image/svg+xml

De geschiedenis van de school in Lemselo

Verhaal

De geschiedenis van de school in Lemselo

Plaatje bij verhaal: odb_117_2011-01-23.jpg

De geschiedenis van de school in Lemselo

Aan de provinciale weg Weerselo-Oldenzaal, in de buurtschap Lemselo staat een wit geschilderd gebouw, de Heilig Hart school.

Het is niet precies bekend in welk jaar de eerste school in de buurtschap Lemselo werd gebouwd. In 1827 wordt voor het eerst melding gemaakt van een school, in de notulen van een raadsvergadering van de gemeente, waarin besloten wordt vijf en twintig gulden uit te geven voor onderhoud.

Vijfenveertig kinderen op zestig vierkante meter

 

Uit een ‘Staat der behoeften voor het schoolonderwijs in de gemeente Weer­selo’ uit 1834 blijkt dat vijfenveertig kinderen onderwijs kregen in Lem­selo. In 1895 stonden negenendertig schoolkinderen ingeschreven. Het aan­tal schommelde tussen de veertig en de vijftig vanaf 1834 tot 1910. Daarna groeide het tot 107 in 1945 waarna het aantal gestaag daalde tot 1985.

In 1847 bleek de oude school zodanig vervallen, dat de gemeente een nieuwe school liet bouwen. Op een perceel grond, gelegen aan de Morsweg, nabij erve In ’t Veld. De afmetingen van het gebouw werden in het bestek als volgt omschreven: ‘lengte negen el en tachtig duim, breedte vijf el en dertig duim, hoogte zes ellen’, ongeveer 60 m2. In mei 1848 werd de nieuwe school opgeleverd en konden onderwijzer Guikink en zijn leerlingen letterlijk met een schone lei beginnen, want het gebruik van lei en griffel was in die tijd nog heel gewoon.

De onderwijzers in de 19e eeuw

Uit de correspondentie van meester Horsthuis met de gemeente weten we dat de onderhoudstoestand na 1880 erg slecht was. Er wordt dan besloten tot algehele verbouwing. De aanbesteding was op 9 maart 1891 en het werk moest op 1 oktober 1891 worden opgeleverd, dit is ook gebeurd.

Gradus Johannes Mulders correspondeerde regelmatig met het Weerselo­se gemeentebestuur waardoor we meer weten van het leven toendertijd. Ge­vraagd naar de welstand van de Lemselose bevolking in die tijd, antwoordt hij in een brief aan de burgemeester op 1 januari 1895 als volgt: ‘van mijn 39 leerlingen zijn er 5 van onvermogende, 21 van minvermogende en de overige van vrij welgestelde ouders.’

De onderwijzers die we nog kennen uit de 19e eeuw waren:

........ - 1871 G. Guikink (voor het eerst genoemd in 1834)

1872 - 1878 Jan Roelofs van Veen

1878 - 1879 W.A. Wittenaar

1879 - 1890 Bernardus Gerardus Horsthuis

1891 - 1930 Gradus Johannes Mulders

Twee lokalen in een nieuw gebouw

In 1907 komt opnieuw het verval van het schoolgebouw ter sprake. Daarop werd op 11 juni 1908 in een raadsvergadering besloten een nieuwe school te bouwen met twee lokalen. Gekozen werd voor het terrein gelegen aan de nieuwe kunstweg Weerselo-Oldenzaal, waar deze de weg van Rossum naar Hengelo sneed. Op 8 augustus 1908 werd op voorstel van Burgemeester en Wethouders besloten om van J. ter Horst, landbouwer, wonende te Lemselo, aan te kopen een terrein, groot ½ ha, voor driehonderd gulden.

Aan de nieuwe school waren in het jaar 1910 twee leerkrachten verbon­den: G.J.Mulders als hoofd- en G.A.Oude Maatman als onderwijzer.

Schoolbehoeften

Begin 20e eeuw werd elk kwartaal een aanvraag ingediend voor de beno­digde schoolbehoeften: lees- en rekenboeken, gewone schriften, gom, maar ook nog dozen griffels, leien en sponzen in de bekende doosjes. Dit gebeurde door de hoofdonderwijzer bij B & W van Weerselo. Ook werd er al met be­scheiden middelen aan sport gedaan, getuige een aanvraag voor springtouw, trektouw, een springplank, een matras met zeegras gevuld en elastieken bal­len in 1897.

