image/svg+xml

Het begint op het onderduikschip: Chris Bosmans

Verhaal

Het begint op het onderduikschip: Chris Bosmans

Plaatje bij verhaal: p1000198_0.jpg

Bij Peter Rijzebosch in Uffelte vond ik in een schoenendoos een foto van een bewoner van het Onderduikschip. Achter op de foto stond Chris Bosmans  Dorpstraat 20 Brunssum. De foto was uit de periode dat Peter bij zijn ouders in het boerderijtje aan de Gennegerdijk woonde tijdens de oorlog. Bij het terug zien van de foto vroeg  Peter zich af hoe het leven van Chris Bosmans verder was gegaan. Met de belofte om op onderzoek te gaan kreeg ik de foto in bruikleen mee. Allereerst de Historische vereniging Brunssum aangeschreven. Via Sjaak Giezenaar kreeg ik de informatie dat Chris Bosmans naar Texas zou zijn geëmigreerd. In de telefoongids van de V.S kwam maar één Ch H. Bosmans tevoorschijn. Die heb ik aangeschreven of hij de door mij gezochte Chris Bosmans was.

Daarop vernam ik meer dan een half jaar lang niets, tot op een goede dag in 2007 Jan Muller uit Brunssum zich telefonisch meldde. Hij vertelde dat hij mijn brief van zijn tante in Texas gekregen had om te beantwoorden want zij was het Nederlands niet machtig. Oom Chris was overleden, maar Jan had altijd een goed contact gehad met zijn lievelingsoom. Oom Chris had hem de verhalen uit de oorlog verteld over de onderduikperiode in het Onderduikschip en in Wijhe. Jan had ook de bijzondere foto's uit die periode van zijn oom gekregen. Door onze gegevens naast elkaar te leggen kunnen we nu het levensverhaal van Chris Bosmans doorvertellen en ervoor zorgen dat de jongens uit Limburg geen vergeten levens worden. Dat in 2012 het verhaal pas afgerond kan worden komt door de zoektocht naar Pater Piet van Waterschoot; welke rol had hij in het leven van Chris Bosmans. Deze vraag is nu beantwoord.

Limburgse jongens in Overijssel

Hoe Chris Bosmans en de andere jongens uit Brunssum vanuit Limburg in Wijhe terecht kwamen is niet duidelijk hoe de onzichtbare lijnen liepen. Op een bepaald moment was het daar in Wijhe niet veilig voor hen meer en werden ze naar het Onderduikschip gebracht. Ze waren met z'n vieren Antonius (Toon) Linsen, Xavier Jansen, Paul Velraeds en Chris Bosmans.

De foto's geven aan dat het in de zomer 1944 moet zijn geweest dat ze onder de hoede van Piet Stil waren in het onderduikschip en ook contact hadden met Peter Riezebosch in het boerderijtje achter de Gennerdijk. In deze periode was de grootste zorg van Piet Stil: hoe houd ik de mannen uit de greep van de bezetter en ook de voedselvoorziening was een dagelijks probleem. De foto’s geven een avontuurlijk beeld van het leven op het schip. Daar troffen ze ook geallieerde vliegtuigbemanningsleden aan.

Hoe ze daarna vanuit het Onderduikschip weer in Wijhe terecht kwamen?

In Wijhe waren Chris en Antonius Linsen ondergedoken op boerderij de Belt in Boerhaar aan de Boerhaarseweg 4 bij de familie Streppel, een kinderloos echtpaar.

De huidige bewoners, de familie Overmars, kunnen nu nog in een boom inkervingen van namen laten zien van de jongens. Zeker is dat ze vanaf september 1944 ingeschreven waren bij de Binnenlandse Strijdkrachten Gewest 4 Ov district Salland, Plaatselijk commando Wijhe Strijdend Gedeelte van 5 sept 44 t/m 31 mei 45 als lid. En ze maakten deel uit van grotere  verzetsgroep Salland. Op meerdere foto's van de verzetsgroep Salland na de bevrijding is te zien dat de jongens volledig opgenomen waren in de groep. Chris had een vervalst persoonsbewijs op naam van Cornelis Willem van Zanten.

