image/svg+xml

Leendert Overduin

Biografie

Leendert Overduin

Biografie plaatje

Dominee Leendert Overduin

Het leven van Leendert Overduin stond in het teken van hulp bieden
aan diegenen die door onderdrukking hulp nodig hadden,
ongeacht afkomst, religie of politieke voorkeur.

Al voor de Duitse inval in Nederland is hij betrokken bij het illegaal over
de grens halen van Joden uit Duitsland.
Na de Twentse razzia op 13 sept. 1941, waarbij 105 Joodse mannen
uit verschillende Twentse steden worden opgepakt en naar Mauthausen
worden vervoerd kloppen de eerste Joden bij het huis van
Overduin aan op zoek naar onderdak.
Hij wijst niemand de deur en zo vinden tot eind 1942 al dertig
Joden onderdak. Dit is het begin van de verzetsorganisatie Overduin.
Geholpen door zijn zusters en enkele vertrouwelingen weet hij een
netwerk op te zetten dat honderden Joden een onderduikplaats weet te
geven. Het precieze aantal is niet meer te achterhalen maar het zijn
er waarschijnlijk meer dan duizend.

De joodse Raad

De joodse Raad in Enschede was voortgekomen uit het comité
dat hulp bood aan Duitse Joden voor de Duitse inval de grens
over waren gekomen. Het comité was dan ook goed op de hoogte
van de verschrikkingen van het Nazi-regime. Sig Menko, de voorzitter
van de raad was er een voorstander van dat Joden die werden
opgeroepen zouden onderduiken. De Enschedese raad stond in dit
standpunt lijnrecht tegenover de joodse Raad in Amsterdam. C.B.
(Gerard) Sanders de secretaris van de Enschedese joodse Raad
onderhield contacten met Overduin en tipte hem over de mensen die
op de lijst stonden om opgehaald te worden, waarna Overduin
probeerde deze mensen te overreden om onder te duiken. Sanders
werd zelf onderweg naar zijn onderduikplek gearresteerd. Hij overleefde
de oorlog niet.

Financiering

De joodse Raad in Enschede was voortgekomen uit het comité
dat hulp bood aan Duitse Joden voor de Duitse inval de grens
over waren gekomen. Het comité was dan ook goed op de hoogte
van de verschrikkingen van het Nazi-regime. Sig Menko, de voorzitter
van de raad was er een voorstander van dat Joden die werden
opgeroepen zouden onderduiken. De Enschedese raad stond in dit
standpunt lijnrecht tegenover de joodse Raad in Amsterdam. C.B.
(Gerard) Sanders de secretaris van de Enschedese joodse Raad
onderhield contacten met Overduin en tipte hem over de mensen die
op de lijst stonden om opgehaald te worden, waarna Overduin
probeerde deze mensen te overreden om onder te duiken. Sanders
werd zelf onderweg naar zijn onderduikplek gearresteerd. Hij overleefde
de oorlog niet.

Sig Menko was textielfabrikant en had goede contacten met de andere
fabrikanten. Samen met Van Heek richtte hij een fonds op voor de hulp
aan Joodse onderduikers. Daar werd na een door Van Heek belegde
vergadering van fabrikanten veel geld in gestort. Later in de oorlog
kwam er ook geld van het Nationaal Steunfonds. Bonkaarten voor
deze grote groep onderduikers werden later verkregen via de L.O.
de landelijke organisatie voor onderduikers.
Overduin was vanaf september 1941 altijd op pad met zijn fiets en op
zoek naar adressen waar hij Joden kon onderbrengen.

“lk had mijn huis vol onderduikers en moest proberen twee joodse
mensen voor één nacht ergens onder te brengen. lk ben de hele
Lasondersingel afgegaan, van deur tot deur, om te vragen, nee te
smeken, of men voor een nachtje die twee stakkers wilde onderbrengen.
Bij al die keurige, goede Nederlanders kreeg ik nul op het request.
Ten einde raad, het was al laat in de nacht, klopte ik aan bij een boer,
een NSB'er die ik kende. Die heeft zonder iets te vragen die twee
joodse mensen liefderijk in huis genomen, niet een nacht, maar een
hele week. Hij wilde er geen cent voor hebben.“

- Leendert Overduin

In het geheim

Gedurende de Tweede Wereldoorlog stonden er hoge straffen op het helpen
van Joden. Je moest voorzichtig te werk gaan. Hierdoor werd veel gebruik gemaakt
van codetaal, schuilnamen en vermommingen. Leendert Overduin gebruikte
vaak de schuilnamen Wim of Piet, van ten Kate of Jansen. Vermomd met bril
of pruik ging hij sinds 1943 op pad. Altijd had hij zijn paraplu mee. Niet omdat het
regende, maar omdat hij hier vervalste persoonsbewijzen mee smokkelde. Niemand
zou aan hem vragen of hij zijn paraplu wilde openen op het moment dat hij gefouilleerd zou worden.
“Zo nu en dan belde Marietje -schuilnaam van Corry-(Leendert's zus) die onherkenbaar gekleed en geschminkt was, mij op om haar koffers
van het station Arnhem te halen. Die 'koffers' waren dan vijf of zes joden, die bij ons thuis enige tijd moesten verblijven.”

J. Overduin (broer van Leendert)

Gevangenschap

Gedurende de Tweede Wereldoorlog werd Dominee Overduin maar
liefst drie keer gevangen genomen. Hij werd met bonkaarten op zak
aangehouden dus het had geen zin zijn hulp aan Joden te ontkennen.
Dat deed hij dan ook niet. Wel vertelde hij zijn ondervrager vol overtuiging
dat hij hem ook zou helpen als hij na de oorlog niet langer de
bezetter maar de vervolgde zou zijn. Zijn laatste arrestatei was enkele
dagen voor de bevrijding. Hij kreeg zelfs te horen dat hij de volgende
dag doodgeschoten zou worden. Hij werd op 29 maart vrijgelaten. men
had de hoop dat hij naar een vergadering zou gaan waar meerdere
Enschedese verzetsstrijders bij elkaar zouden komen. De
Sicherheitsdienst heeft een inval gedaan bij deze vergadering en alle
aanwezigen doodgeschoten. Overduin was daar niet aanwezig.

De bevrijding

Op 1 april 1945 trokken de geallieerde soldaten Enschede binnen.
De oorlog en de Duitse bezetting was voorbij. Er zijn weer mensen
in nood, mensen die om hulp roepen. Andere mensen dan de dag
ervoor. Huizen van NSB'ers worden geplunderd, vrouwen worden
publiekelijk kaal geschoren, NSB-gezinnen zoeken onderdak voor
hun kinderen.

Overduin fietst weer rond.
Barmhartigheid pauzeert niet.

Trefwoorden:Verzet, Onderduikers, Jodenvervolging, Tweede Wereldoorlog, Overduin, Groep overduin
Personen:leendert overduin, Corrie Overduin, Sig Menko, Gerard Sanders, Friso Van Hoorn, Gerard Aukes, Maartje Overduin
Locatie:Enschede

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.