In de oorlogsjaren 1914-1918 was er groot gebrek aan schoolartikelen. Ook turf en andere brandstof voor verwarming van de loka­len en petroleum voor de verlichting werden beperkt ver­strekt.

In 1919 waren beide leslokalen goed be­zet: 71 leerlingen. Aan B & W te Weerselo werd een verzoek gedaan voor twee of drie nieuwe banken: ‘Denkelijk zal het aantal op 75 kinderen komen. Nu zijn er in ’t geheel 37 banken aanwezig, deze bieden plaats voor 74 kinderen. Maar het is in Lem­selo geen gebruik jongens naast meisjes te zetten.’

Godsdienstonderwijs

De leerlingen van de scholen te Rossum en Lemselo kregen godsdienston­derricht in de catechismuskamer in Rossum. Voor de kinderen uit Lemselo een hele afstand die ze te voet moesten afleggen.

In het schooljaar 1928-1929 kwam de kapelaan van Rossum om catechis­musles te geven. De inwoners van Lemselo haalden hem bij slecht weer per rijtuig op. Dit kon over de verharde weg naar de kerk in Rossum sinds deze officiëel op 2 juni 1927 was geopend. De meisjes kregen op de dag dat de kapelaan kwam een mooiere schort voor dan op een gewone schooldag.

De onderwijzers in de 20e eeuw

In 1930 kreeg meester Mulders op de meest eervolle wijze ontslag. Hij was 68 jaar en had ruim 46 jaar het onderwijs in deze buurtschap gediend. Waar­nemend hoofd werd meester Oude Maatman. Op 24 maart 1932 werd de heer F. Horsthuis, onderwijzer aan de lagere school te Rossum, benoemd tot hoofd van de school in Lemselo. Hij gaf les aan de 6e en 7e klas. Verder stonden voor de klas in dat jaar: meester Oude Maatman voor klas 4 en 5, juffrouw Meijerink voor klas 1 en 2 en juffrouw Horsthuis, zogenaamde kwekeling met akte, voor klas 3. Vier jaar stond ze voor de klas zon­der ook maar één cent te verdienen, heel gewoon in die tijd.

Op 20 december 1962 werd Paul Vos uit Rossum door het schoolbe­stuur tot opvolger van de ernstig zieke meester Horsthuis benoemd. Hij bleef tot de sluiting in 1985.

Bijzondere schoolstrijd

In 1935 hing het voortbestaan van de school aan een zijden draadje. Enkele inwoners wilden de openbare school omzetten naar een katholieke school. De waarnemend pastoor van Rossum, kapelaan Dorrestijn, was hier tegen. Hij vond dat het beter was de kinderen naar Rossum te laten komen. Ze kon­den daar dan ook godsdienstonderwijs krijgen en de kindermis bijwonen.

De school werd in die tijd bezocht door 105 katholieke kinderen: 9 uit de parochie Weerselo, 48 uit de Plechelmus- en Drieëenheidsparochie samen en 48 uit de parochie Rossum. Een deputatie vanuit Lemselo toog naar de Algemeen Inspecteur van het R.K. Bijzonder Lager Onderwijs in het Aarts­bisdom Utrecht. De inspecteur adviseerde de Aartsbisschop om een bestuur te laten vormen door leken te Lemselo terwijl de pastoor van Rossum als voorzitter zou optreden. De school was gered en op 14 mei 1936 richtte de notaris in Ootmarsum de ‘Stichting tot Bevordering van het R.K. Bijzonder Lager Onderwijs te Lemselo gemeente Weerselo’ op. Op 14 juni 1938 werden de scholen in Rossum en Lemselo ingewijd door de hoogeerwaarde heer Deken van Oldenzaal.

 

Voortaan Heilig Hartschool

In de dertiger jaren van vorige eeuw werd er bij de school een Heilig Hart- beeld geplaatst en heette de school voortaan Heilig Hartschool. Nog vele jaren daarna in juni, bij gelegenheid van het Heilig Hartfeest, ging men naar Rossum waar in de kerk een H. Mis werd opgedragen tot intentie van het Heilig Hart. Daarbij kregen de kinderen na de mis broodjes en chocolade­melk in het St. Hendricusgebouw.

