|
"Het huys gelegen in de Kerkstraete aen de Hollandsche Plaetse binnen de Stads Vrijheijd van Vollenhove."
Het kan nauwelijks anders of een huis met een gevelsteen Anno 1686 nodigt in 1986 uit tot een nader historisch onderzoek. De kans bestaat daarbij dat een dergelijk onderzoek meer oplevert dan louter namen van eigenaren en bewoners. En dat gebeurde dan ook prompt. Zoals gebruikelijk moest van achteren naar voren of - als men dat liever wil- van voren naar achteren worden gerekend om bij de oudst bekende gegevens uit te komen. Tenslotte bleek dat een deel van het pand Kerkstraat 72 te Vollenhove zeker ouder is dan het jaartal 1686 in de gevel aangeeft. De oudste aanwijzing wordt gevond...
|
'Van over de Iessel', digitaal tijdschrift in de Overijsselse streektaal
Een tijdschrift dat alleen op internet verschijnt, was er nog niet in Overijssel. En het is ook echt een Overijssels tijdschrift, want alle teksten zijn in een Overijssels dialect. Het blad staat vol proza en poëzie in het Twents, Sallands, Noordwest-Overijssels of één van de locale varianten. Een eigentijdse invulling
Waarom niet gewoon een blad publiceren? Redacteur Bert Wolbert zegt in de Twentsche Courant Tubantia: "het digitale tijdschrift geeft schrijvers in dialect een podium en biedt ze een grotere kans om gelezen te worden." Bovendien bestond er in Twente geen tijdschrift mee...
|
(Voor)leesverhalen
|
1 oktober 1836 - Een bril, een potlood, twee paspoorten en het metalen kruis
Zaturdag 1 oktober 1836 , De Raad van Tucht te Ommerschans is bijeen geroepen. De leden zijn alle tegenwoordig en de President houdt de Raad voor geopend. Wordt ter tafel gebragt een proces verbaal van den volgenden inhoudt. "Op heden den 1e october 1836 geeft de ondergetekende Zaalopziener te kennen dat de Bedelaar Kolonist H. Abs wordt beschuldigt, zich schuldig gemaakt te hebben aan het ontvreemden van eenen brieventas, toebehorende aan den kolonist Jacobus Sorie en waarin zich naar zeggen van laatst gemelden moesten bevinden, behoudens een bril en een potlood, twee paspo...
|
|
1530 - Ruzie op een Hanzedag
De Zwolse afgezant Herman Bitter reageert op een in mei 1530 gehouden Hanzevergadering in Lübeck kwaad en gekrenkt, wanneer hij ontdekt dat de vertegenwoordiger van Kampen bij de zetelverdeling boven hem is geplaatst. Volgens de gebruikelijke rangschikking binnen het verbond hoeft Zwolle van de Nederlandse steden alleen aan Nijmegen, Deventer en Zutphen voorrang te verlenen. Een onderzoek toont aan dat Kampen later dan Zwolle tot de Hanze is toegetreden. Zwolle heeft hiërarchisch gezien dus inderdaad de oudste rechten. Bitter mag – onder luid protest van zijn Kamper collega – een paar plaats...
|
16 september 1840 - Zoals de ouden zongen
Meestal vergadert de Raad van Tucht op Ommerschans op zaterdag. Nog even de puntjes op de i voordat de zondag begint. Maar vandaag, woensdag 16 september 1840, is de Raad ook bijeen voor een drietal zaken. De eerste twee zaken betreft het normale werk: desertie voor de de tweede maal. Dat wordt 14 dagen opsluiting in boeijen en de drie eerste en drie laatste dagen " te water en brood ". En natuurlijk aansluitend de verplichting om het "destinctief custuum" aan te trekken (in 1840 heet dat het onderscheidend pak) opdat alle kolonisten zien dat je gestraft bent. Ik vraag me nog altijd af of dat ...