Bij de foto's was ook een exemplaar dat gelijk weer nieuwe vragen opriep. De foto was duidelijk in Wijhe genomen op de dag van bevrijding. Er staan drie Limburgse jongens op en een pater. Bij de foto staat vermeld Pater van Waterschoot uit Brunssum transporder van wapens (Hoe komt een Limburgse Pater ertoe om wapens naar Wijhe te brengen, het antwoord op deze vraag is een verhaal apart.)

Na de bevrijding moest Chris in Wijhe nog een afschuwelijk ongeluk verwerken dat gebeurde op 7 mei 1945 bij de vloerzeilfabriek. De mannen van de Verzetsgroep Salland hadden mijnen verzameld en die in de vloerzeilfabriek opgeslagen.  Daarbij is een fout gemaakt waarop een vreselijke ontploffing volgde die het dorp in diepe rouw bracht. Negentien mensen lieten het leven, waaronder verschillende mannen uit de verzetsgroep Salland, ook zijn maatje Ton Linssen. Onder de slachtoffers waren ook toevallige voorbijgangers, waaronder kinderen. Er waren ook tientallen gewonden. Van verschillende overledenen heeft Chris de bidprentjes altijd bewaard, daarmee zijn betrokkenheid tonend

Naar Indië

Zoals zo veel jongens uit het Verzet heeft Chris zich als oorlogsvrijwilliger aangemeld voor de bevrijding van  Nederlands Indië. Over deze periode vertelde hij niet veel. Wat we daar nu over weten komt uit zijn persoonlijk dossier bij Defensie. Chris heeft gediend bij de koninklijke Landmacht, bij het wapen der Genie verbonden als oorlogsvrijwilliger in werkelijke dienst op 30 maart 1946 en ingedeeld bij de 16 e Compagnie Genie troepen. In Engeland aangekomen 18 maart 1946. Hij is uit Engeland vertrokken per ms “Sibajak”  op 3 mei 1946.  De keerkring werd gepasseerd op 15 mei 1946 en kwam  in Nederlands Indië aan op 31 mei 1946. Een jaar later, op 1 mei 1947 was hij soldaat 1ste klasse en werd toen overgeplaatst naar het Commando Leger Genietroepen Meester Cornelis, vervolgens werd hij overgeplaatst bij de 18 de Leger Genie Compagnie, Chris werd bevorderd tot Korporaal. Daarna ging hij op 18 juni 1948 over bij het onderhoud van de 5de Compagnie Subsistentenbataljon Koninklijke Landmacht. Van dat onderdeel kreeg hij van de Res Majoor der Genie; M.v. Dorp een getuigschrift mee dat Christiaan Hubert Bosmans, OVW. Korporaal in het tijdvak van maart 1948 tot mei 1950 bij zijn compagnie als Sappeur is werkzaam geweest en dat hij opviel door grote handigheid en plichtsbetrachting. Ondertekend op West Java april 1950.

Jan Muller vertelt

Christiaan Hubert Bosmans roepnaam Chris was geboren op 15 oktober 1921 te Brunssum en was de zoon van Willem Bosmans en Greetje Bosmans-Godderij Het ouderlijk huis adres van mijn oom was Dorpstraat 20 in Brunssum. Oom Chris had nog twee zusters en een van zijn zussen was mijn moeder. En dan had hij nog drie halfbroers en een halfzuster. Mijn moeder was de jongste van de familie. Ze is op 17 februari 2011 overleden. Niemand van deze familie is nog in het leven. Geen mens wist waar mijn oom in de tijd van de oorlog was. Hij had thuis aangegeven dat hij de wijde wereld in ging, zo heeft mijn moeder dat altijd verteld. Hij had een hele tijd niets meer van zich laten horen, iedereen dacht dat hij niet meer in leven was. Maar ja, nu kunnen we de puzzel in elkaar zetten. Dat hij toen een hele tijd niets van zich horen liet dat was dus vanwege het onderduiken in het verzet. Na de oorlog is hij nog in Indië geweest. Daarna is hij werkelijk de wijde wereld in gegaan!!

