image/svg+xml

De bevrijding van Wierden

Verhaal

De bevrijding van Wierden

Plaatje bij verhaal: her2-1_familie_buitenweg.jpg

Waargenomen vanuit de boerderij van de familie W. Buitenweg aan de Oude Wierdenseweg 20, de latere Jachthavenlaan in ’t Zuidbroek, het gebied rondom de Wierdense kant van de Jachthaven aan het Twentekanaal. Op 9 april van dit jaar is het 55 jaar geleden dat Wierden bevrijd werd door Canadese legereenheden. Voordat dit echter het geval was, waren er tientallen jonge Canadese militairen gesneuveld, hetgeen niet vergeten mag worden. Nadat Almelo op 5 april 1945 reeds bevrijd was, wilden de Canadezen direct doorstoten naar Wierden, wat onmogelijk bleek, want bij Hotel de Zwaan en de pastorie van de Ned. Hervormde dorpskerk hadden de Duitsers kanonnen opgesteld die dood en verderf zaaiden onder de Canadezen. Maar dit was nog niet alles, want in ’t Zuidbroek en dan voornamelijk aan de Oude Almeloseweg, lag een eenheid van de Hermann Goering divisie die niet voor een kleintje vervaard was!

De avond van 4 april was een mooie avond. In de verte hoorden wij kanongebulder, vermoedelijk uit de omgeving Bornerbroek-Delden (naar wij later vernamen, was bij Delden een groep Canadezen het kanaal overgestoken, waarbij grote verliezen werden geleden). Wij hoorden het naderen, maar het ergste moest nog komen. Diverse gezinnen hadden Wierden reeds verlaten, vanwege de angst dat het dorp gebombardeerd zou worden. Zo ook de families Van de Weerd, Scheperkamp, Mengerink, Ter Avest en nog enkele, die alle toevlucht hadden gezocht bij ons op de boerderij. Naar later bleek: precies in het frontgebied!

Ons gezelschap bestond uit 37 personen. Dat het na de bevrijding van Almelo op 5 april nog vier dagen zou duren eer Wierden vrij was, had niemand van ons kunnen denken. We hadden tegen de kapberg aan een schuilplaats gemaakt, een soort bunker. Hier verbleven we regelmatig, al zaten we ook wel eens in de kelder. Er werd van weerskanten hevig geschoten, dat konden we horen. Scherven kwamen terecht op de platen van de kapberg, waar honderden gaten in geslagen werden.

De Canadezen wilden via de Wierdenseweg richting Wierden, maar dat lukte ze niet vanwege de vele kanonnen in Wierden, en tevens omdat er zoveel Duitse soldaten bij het kanaal en in ’t Zuidbroek zaten. Op zeker moment kwam er toch een doorbraak tot aan de Oude Almeloseweg, dichtbij Wierden, al hielden de Duitsers dáár eerst nog stand. Voordat de Canadezen echter zover waren dat ze de vijand op die plek verslagen hadden, had het vele levens gekost aan zowel Canadese als Duitse zijde. De Canadezen stelden zich met hun tanks op bij de Oude Almeloseweg, waar vroeger de families Van de Wal en Lacher woonden.

Intussen was het 7 april geworden. ’s Morgens om een uur of tien zagen wij ineens een groep Canadezen. ‘Nu zijn wij gauw bevrijd’, dachten we, maar niets was minder waar. Ze liepen in gebukte houding richting de boerderij van de familie Bolk. Plotseling werd er hevig vuur gegeven vanuit de boerderij. Als Indië-veteraan denk ik nu, dat dit nooit zo had mogen gebeuren, want, naar later bleek, viel er ook nog een dode bij deze actie.

Op dat moment werd het er voor ons als groep van 37 personen niet beter op, het was zelfs zeer gevaarlijk! Wij zaten precies tussen de Duitsers en Canadezen in. Er moest wat gebeuren, maar wat? Twee onderduikers stelden zich beschikbaar om, met een wit laken getooid, op de Canadezen aan te gaan en ze te vragen of ze een poosje wilden ophouden met schieten, omdat er 37 mensen in de boerderij zaten die graag weg wilden. We kregen een uur de gelegenheid ons reisvaardig te maken, richting Canadese tanks. Snel werd al het vee losgelaten; varkens, koeien, kalveren, allemaal de wei in. Er was ook nog een Duitse soldaat bij ons in de boerderij.

Een Duitse soldaat, hoe dat zo, zult u denken? Ik herinner me het als volgt: Op zeker moment keek er een Duitse soldaat door het stalraampje op de deel. Toen hij even later binnenkwam, vroegen wij hem waar hij zijn geweer gelaten had. “Vergeten”, zei hij. Vermoedelijk was hij na een gevecht met een Canadese eenheid gevlucht, vanaf het kanaal door de beek die bij ons huis lag. Doodsbang was hij, wat geen wonder was, hij was nog maar 17 jaar! Politieagent Van de Weerd stuurde hem naar de hooizolder, maar het duurde niet lang of hij kwam weer naar beneden om naar z’n kameraden te gaan. We hebben hem toen verteld dat dát niet kon, lieten hem een overall aantrekken en stuurden hem weer naar boven.

