image/svg+xml

Het erf Daggelman

Verhaal

Het erf Daggelman

Plaatje bij verhaal: daggelman.jpg

Het erf Daggelman

 Al vroeg belangstelling voor het erf.

 Het erf Daggelman staat bekend onder nr. 300 in het verpondingsregister van Twente 1601. Het huidig postadres is Langedijk 2 te Saasveld. In een brief uit 1914 lezen we dat op het erf Daggelman nog zeer oude documenten aanwezig waren. Zelfs stukken met afhangende zegels die door de drost van Twente waren geschreven.

Daggelman en zijn bewoners, sinds 1475

Al in het jaar ï475 wordt 'Dagelman' genoemd als een gewaard erf, d.w.z. een boerderij met zekere rechten in de marke Dulder. Er moet dan 2 schilt betaald worden.

De bekende naamkundige Hekket geeft als voorbeeld een erve 'Daggenvoorde' bij Deventer. Hij legt uit dat Dag of Dago een mannelijke voornaam is die tegenwoordig nog voorkomt in de Scandinavische landen.

In 1832 werd het kadaster operationeel en kreeg de huisplaats sectienr. B 436. Bij het erf behoorde toen aan landerijen l7 ha,43 are en 25 ca. Tegenwoordig wordt het erf bewoond en bewerkt door Louis Scholten en Elly Aalberink. Het oudste met naam bekende echtpaar dateert, voor zover nu bekend, uit het jaar 1544. Albert ten Daggeler, n.b. zoon van Albert Meylink en Fenne, ontvingen van de priorin van het klooster Weerselo een erfbrief. Albert was kennelijk al ingehuwd met Alijt Deterink, dochter van Gerdes en Alijt wantzlj blijken al twee kinderen te hebben. Zij begaven zich daarbij in de 'horich eghen ' status naar 'meijer rechte '. Daaruit valt af te leiden dat ze zich hebben onderworpen aan de horigheidsstatus die toen nog gold voor de bewoners van de boerderijen die eigendom waren van het klooster Weerselo. Albert zal sinds zijn komst op het erf als Daggelman door het leven zijn gegaan.

 

Andere namen op het erf, uiteindelijk Scholten

Op 28 september 1875 huwde Aleida Grimberg, dochter van Johannes Grimberg uit Klein Driene en Maria Daggel, met Antonius Misdorp uit Hertme. Aleida was benoemd als erfgename door Gerrit Daggel, de boer van het erf en ongehuwde broer van Maria Daggel. Door dit huwelijk werd de naam Misdorp op het erf gevestigd. Door de Franse wetgeving mocht de familienaam niet meer veranderen. Een kleinkind van de zuster van Aleida Grimberg en dochter van Herman Lentfert en Euphemia Leferink kwam als 17 jarige in 1936 op het erf wonen. Door haar huwelijk met Johan Bernard Scholten kwam de naam Scholten op het erf.

 

Historisch was het erf eigendom van de landadel

Het is voor de juiste beeldvorming van belang te weten dat vele (ca. 80) boerderijen in het verre verleden eigendom zijn geworden van het Weerselose klooster (het latere Stift) en als zodanig een r.-k. geestelijk bezit vormden. Tijdens de reformatie zijn in het begin van de 17' eeuw deze bezittingen geconfisqueerd en werden de plattelandsgoederen eigendom van de Ridderschap. Dit instituut werd na de reformatie vertegenwoordigd door de plattelandsadel die hadden gekozen voor de nieuwe religie. Zij maakte deel uit van het provinciebestuur. Derhalve konden zlj en andere overheidsdienaren genieten van de opbrengsten die de erven in het verleden moesten afstaan aan het klooster.

Boedelinventarisatie na overlijden

In 1601 is het erf geregistreerd als een 'Wersseler Garffguet' d.w,z. dat als pacht meestal I van de 3 garven van het graan afgestaan moest worden. Tot het erf behoorde toen 2,4 ha bouwland en 0,28 ha grasland. Het was toen beslist geen groot erf.

Op 3 januari 1693 werden de erfgenamen van wijlen Geert ten Daggelt op het erve Daggelt 'verenigd'om een inventarisatie te maken van de nagelaten boedel . Deze bleek een voordelig saldo van f 67 ,- op te leveren. Het graan in de schuur werd niet meegeteld want dat diende voor de betaling van de pacht over het jaar 1692.

