nieuwe rekenmethode. In Zwolle verschijnt in 1636 een herziene versie van dit bekende rekenboek, de Vernieuwde Cijfferinge. De faam van de schoolmeester leeft tot op de dag van vandaag voort in de uitdrukking ‘volgens Bartjens’, wat wil zeggen dat iets nauwkeurig is berekend. ...
|
1630 - Stichting van het Deventer Athenaeum
De stichting is mogelijk gemaakt door een legaat van de al lang overleden Anna van Twickel en haar zoon Balthasar Boedeker. Het hoogste onderwijsinstituut van Overijssel ontbeert de status van universiteit. Studenten kunnen er niet promoveren. Desalniettemin draagt de Illustre School veel bij aan het wetenschappelijke en culturele aanzien van Deventer. In het openbaar krijgt dit onder meer gestalte in de ceremoniële optochten, waarbij het stadsbestuur en de schoolraad tijdens plechtige gebeurtenissen van het stadhuis naar de gehoorzaal van het Athenaeum schrijden. Eén van de bekendste professo...
|
1815, Een bewogen jaar in de geschiedenis van de Gieterse scholen
Op de dag van het overlijden op 22 februari 1815 richtte Kaempff zich in een uitvoerig schrijven tot 'den Heer Schoolopziener van het derde district' met de mededeling, dat Lucas Posthumus die dag was overleden: 'het zal overtollig zijn UWEN en ZG de dringende noodzakelijkheid voor te stellen welke de vervulling dezer vacante post komt te vereischen daar deze de hoofdschool der Gemeente is en alzo het grootste gedeelte der jeugd van het voor haar zo nuttig als noodzakelijk onderwijs verstoken is...' Schout Kaempff dringt er in dezelfde brief dan ook op aan, dat er zo spoedig mogelijk een sol...
|
|
1854 - Een theologische hogeschool in Kampen
Na een moeilijke beginperiode vol agressie en vervolging is de Afscheiding in 1839 officieel door de overheid erkend als de Christelijk Gereformeerde Kerk. Om in de behoefte aan geschoolde voorgangers te voorzien, wordt een eigen predikantenopleiding opgezet. Aanvankelijk zijn er meerdere scholen, maar dat komt de eenheid onder de gereformeerden niet ten goede. Op 15 juni 1854 besluit de synode te Zwolle om een centrale theologische school te stichten. Na een lange discussie over de beste vestigingsplaats krijgt Kampen de meeste stemmen. De belangrijkste redenen zijn de goede bereikbaarheid ...
|
1897 - Aap-noot-mies in Deventer
Het uitgangspunt van Hoogeveen is dat scholieren door deze methode woorden leren te ontleden in klanken, die ze vervolgens kunnen samenvoegen. De eerste versie bestaat uit twee rijen met in totaal vijftien woorden. Later worden de rechten opgekocht door uitgeverij J.B. Wolters uit Groningen, die de bekende tekenaar Cornelis Jetses nieuwe plaatjes laat vervaardigen. In 1910 verschijnt het beroemde aap-noot-miesleesplankje met bijbehorende lesmethode op de markt. Een variant, die begint met de woorden geit, zeep, does, wordt ontwikkeld door J.H. Colenbrander. Hij geeft les op dezelfde school in ...
|
Ben Kaptein: 'Doorleren was er voor veel van mijn leeftijdsgenoten niet bij'
'Door de oorlogsjaren heb ik veel lessen op de lagere school gemist. In 1947 ben ik naar de Lagere Landbouwschool gegaan, eerst twee jaar in Oldenzaal en toen twee jaar in Denekamp. Daarna ben ik nog een jaar thuis geweest, voordat ik naar de Middelbare Landbouwschool in Oldenzaal ben gegaan. Daar zaten vooral jongens van grotere boerderijen. De buren snapten niet dat die oude Kaptein zijn jongen op de fiets naar Oldenzaal liet gaan. Hij had hem beter aan het werk kunnen helpen. Maar ik wilde graag verder. Mijn ouders steunden dat omdat er op de boerderij weinig toekomst voor mij was. Doorlere...