 

Oorlog, bezetting en geallieerden

Van 5 september 1944 tot 1 april 1945 werd de school bezet door het Duitse leger. Na de bevrijding, van 14 mei tot 31 augustus 1945 gebruikten de ge­allieerden de school. Voor de schade die de school door dit gebruik opliep werd een kleine ƒ 7.000,00 gedeclareerd bij de gemeente. Omdat in de school geen onderricht kon worden gegeven vond men een noodoplossing. Het kip­penhok van Lansink werd als klaslokaal ingericht en per toerbeurt kregen de kinderen les.

 

Het nieuwe onderwijs, integratie

In de vijftiger jaren ging men met een versierde platte wagen met paard van de familie Vreeswijk naar de kermis in Rossum. Bekend was ook het jaar­lijkse Sinterklaasfeest, voor het schoolreisje bleef men in de omgeving.

In 1960 werd de lagere school grondig verbouwd, gerestaureerd en voor­ zien van nieuw meubilair. De hoge lessenaar verdween en maakte plaats voor een bureau. Voor de kinderen kwamen er losse tafels en stoeltjes.

Vanaf 1974 bracht de Bibliobus wekelijks een bezoek aan de school.

 

Uitbreiding met een kleuterschool

Vanaf de jaren vijftig begon het leerlingenaantal geleidelijk te dalen. Er kwam een lokaal vrij wat in 1957 geschikt werd gemaakt als kleuterschool. Kleuterjuf Trudy Oude Essink uit Oldenzaal coördineerde de bouw en in­richting zodat op 11 november de vlag in top kon. Om aan het uitdrukkelijke voorschrift van scheiding van onderwijs te voldoen kwam er een grote muur dwars door de gang en dichtgemetselde deuren naar de lagere school. De buitenruimte werd gescheiden door een heg.

Op 1 oktober 1965 nam Trudy Oude Essink ontslag om hoofdleidster n Oldenzaal te worden. Betsy Sanderink uit Lemselo volgde haar op. Tot 18 augustus 1969 leidde zij de kleuterschool, waarna Ine Lammerink uit Rossum het stokje overnam.

In 1971 werd een derde leerkracht aangesteld; in ijltempo werd de zoge­naamde hoofdenkamer uitgebreid waarna deze ruimte dienst deed als derde lokaal. Ine vertrok in 1973 en Carla Siers uit Oldenzaal nam haar plaats in.

De integratie van kleuter- en lager onderwijs begon gestalte te krijgen. De kleuters en de eerste klassen van de lagere school maakten samen school­reisjes. Per bus in de 70er jaren, naar Hellendoorn, Slagharen, enz.

In 1972 kwam de kleuterschool door teruglopende leerlingenaantallen in de problemen. Door het werven van een groep kleuters uit de Thij kreeg de school nog drie jaar respijt.

Het einde aan 150 jaar onderwijs in Lemselo

Carla Siers was de laatste hoofdleidster, want op 1 augustus 1977 werd de kleuterschool opgeheven. Tot 1 augustus 1981 bleef het nog een dependance van de kleuterschool in Weerselo.

Ook het aantal leerlingen van de lagere school nam gestaag af. In het schooljaar 1982-1983 werd de school voor het eerst door minder dan 40 leerlingen bezocht. Drie jaar lang mocht de school onder dit minimum aantal blijven, maar per 1 augustus 1985 moesten de deuren definitief worden gesloten.

Het Heilig Hartbeeld werd gerestaureerd en op­nieuw geplaatst aan de Lemseloseschoolweg. Als herinnering aan ruim anderhalve eeuw onderwijs in Lemselo.

Gerda Kloosterman

De informatie komt uit:

De Geschiedenis van de school te Lemselo 1827-1985 door H.Kollen en P.Vos

Auteur:Gerda Kloosterman uit Oet de Boerschopn nr.117 Lente 2011
Trefwoorden:Lemselo; school Lemselo
Thema's:Scholen in de oalde gemeente Weerselo

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.