Antonius Linssen, die kwam zoals ik van mijn moeder weet, uit Brunssum want zijn zuster is een vriendin van haar geweest. Op de foto van de onderduikboot staat mijn oom met meerdere jongens uit Brunssum. Over Indië heeft mijn oom eigenlijk nooit verteld, alleen een neef van mijn oom “Math Godderij” vertelde mij in zijn leven dat hij samen met mijn oom naar Indië was geweest als militair. Oom Chris heeft eerst in Libië Tripoli gewoond waar hij werkte bij de Mobil Olie maatschappij. Hij is toen getrouwd geweest met een Indische vrouw, Fientje. Na scheiding is hij een tijdje weer in Brunssum geweest. Oom Chris heeft mij verteld dat hij moest vertrekken uit Libië want alle Europeanen waren niet meer welkom vanwege de toenmalige dictator Khadaffi. Daarna is hij weer de wijde wereld ingegaan en heeft zich toen gesetteld in Texas Kilgore, waar hij zijn vrouw Wanda heeft leren kennen. Dat is rond 1970 geweest. Wanda had toen al een dochter en mijn oom heeft haar dochter Carla geadopteerd tijdens zijn huwelijk en zij draagt nu de naam Carla Bosmans. Ik heb nog altijd contact met Wanda en Carla Bosmans en met een goede vriend van oom Chris. Die is nu ook mijn vriend geworden.

Oom Chris werkte toen als distributie manager bij een drankendepot in de plaats Longview, 15 km rijden van zijn woonplaats Kilgore. Oom Chris is jammer genoeg op 4 april 1996 overleden, vlak voordat ik weer bij hem op bezoek wou gaan. Ik mis hem nog steeds want we hadden elke week telefonisch contact. Zijn crematie as hebben we uitgestrooid in zijn geboorteplaats Brunssum, achter mijn appartement op het grasveld van de paardenmanege. Daarna hebben ze het hele grasveld omgeploegd en hebben ze er allemaal jonge boompjes gepland. Dit is inmiddels al een heel bos geworden. Zelf vind ik dit toeval want zijn geboortenaam is Bosmans, dus Bosmans leeft verder in het bos. Zo denk elke dag aan hem, als ik naar buiten kijk vanuit mijn appartement. Hier heeft mijn oom zijn verdiende rust gekregen hij had een bewogen leven achter de rug. Hij zij tegen mij “als ik niet meer in leven ben zal je toch ooit over mij horen wat ik betekend heb in de Oorlogstijd ”. En na een aantal jaren na zijn overlijden op 04.april.1996 kreeg ik een brief van Minie Buit via het adres van mijn tante Wanda uit USA Texas plaats Kilgore. Zo is deze story dan op papier gezet met de bijgaande foto’s. Waar ik Minie dankbaar voor ben. Ik ben zeer trots op mijn oom Chris en dat nu zijn naam blijft voortleven in de geschiedenis van Genne en Wijhe. Deze mensen mogen nooit in het vergeethoekje komen, want zij hebben tenslotte het leven geriskeerd voor de medemens in deze oorlogstijd 1940-1945. 

Met dank aan; Peter Rijzebosch Uffelte, Jan Muller Brunssum, G.J Veerman Wijhe, Oudheidkamer Wijhe

 

Auteur:H. Buit-Zielman
Trefwoorden:Tweede Wereldoorlog, Overijssel WOII, Onderduik
Periode:1940-2000
Locatie:Overijssel
Thema's:Toevluchtsoord, Wijhe en de Tweede Wereldoorlog

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.