|
17 december 1833 - Gij zijt alle schelmen en afzetters
Joannes Evangeliste Blatter . Zijn wieg stond in 1786 in de plaats Uttenhofen in het Zwarte Woud, op anderhalve kilometer van de Zwitserse grens. In het boek " De Bedelaarskolonie " citeert Wil Schackmann uit het familieonderzoek van nazaat Frans Blatter. We lezen dat Blatter in 1809 met de Rheinische Bundesdivison in Spanje vecht tegen de Spaanse guerilla's. Omstreeks 1812 zou hij daar gedeserteerd zijn, waarna hij in handen viel van de Engelse troepen, die hem als krijgsgevangene meenamen naar Engeland. Daar werd hij als John Blatter ingelijfd bij het King's Ger...
|
17 december 1840 - Kostbaar reisje
Raad van Policie en Tucht voor de Kolonisten Huisgezinnen Zitting van Donderdag 17 December 1840 des avonds om 8 uur bonmama.nl - NL-AsnDA_0186_1623 - Raad van Tucht 1840 Is gelezen een proces verbaal van den Onderdirecteur Buiten van heden, houdende kennis geving dat Maria Johanna Vossebelt , Dochter van de Hoevenaar J. Vossebelt , die op den 27 Junij L.L. zonder voorkennis van de Plaatselijke Directie de Kolonie heeft verlaten, en gaan dienen is bij den Boekhouder Bosma aan het 3e Gesticht Veenhuizen, onlangs bij hare ouders is terug gekomen, mitsdien verzoekend...
|
|
18 april 1843 - Een zwart schaap met blauw bloed
In de familie van mijn moeder, Ria Froeling , was de naam Otterbein niet onbekend. Mijn overgrootvader Adolf Daniel Froeling had een broer, "de kolonel" die in Maastricht woonde. Dat was de deftige kant van de familie en Otterbein had er iets mee te maken. Dat was waarschijnlijk adelijk voorgeslacht. In de kartonnen doos met foto's en bidprentjes bij mijn ouders zat ook het bidprentje van de Kolonel. bonmama.nl - bidprentje van kolonel Froeling Als het formaat van de snor een maat voor voornaamheid is, dan moet de kolonel een belangrijk man geweest...
|
1888-1889 Leger des Heils in Lemelerveld
Een woning aan de Kerkstraat uit het recente verleden. De familie Van Eikenhorst had hier een groentezaak. In 1981 werd het pand gesloopt en bouwde GJ. Manenschijn hier zijn slagerij met winkel. Dit pand was vroeger voor korte tijd in gebruik bij het Leger des Heils. Een spreuk in de achtergevel herinnerde hier nog aan: 'Heere', indien Gij wilt, Gij kunt mij reinigen. Ik wil worden gereinigd'. Verhalen dat ooit het Leger des Heils zich vestigde in ons dorp bracht ons er toe naspeuringen te doen naar de waarde van deze beweringen. Wellicht wist iemand het Heilsleger te bewegen hier een bruggenho...
|
1962 Drie uurtjes voor Zwolle
Bijschrift foto: Collectie Historisch Centrum Overijssel (filmstill BB00006) Drie uurtjes voor Zwolle Koninklijk bezoek 5 mei 1962 Koningin Juliana en Prins Bernhard vieren hun 25-jarig huwelijksjubileum uitbundig. In Amsterdam op hun eigen adellijke niveau, met alle vrienden en collega’s, daarna met een koninklijke marathon langs alle provinciehoofdsteden, om ook hun onderdanen in hun geluk te laten delen. Zwolle bijt op 5 mei 1962 het spits af. Een strak tijdschema voorziet in aankomst van de koninklijke trein om even over tienen, dan: twee rijtoertjes, een optocht met praalw...
|
2000 De vuurwerkramp van Enschede
Door Jan ten Hove.
Op zaterdag 13 mei 2000 worden Enschede en omgeving rond half vier ’s middags opgeschrikt door enkele angstaanjagende explosies. De opslagplaats van vuurwerkbedrijf S.E. Fireworks, die midden in de woonwijk Roombeek ligt, is ontploft. Honderden huizen worden weggevaagd. Er zijn bijna duizend gewonden en velen worden vermist. Uiteindelijk blijkt de ramp 23 mensenlevens te hebben geëist. De materiële schade wordt geschat op ongeveer een miljard gulden. Ondanks een diepgaand onderzoek is de precieze oorzaak van de catastrofe nooit achterhaald. De commissie-Oosting concludeert ...