|
Bernard Vollenbroek: 'Ik kon gelukkig goed leren'
‘Ik kom uit Deurningen. Mijn ouders hadden een gemengd bedrijf met veertien, vijftien koeien, veertig fokzeugen en een paar honderd kippen. Mijn moeder is overleden toen ik twaalf jaar was. Mijn vader is later hertrouwd. Ik had twee broers en zes zussen. Ik was de oudste zoon. Mijn vader had reuma. Ik hielp dus veel mee op het bedrijf. Als zestienjarige ging ik al met biggen naar de markt in Oldenzaal. Ik wist helemaal niet hoe dat werkte, maar heb ze wel verkocht. Uiteindelijk heeft mijn zestien jaar jongere broer het bedrijf overgenomen. Ik had toen al een baan. Mijn broer heeft het heel goe...
|
|
Beroepskeuze voor meisjes (een verhaal van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)
Uit de Randstad is mevrouw Jonker-Westerveld overgekomen om er voor te pleiten dat meisjes een beroep kiezen. In ongeëmancipeerde tijden had de patriarchale wereldorde er wel voor gezorgd dat beroepskeuze voor meisjes niet aan de orde was – het enige recht voor vrouwen was, zoals bekend, het aanrecht. Interessant is de argumentatie van mw. Jonker, waarom dat zou moeten veranderen. Ze begint niet met de aanleg of de ambitie, die jonge meisjes naar een goede keuze zouden kunnen leiden, neen, hoofdargument is de economische noodzaak. De gebeurtenissen van den laatsten tijd, die zoovele vrouwen h...
|
Cobi Brinkhuis: 'Boerendochters gingen naar de landbouwhuishoudschool'
'Toen ik twaalf jaar was ging ik naar de landbouwhuishoudschool in Raalte. Dat was een katholieke huishoudschool. Ik was protestants, maar mocht er wel naar toe. Het dragen van een broek was op deze school niet toegestaan. We fietsten met een pofbroek onder onze rok naar school toe en trokken die daar dan weer uit. Wat later mocht je wel een rok over je broek heen dragen. Op deze landbouwhuishoudschool leerde ik naast rekenen, taal ook hoe je moest afslachten en inmaken. Maar ook van alles en nog wat over het huishouden. Hoe je de was moest doen, belangrijke zaken over voeding en over tuiniere...
|
De Aloysiusschool te Weerselo
Bij raadsbesluiten van 6 aug. 1917 en 14 mei 1918 werd besloten om grond aan te kopen ‘op de Belt’ voor de bouw van een vierklassige openbare school met onderwijzerswoning [het was n.l. regelmatig voorgekomen dat meesters van de Stiftsschool vroegtijdig weer vertrokken omdat ze geen woning konden vinden (in de andere marken overigens ook)]. Door gebrek aan financiën werd die aankoop over twee jaren gespreid, maar in 1918 werd toch al opdracht gegeven aan architect Hartman uit Enschede om bestekken, tekeningen en een begroting te maken. Op 4 mei 1920 was de aanbesteding en de bouw werd voltooid...
|
De ULO-MAVO in Dalfsen 1955-1994
In die veertig jaar is het aantal inwoners van Dalfsen sterk gestegen, maar door oorzaken als geboortebeperking, de trek naar de grote scholengemeenschappen in Zwolle en de eis tot schaalvergroting vanuit het ministerie is er geen bestaansmogelijkheid meer voor voortgezet onderwijs in Dalfsen. Op 1 september 1955 ging in Dalfsen de ULO van start met 46 leerlingen, waarvan er 8 de tweede klas vormden. Deze acht hadden het jaar daarvoor een ULO in Ommen of Zwolle bezocht. De leerlingen kwamen hoofdzakelijk uit de gemeente Dalfsen en uit Nieuwleusen, waar toen nog geen ULO was. In 1958 ...
|
|
De Zondagsschool in Genne
Van de bijna 100 jarige Zondagsschool Genne was van de eerste 60 jaar niets op papier vastgelegd, maar gelukkig zijn er verhalen doorverteld, zodat de geschiedenis als nog geschreven kan worden. En dan ontstaat het verhaal van een schoolmeester die aandrang had om de Blijde Boodschap door te geven, en van “gewone” mensen die het van hem overnamen tot de dag van vandaag.(1) Meester Wouter W. Bouwhuis stond aan de wieg van de Zondagsschool in Genne. Hij was onderwijzer in Hasselt vanaf 1917. Meester Bouwhuis was sociaal bewogen en had een sterke drang tot evangeliseren, hij had ook de be...