De jongens Scheperkamp en Van de Vlugt hadden op hun gevaarlijke missie de Canadezen verteld dat we een Duitse soldaat meebrachten, die in een overall gekleed, achter een kinderwagen zou lopen

In deze wagen Margreet, het eerste kind van de familie Van de Weerd. Wij maakten ons snel reisvaardig, wat nog wel wat voeten in aarde had, maar eindelijk ging de stoet op weg naar de Canadezen: de oude grootmoeder in de kruiwagen, het was een hele karavaan. Helaas hebben wij hiervan geen foto’s.

De tocht verliep goed, de Duitsers zagen ons wel lopen, maar deden niets. Als ze geweten hadden dat er een Duitse soldaat tussen liep …… Toen we bij de Canadezen aankwamen, hebben we de Duitser overgedragen, hij ging direct richting Almelo! Daar moesten wij trouwens ook op aan, want Almelo was inmiddels al twee dagen vrij. En zo trokken de vluchtelingen verder. Grootmoeder bleef onderweg achter bij een mevrouw aan de Wierdenseweg, wier naam mij niet bekend is. Wel weet ik dat ze er goed verzorgd is geweest.

Toen wij Almelo bereikten, was het groot feest daar. Men vroeg ons waar wij vandaan kwamen. Ze waren niet op de hoogte van de hevige gevechten bij het Twentekanaal en in ’t Zuidbroek richting Wierden, waarbij tientallen personen sneuvelden en waar wij het niet meer konden uithouden, zodat wij wel móesten vluchten. Wij zijn ondergebracht bij kennissen, bij wie we tot 9 april bleven. Nadat we toen gehoord hadden dat Wierden in de vroege morgen bevrijd was, konden wij weer op huis aan.

Dichtbij huis werden we direct al met de neus op de feiten gedrukt, want bij de viersprong Zuidbroek lagen twee gesneuvelde Canadezen. Waarom deze toen nog niet weggehaald waren, is mij tot op heden nog een raadsel.

Er had zich heel wat afgespeeld nadat wij gevlucht waren. Zo was onze boerderij in vlammen opgegaan, net als die van Bremmer, Bolk, Beverdam, Dasselaar en enkele bij Bornerbroek. Vermoedelijk alle met tanks in brand geschoten.

Maar onze groep van 37 personen had het er gelukkig levend afgebracht, wat meer waard was dan de boerderijen.

Dit is in het kort wat er zich zoal afgespeeld heeft bij het kanaal en in ’t Zuidbroek, zo vlak voor de bevrijding van Wierden. Ik weet zeker dat ik niet volledig ben geweest, maar ja, 55 jaar geleden, dat is ook een hele tijd. Desondanks hoop ik dat men zich een beetje kan voorstellen wat de bewoners en overige aanwezige personen hebben meegemaakt. Velen ervan zijn er al niet meer; anderen inmiddels een stuk ouder.

Joop Vermeulen – die bij melkboer J.T. Tukker verbleef – is waarschijnlijk na de oorlog naar Canada geëmigreerd. Klaas Visser – bij ‘Anne van ’n Tukker’ in huis – bleef ook na de oorlog banden met Wierden houden: hij trouwde met Nel Ligtenberg. Henk Posthuma verbleef bij Alberts ‘Eip van ’n Tukker’; Marinus Rotteveel vond onderdak bij Nijenhuis en Reijer van de Vlugt was in huis bij de Buitenwegs; Klaas Kamstra werd opgenomen door de familie Ter Avest van de Oude Almeloseweg.

1944, De familie Buitenweg’de Klumper’, met een aantal onderduikers en verzetslieden, ondergedoken in ’t Zuidbroek. (foto: fotograaf Kolkman)

Staand v.l.n.r.: Jo Buitenweg; Annie Buitenweg (10 jaar); Joop Vermeulen, onderduiker; Mien Buitenweg; Klaas Visser, Uithuizen, onderduiker; Klaas Kamstra, Friesland, onderduiker; Henk Posthuma, onderduiker; Marinus Rotteveel, Amelo, onderduiker (…); Jan Willem Buitenweg (19 jaar). Zittend v.l.n.r.: opoe Johanna Buitenweg-Dubbink (…1947); moeder Johanna Buitenweg-Nijland (…1977); vader Willem Buitenweg (…1964); Reijer van de Vlugt, Maassluis, onderduiker (…1987); Jan Buitenweg (…1995).

*Dit verhaal werd in het jaar 2000 geschreven door Jan Willem Buitenweg en eerder gepubliceerd in ‘Terugblik 1940-1945’, de jubileumuitgave van St Historische Kring Wederden op 9 april 2000.

Auteur:Jan Willem Buitenweg
Trefwoorden:Tweede Wereldoorlog, Bevrijding, Canadese opmars, Verslag bevrijding Wierden
Locatie:Overijssel, NL, Historische Kring Wederden, Wierden, Appelhofwarsstraat 2
Thema's:Bevrijding

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.