|
|
2019: nog steeds Known unto God
Known unto God Op 4 mei 2014 is dankzij een bijdrage van Univé een bord geplaatst bij de 5 graven op het kerkhof in Weerselo. De graven zijn geadopteerd door de kinderen van groep 7 en 8 van basisschool Aloysius uit Weerselo. Jaarlijks is er rond dodenherdenking aandacht voor deze graven en wordt er op school een lezing gegeven over de oorlog.
|
22 oktober 1824 - massa ontslag op de Ommerschans
Hoewel er in het Drents Archief ca 400 meter papier ligt van de Maatschappij van Weldadigheid, en andere archieven ook een paar meter aan aanvullende gegevens hebben staan met betrekking tot de Koloniën, is het meest bewerkelijke deel van de administratie waarschijnlijk niet bewaard gebleven: de wekelijkse verdiensten van de bedelaar-kolonisten. ontslag regeling De oorspronkelijke voorwaarden om voor ontslag in aanmerking te komen, luiden als volgt: Elke bedelaar moet minimaal 1 gulden en 27 cent per week verdienen. Wat ie daar voor moet doen hangt af van waar hij of z...
|
23 april 1837 - Diefstal van rogge
Het verhaal van vandaag, 23 april 1837, speelt zich af op hoeve nummer 15, waar hoevenaar Jacobus van Blokland de scepter zwaait. Hij is in 1807 geboren in Nieuwerkerk aan de Amstel en op 28 september 1807 gedoopt in de Rooms Katholieke kerk van Amstelveen. Op 7 augustus 1814 overlijdt zijn moeder, Geertruij de Lange . Twee weken later overlijden op dezelfde dag zijn 2 jaar oudere zus Anna en z'n broertje Johannes . Anderhalf jaar later hertrouwt zijn vader, de in Montfoort geboren landbouwer Cornelis de Lange , met de twintig jaar jongere Jantjen van de Wetering . Zij krijgen samen te...
|
24 juli 1839 - Op de vlucht neergeschoten
Normaal vergadert de Raad van Tucht op zaterdag, als het werk voor de week gedaan is. Maar dit uitzonderlijke voorval noopt de Voorzitter, adjunct-directeur Adrianus Hulst , de Raad al op woensdag bijeen te roepen. We lezen de notulen. Verbaal van het verhandelde in de Zitting van Woensdag den 24 Juli 1839. Alle leden zijn tegenwoordig met uitzondering van den Onder Directeur buiten P. Postema , wegen ziekte absent. De President opent de Vergadering. De Notulen der vorige Vergadering geresumeerd en gearresteerd. bonmama.nl - NL-AsnDA_0186_1623_0262 Raad van Tucht 1839 ...
|
|
24 maart 1837 - Het doopceel gelicht
Wie krijgt de rekening? De Maatschappij van Weldadigheid brengt een vast bedrag in rekening voor het huisvesten van een bedelaar-kolonist. Maar aan wie moeten ze die rekening sturen? Daarvoor moet bekeken worden waar de kolonist zijn "domicilie van onderstand" heeft. Met andere woorden: welke voormalige woonplaats van de kolonist is verantwoordelijk voor deze persoon. Het voor de hand liggende antwoord is natuurlijk: de plaats van waaruit de bedelaar is opgezonden naar de Schans. Maar daar denken die plaatsen dikwijls heel anders over. Per slot van rekening gaat het over geld! In ...
|
24 september 1824 - terug naar Paasloo
In het boek "de Bedelaarskolonie" beschrijft auteur Wil Schackmann op luchtige wijze hoe de kolonie Ommerschans vanaf 1819 vorm krijgt. Hij vertelt uitgebreid over de eerste onderdirecteur, Carl Franz Ludwig Fenner , op dat moment de hoogste in rang op de Schans (De directeur had als standplaats Frederiksoord). Op 16 mei 1822 wordt Georg Wilhelm Friedrich von Hoff benoemd als adjunct-directeur op de Ommerschans. Hij wordt boven Fenner geplaatst, die onderdirecteur-binnen wordt (binnen betekent, binnen de wallen van de Schans, ook Kolonie IV genoemd, dit in tegenstelling tot Ommersc...