|
De eerste school in Dulder
Van 1758 tot zijn dood in december 1806 was Bernard Nijkamp de schoolmeester. Reeds in de achttiende eeuw kende Dulder al een school, nl. de oude school op het Stift. In onderstaande brief wordt een verzoek ingediend voor een schooltje in de Marke Dulder. Deze ongedateerde aanvraag voor de school is interessant als document van erg beleefde correspondentie uit de achttiende eeuw. Op grond van andere gegevens kunnen we vaststellen dat de brief is uit 1757 of 1758. (Aldus A. Hottenhuis ‘Basisschool Bernardus Saasveld’, november 1987) Edele Mogende Heeren Mijne Heeren Ridder...
|
De schoolmeester van Baars
Alleen de Baarsweg kent een duidelijke bebouwingsstructuur waardoor duidelijk wordt dat het om een dorp gaat. Ooit moet dat anders zijn geweest. Een van de aardigste huizen staat aan Baarsweg 6 en is gebouwd in 1899. Het huis is gebouwd voor de schoolmeester van Baars. Er moet dus een schooltje zijn geweest. De schoolkinderen zullen uit de wijdere omgeving zijn gekomen. De woning lijkt in onze ogen luxueus te zijn en heeft een zekere statigheid in zich. Zou de schoolmeester daar net zo over gedacht hebben of was het in de wintermaanden een blok aan zijn been? Een schoolmeester verdiende miss...
|
Harm Prins: 'De meester op school zei: 'Jij mist nog wel eens''
'Ik ben twee jaar naar de lagere landbouwschool gegaan, maar die heb ik niet afgemaakt. Mijn vader en moeder stimuleerden het ook niet. Het maakte ze niet uit of je wel of niet naar school ging. M’n vader liep moeilijk en dan moest ik al gauw thuis meehelpen. Toen hij in de winter van 1963 was gevallen, bleef ik thuis op de boerderij. De meester op school zei: "Jij mist nog wel eens." Dat klopte, want ik moest thuis aan het werk. Maar daar keek toen niemand van op. In mei 1964 moesten we grasmaaien en dacht ik: die school maakt me niks uit. Dus ben ik eraf gegaan. Die twee jaar heb ik niet een...
|
|
Het onderwijs in Weerselo: de Stiftsschool
Aan het begin van de 8e eeuw waren er al de eerste missieschooltjes, waar godsdienstonderwijs werd gegeven. Karel de Grote verplichtte omstreeks 800 zijn leenmannen om hofscholen te stichten in hun gebied voor kinderen van adellijke ouders, waar ze naast godsdienstonderwijs ook les kregen in lezen en schrijven. Na zijn onderwerping van de heidense Saksen moest volgens voorschrift van Paus Leo IV elke parochie over een school-geestelijke beschikken. Met de stichting van kloosters in ons land ontstonden kloosterschooltjes voor jongens van rijke ouders, die werden onderwezen in lezen, schrijven, ...
|
Het onderwijsverleden van kerkdorp Deurningen
De school huisvest acht groepen basisschoolleerlingen en een peuterspeelzaal. De leerlingen komen uit de buurtschappen Deurningen en Gammelke en enkele uit Hasselo dat in 1972 bijna geheel opging in een nieuwe wijk van de gemeente Hengelo. We vinden het allemaal zo normaal: modern onderwijs in een modern schoolgebouw en modisch geklede kinderen die aangereden komen op dito fietsen of op de zoef- en zoenstrook uit de aangesnelde auto’s stappen. Na acht jaar zwermen ze dan weer uit naar allerlei vormen van voortgezet onderwijs. Zelfs voor de hogeschool en universiteit hoeven ze niet ver van huis...