 

Verzoek om subsidie

Daggelman verzocht in 1722 om een nieuwe 'schoppe of schuur'te mogen bouwen en hij wilde gïaag een nieuwe put en putroede met post die aan vervanging toe was. Na ruim anderhalf jaar wachten werd een pachtvermindering van 22 gulden toegestaan als vergoeding voor de put 'Edoch in de rest kon niet worden getreden '. Geen nieuwe schuur dus.

 

Een bruidschat voor de dochter

Dochter Janna van Claas Daggelman huwde in 1740met Hindrik Scholten uit Volthe. Het huwelijkscontract bepaalde dat Janna f 3000,--  'met een kaste of kistenfullinge nct haren staatt'van haar ouders zou meekrijgen, voorwaar geen kinderachtige bruidschat. Een verzoek van Claas enkele jaren eerder gericht aan de Gedeputeerden Staten van Overijssel om pachtvermindering vanwege niet te innen rente van uitstaand geld staat wel in schril contrast met hetgeen zijn dochter nu meekreeg.

 

Ondeugend

Het was in de kerstnacht van het jaar 1770 toen in het huis Saasveld een H.Mis werd opgedragen. Een jongeman, Daggel genaamd, en mogelijk afkomstig van het erf, was de pastoor behulpzaam bij de voorbereidingen. Hij had de euvele moed om het klokje van de slotpoort te luiden. Een overtreding van de voorschriften die niet onbestraft kon blijven. De pastoor kreeg van de drost van Twente een boete van duizend ducatons (à 63 stuiver). Voor die tijd een smak geld. Bovendien een verbod om nog langer godsdienstoefeningen te houden. Door bemiddeling van de heer van het huis, Droste zu Vischering, die verklaarde dat de klok altijd met kerstmis werd geluid en bovendien werd gebruikt om het huispersoneel bijeen te roepen, schijnt de zaak met een sisser te zijn afgelopen.

 

Bewoner wordt eigenaar van het erf

De Franse tijd heeft ook gevolgen gehad op de eigendomsverhoudingen van vele Twentse boerderijen. Het Franse avontuur heeft er toe geleid dat het inmiddels gevormde Nederlandse koninkrijk diep in de schulden zat. Deze nationale schuld wilde men verminderen door verkoop van domeingoederen waaronder ook de erven die hadden behoord tot het Stift Weerselo. De stiftserven kwamen in het jaar 1812 allemaal onder de hamer. Het erf Daggelman werd voor f 2054,52 gekocht door Gerrit Daggelman, toen de meijer (boer) op de boerderij.

Brand, tragiek en de opvolging

Begin juli 1972 werd de boerderij getroffen door blikseminslag. Vanwege een verbouwing in 1953 was het plafond van het woongedeelte redelijk brandvertragend uitgevoerd zodat er nog spullen gered zljn. Zelfs een 17' eeuws document is daarbij gespaard dat nu gebruikt is om de boedelinventarisatie uit 1693 te vermelden. De uit de brand geredde diepvrieskist doet nog steeds dienst.

Louis Scholten, de huidige bewoner, was de 4" zoon in een gezin met ook nog 3 dochters. Zijn oudste broer verkoos, evenals zijn broer boven hem, werk buiten de boerderij. Daarom werd de 2e zoon erfvolger. Groot moet het verdriet zijn geweest toen niet alleen hrj in 1987 op 32 jarige leeftijd overleed, maar het gezin binnen een maand ook afscheid moest nemen van hun moeder. Louis, die al affiniteit had met melkvee, heeft vanaf toen de bedrijfsvoering voortgezet.

 

Vertrouwen in de toekomst

Het aanvankelijk gemengde bedrijf is in de loop van de tijd een volwaardig melkveehouderij geworden waarbij het roodbonte vee de voorkeur geniet. Met 50 ha grond en de veestapel denken Louis en Elly de toekomst aan te kunnen. De belangstelling van hun nog jonge kinderen Emma en Luuk voor het vee geeft hoop op voortzetting van de boerderij op termijn.

Trots

Terecht kan het gezin trots zljn op de kinderen en het prachtige bedrijf. Bovendien zijn ze ingenomen met het feit dat rekeningen nog geadresseerd zijn met de naamcombinatie 'scholten-Daggel'. Voorlopig is de oeroude naam Daggel dus nog niet verdwenen.

 

Bronnen: Veel meer informatie over Erf Daggel(man) is bekend bij (leden van) onze vereniging. Als u geïnteresseerd bent kunt u altijd contact met ons opnemen.

Gerrit Welberg

Auteur:Gerrit Welberg uit Oet de Boerschopn Lente 2009
Trefwoorden:Saasveld;Daggelman;Scholten

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.