De vis wordt duur betaald (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)

De vis wordt duur betaald (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)

De vis wordt duur betaald

Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

Een van de meest absurde berichten, ooit in een dagblad afgedrukt, staat in de Zwolsche van 23 september 1915. De kapitein van het schip de Professor Buys heeft een persconferentie gegeven over de vijf vissers, die hij uit Hull, op last van de politie, heeft meegebracht. Hij had voor de overtocht wel om politiebewaking verzocht, of toch tenminste een ziekenoppasser, doch dit werd hem niet toegestaan. Wel kreeg hij een revolver en handboeien mee, maar die bleken niet nodig – de vissers gedroegen zich gedurende de reis zeer rustig. Gelukkig maar, het waren grote, sterke kerels, en wat ze vertelden, grenst aan het ongelofelijke.

Want daar deden ze verder niet geheimzinnig over, hun belevenis moest uitgedragen. Het gaat om de vissers A. en L. Vlieland, Heemskerk, van der Plas en Kuyt, op grond van de namen schat ik zo maar in, dat ze uit Katwijk afkomstig waren. Vissend op de Noordzee, op de Noordzee (zo heette hun schip), was een van hen tot de overtuiging gekomen dat hij Christus was. Op een nacht was hij plotseling wakker geworden, had met God gesproken, die hem opdracht gegeven had het schip van duivels te zuiveren. Een typisch gevalletje godsdienstwaanzin – met enorme gevolgen.

De eerste zuiveringsactie beperkte zich nog tot materiële zaken. Zij hadden de ingeving, om Christus bij te staan bij het verrichten van zijn Goddelijk werk. De overige leden van de bemanning waren nog ter ruste, toen zeilen, masten en touwwerk reeds vernield en over boord geworpen waren. Met vereende krachten werd de vissersboot geheel gestript en daarmee van duivelse invloeden gezuiverd. Maar de duivel bleek ook in drie bemanningsleden te huizen, die na een dag gevangenschap op verschrikkelijke wijze aan hun einde kwamen: Den daarop volgenden nacht werd een hunner het hoofd afgeslagen en vervolgens het lijk onder het zingen van Psalmen over boord geworpen. De twee anderen werden overdag met messen toegetakeld en de buiken opengesneden, opdat men zekerheid zou hebben, dat de duivels niet meer daar binnen zaten. Toen ook deze lijken in zee geworpen waren, nam het tiental plaats om een tafel beneden in het schip en werden gebeden aangeheven.

Omdat de vissersboot stuurloos ronddreef, viel hij een Noors schip op, dat de bemanning oppikte – nu geheel zonder verzet. Ook de overtocht vanuit Engeland verliep volkomen vredig, de boeien en het pistool waren niet nodig. Wel drong langzaam enig besef door, dat de duiveluitdrijving in Nederland niet in goede aarde zou vallen. Ze dachten wel, dat men hen voor moordenaars zou houden en dat er tien jaar op zat. Aan boord mochten ze zich verder vrij bewegen en hun verhaal aan de kapitein vertellen.

Verbazingwekkend is, behalve alles wat zich op de Noordzee afgespeeld had, de reactie erop. Ten eerste van de kant van de Engelse autoriteiten, die niet tot bewaking van het transport bereid waren. Ze behandelen de toch afzichtelijke horror met grote rust en soevereiniteit, wellicht ook beducht voor schending van Nederlands neutraliteit. Maar aan boord van de Professor Buys gaat het er ook al zo verrassend vriendelijk aan toe. Verbazend is tenslotte de nuchterheid, waarmee de krant het allemaal weergeeft, een eeuw later weten de moderne media aanzienlijk beter raad met zulke sensationele gebeurtenissen.

Ook de overdracht aan de politie te IJmuiden verliep probleemloos, al wenste een van de vissers niet geboeid te worden: God heeft mij reeds geboeid. Wel bedankten ze de kapitein voor de keurige behandeling en het goede eten aan boord. Tijdens de persconferentie kon die kapitein het dan ook niet laten, het menu van het laatste middagmaal door te geven. De vijf gevangenen hadden verstouwd: 14 pond aardappelen, 2 pond uien, 3 pond vleesch. Vis werd er niet geserveerd.

Sjaak Onderdelinden.