|
26 december 1849 - Kerstkind in de Ommerschans
Tussen 1819 en 1890 zijn op en rond de Ommerschans in totaal 1.348 kinderen geboren . Dat zijn er, over het jaar verdeeld, 3,7 per kalenderdag. Ik ben geen statisticus, maar je zou verwachten dat je dan op de meeste kalenderdagen van het jaar wel een geboorte op de Schans kunt vieren. Welnu, dat blijkt te kloppen: op 360 datums vieren we de geboorte van tenminste één Ommerschans kind. En dus op 6 datums niet, waaronder 29 februari. Die datum is overigens de enige datum in de eerste zes maanden van het jaar waarop we geen geboorte vieren. De eerstvolgende geboort...
|
3 december 1839 - Het varken eet erwtensoep
De Raad van Tucht te Ommerschans houdt zitting op Dinsdag 3 december 1839 . Eerst worden twee bedelaar-kolonisten betrapt voor diefstal en verkoop van oud ijzer. Dat wordt de maximum straf: 14 dagen in de boeijen, waarvan de drie eerste en de drie laatste te water en brood. En de waarde van het gestolen goed wordt ingehouden op hun tegoed, wat betekent dat hun verblijf op de Schans of in Veenhuizen weer veel langer gaat duren, want pas als ze 25 gulden netto oververdienste in hun boekje hebben staan, kunnen ze worden voorgedragen voor ontslag. Als de mannen zijn afgetreden komt de zaak...
|
|
30 april 1873 - Begin van eind zonder franje
Om het levensverhaal van Gerardus Verspeek te reconstrueren, beginnen we bij de signalementskaart, die op 30 juli 1896 te Veenhuizen is opgemaakt. De signalementskaart heeft vier bladzijden. In het geval van Verspeek is de laatste bladzijde, waarop plaats is voor bijzondere opmerkingen, leeg. De belangrijkste aanknopingspunten voor verder onderzoek staan op de eerste bladzijde van de kaart. Daar lezen we dat Gerardus Verspeek op 3 oktober 1837 geboren is te 's Hertogenbosch en dat hij de zoon is van Wilhelmus Verspeek en Petronella Uinings. Verder zien we dat hij pagementwerk...
|
30 januari 1825 - Over de grenzen gebragt
Het etablissement voor Bedelaars te Ommerschans is in de zomer van 1822 gebouwd. Op 8 september worden de eerste bedelaar-kolonisten ingeschreven. Het gebouw is dan nog niet opgeleverd. Nicolaas Wessels is op 25 juli 1823 ingeschreven onder Hoofdelijk Nummer 930. Hij komt met een transport van 82 bedelaars uit het werkhuis te Hoorn. Volgens het inschrijvingsregister moet hij in 1795 geboren zijn in een plaats met de naam Offenwal. NL-AsnDA_0137.01_422_0233 Inschrijvingsregister Ommerschans 1823 Ik heb tot nu toe geen aanwijzing gevonden waar Offenwal kan lig...
|
30 mei 1834 - Antje Molenbroek
Ik kwam haar naam tegen in 1992. Van de spookpastorie had ik nog nooit gehoord en van de Ommerschans wist ik weinig meer dan dat mijn oud-betovergrootvader Adolph Daniel Otterbein er zaalopziener was geweest. In 1992 stond de toekomst van de begraafplaats Mulderij bij Dedemsvaart ter discussie. De begraafplaats werd in de jaren '80 uitgebreid omdat de algemene begraafplaats in het Achterveld bijna vol was. Nu gingen er stemmen op om de "oude zooi" op de Mulderij op te ruimen. Daar stak de Historische Vereniging Avereest een stokje v...
|
5 oktober 1824 - De geboorte van Arij Spoel
Enige tijd geleden werd ik benaderd door Johan Spoel uit Australie (Caves Beach, New South Wales), geboren in Nijverdal, die in de jaren '70 emigreerde en die na zijn pensionering diepgaand onderzoek deed en doet naar "the Spoel family worldwide". Hij mailde mij dat hij een boek had geschreven over zijn familiegeschiedenis, waarin de Koloniën van Weldadigheid een prominente plaats innemen. Hij bood me aan het boek toe te sturen, een aanbod dat ik graag accepteerde. Terwijl het boek onderweg was naar Nederland, begon ik alvast de lijnen van zijn familie binnen de poorten van Ommersc...
|