|
Jan Vedders: 'Na examen middelbare landbouwschool was ik professioneel boer'
‘Ik ben geboren op een boerderij bij Markelo. Als kind hielp ik altijd mee met hooien, aardappels rooien, aren lezen; allemaal van dat jongenswerk. De boerderij was eigenlijk te klein om van te bestaan. Mijn opa was ook melkrijder. Hier en daar deed hij wat los werk erbij. Aan het Twentekanaal in Stokkum was een losplaats waar opa boten hielp lossen met grondstoffen voor de coöperatie in Markelo. Mijn vader deed dat ook wel eens. Zo verdiende hij een paar centen bij. Ik ben in Stokkum naar school gegaan. Het was een echte boerenomgeving. Mijn vrienden waren allemaal boerenzoons. Zij gingen n...
|
Knikkerverbod op een Hasselter school
Een van de spelletjes, die we in de speelpauze op school graag speelden, was knikkeren. Ja, en dan knikkeren in een knikkerpotje. Daarvoor draaide je met de hak van je schoen een kuiltje in de grond, met de hand maakte je de grond mooi glad en dan kon je gaan knikkeren. Vreemd, dat het knikkerspel aan een seizoen gebonden was. Je speelde het niet in de zomer, maar wel in de herfst, en dan niet te ver in de herfst, want dan werd door de regen de grond doorweekt. Knikkeren was zo een spel voor de maanden september en half oktober. We speelden eerst met gedroogde kleiknikkers, die allemaal mo...
|
|
Meester G.H te Velthuis. Onderwijzer te Borne
Meester Jordens was daar een gevierd leermeester die naar ieders tevredenheid zijn pupillen les gaf. In het jaar 1858 overleed hij echter. In zijn plaats werd de R.K. meester Wientjes benoemd. Het niet-katholieke deel der bevolking twijfelde echter aan zijn bekwaamheid en zon op maatregelen. Dit had tot resultaat dat er na een jaar een vergadering bijeengeroepen werd van de niet-katholieke burgers, n.l. hervormden, doopsgezinden en joden. Op deze vergadering werd besloten een bijzondere school op te richten. Een commissie van vijf personen ging aan de slag, met de doopsgezinde predikant J. Cra...
|
Open dag van de Ambachtsschool (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)
En de onderwijsvorm ambachtsschool is intussen opgenomen in de moloch vmbo, ondergebracht bij allerlei schoolgemeenschappen en nogal impopulair bij het jonge volkje, dat zijn handen niet meer vuil wil maken. Die prachtige school in Assendorp stond dus een hele tijd leeg en op de nominatie voor afbraak, wat een architectonische zonde geweest zou zijn. Maar nu is hij onder de naam Oude Ambachtsschool in zinvol gebruik bij een grote groep artistieke individuen en kunstzinnige clubs. So far, so good. Maar waar was die Ambachtsschool in 1918 dan gevestigd, er van uitgaande dat een Open Dag ook ee...
|
Schoolstrijd in Markvelde, 1795
En ook toen gaf het wel eens problemen als er een nieuwe onderwijzer moest worden aangesteld. In de zomer van 1795 ging Jan Arend Noordendorp als schoolmeester uit Markvelde weg. Dus moest iemand anders voor die betrekking aangesteld worden. Men kreeg twee kandidaten: ene Jan Willem Scheepers en ene Johan Kerkhoven. Maar wie was de beste? Om daar achter te komen liet men de beide heren door schoolmeester Pott uit Borculo examineren. Deze kwam tot de conclusie dat J.W. Scheepers beter kon schrijven en rekenen dan J. Kerkhoven en dat beiden even goed in lezen en psalmzingen waren. Lezen, rekenen...
|
Stad Vollenhove zoekt een hulponderwijzer
Het lijkt niet de meeste logische combinatie: in de oudste krant van Nederland een personeelsadvertentie plaatsen toch is dat wel wat de gemeente Stad Vollenhove doet. Vollenhove is in 1866 namelijk op zoek naar een tijdelijk hulponderwijzer. De vaste kracht wordt opgeroepen voor militaire dienst en wordt eervol uit zijn tijdelijke aanstelling ontheven. In deze vacature moet worden voorzien. Op 15 juni 1866 krijgt de gemeenteraad van Stad Vollenhove een voordracht voor deze vacante plaats aangboden. Dirk Lameris, een kandidaat uit Groningen, is de gelukkige en mag zich tijdelijk hulponderwi...
|
