image/svg+xml

Begin en einde van Het Slot in Wijhe

Verhaal

Begin en einde van Het Slot in Wijhe

Plaatje bij verhaal: luchtfoto_het_slot_e.o.jpg

Als er ooit sprake is van een (achteraf) veelbesproken dorpsuitbreiding van Wijhe, dan is dat de afbraak van Het Slot ten behoeve van de bouw van een bejaardencentrum. Tussen de weilanden en de bongerd aan de noordkant van de Stationsweg in een prachtig landschappelijk terrein stond een statig huis, dat bekend was onder de naam Het Slot. Volgens de overlevering stond in dit gebied in de middeleeuwen een heus slot, waar de adelijke familie Van Wijhe heeft gewoond.

Deze familie zou Wijhe in 1271 hebben verlaten en vertrok naar Echteld in de Betuwe. Vanaf 1272 bezat de familie Van Wijhe het Betuwse kasteel De Wijenburg. In 1751 sterft de laatste Van Wijhe in mannelijke lijn en verdwijnt de adelijke familienaam.

Op kadastrale kaarten van Wijhe staat begin 19e eeuw (1805, 1806, 1832) een eenvoudig vierkant gebouw getekend. Is dit een restant van het oude slot dat in 1271 is verlaten? Wat is er gebeurd in de tussenliggende 500 jaar? Onderzoek heeft uitgewezen dat het slot in de 18e eeuw werd bewoond door een familie Rietberg. In de Franse tijd stond op deze plek een oude arbeiderswoning, die door de zware muren en gewelfachtige zoldering deed denken aan een overblijfsel van een groot en zeer oud gebouw. De toenmalige bewoner was de heer Buis, in de wandeling "Buis van 't Slot" genoemd. In 1832 was Antonius Franciscus Abraham Ketelaar de eigenaar. Tot het oorspronkelijke Oude Slot behoorde een boomgaard, weiland, bouwland, hooiland en zelfs een flink stuk moeras. Dit Oude Slot is in het midden van de 19e eeuw afgebroken.

Ruim twee decennia later liet L.F.A. Muller het huis bouwen dat als ‘Het Slot’ de geschiedenis is ingegaan. Uit een bewaard gebleven gedenksteen kunnen we afleiden dat het is gebouwd in 1865. Deze gedenksteen is nu ingemetseld aan de binnenkant van de hoofddingang van het huidige verzorgingstehuis Het Weijtendaal. Muller heeft maar kort op Het Slot gewoond. In 1967 kwam hij te overlijden, 46 jaar oud. De korte periode van eigendom heeft hem er niet van weerhouden nog een slepende juridische procedure aan te gaan als gevolg van het afsluiten van een openbare weg. Muller was van mening dat het zijn toegangsweg was, dat de aanwonenden moesten inzien dat om bij hun huis te komen, over zijn grond moesten. Dus sloot hij, om dit inzicht er beter in te peperen, de weg af en toe af.
Reeds op 30 april 1864 constateerde de dorpsveldwachter dat dat er een heg was geplaatst, dwars over een weg, die toegang bood tot de Brabantse Wagen en “de Oude Enk”. Met dit laatste wordt bedoeld de huidige Wijhendaalseweg.

De heg had tot gevolg dat “ingezetenen verhinderd waren naar hunne woningen en het dorp terug te keren”. Belangstellenden naar het verloop van dit proces kunnen terecht bij het HCO, archief gemeente Wijhe 1685 – 1928, inventarisnummer 625. Goede raad: neem vergrootglas, koffie en brood mee.

Na het overlijden van de heer Muller werd Berend Jan Hengeveld van Den Nul de nieuwe eigenaar. Hij kocht het goed van de nabestaanden van de heer Muller. Een dochter van Hengeveld, Maria Aleida, trouwde met de Wijhese landbouwer Adolf Carel Kattenwinkel. Dit echtpaar kreeg vier kinderen. Het gezin Kattenwinkel nam eind 19e eeuw zijn intrek in Het Slot. Zoon Jan trouwde in 1901, de drie anderen bleven ongetrouwd. Berend Jacob (1873-1930) werd na een afgebroken rechtenstudie gemeente-ontvanger, Gerard Marie (1882-1961) was veehouder en boomkweker. Willem tenslotte (1883-1960) was tot 1918 huisarts op Vlieland. Vanaf 1918 woonde hij in Wijhe. Vanwege hartproblemen moest hij zijn werk beëindigen. Nadien bleef hij nog vele jaren bedlegerig. Hij overleed in het Sophiaziekenhuis te Zwolle.
De huishoudster van deze heren, Reintje Scheuter, heeft in het monumentale pand gewoond tot het in 1969 werd afgebroken voor de bouw van Het Weijtendaal. Reintje was de opvolgster van Antonia Grotenhuis, die van 1931 tot het midden van de jaren ‘40 dienstbode was bij de Kattenwinkels.                                                                       

 

Het Slot heeft nog verschillende andere medebewoners gekend. Onder hen was Bernard Scheuter, de vader van Reintje, maar ook Leendert Goossens, Derk Grotenhuis, Johan Kattenwinkel en de twee zussen Jacomina en Maria van Leur.

Het Slot is in de loop der jaren veelvuldig gefotografeerd. Plaatselijke boekhandels en andere middenstanders vereeuwigden Het Slot op ansichtkaarten. Partikulieren wisten ook het fotogenieke van het imposante gebouw te waarderen en legden het vast op de gevoelige plaat. Ook van buiten Wijhe wisten liefhebbers en kenners van kastelen en buitenplaatsen Het Slot te vinden, w.o. de heer L. Sevenster te Twello en de heer J. Harenberg te Zutphen.

Het einde van Het Slot

In de zestiger jaren van de vorige eeuw stonden bouwactiviteiten hoog op de agenda van lokale bestuurders. Een vooruitang die geen rekening hield met historische elementen, monumenten en landschappelijke schoonheid. Ieder zich zelf respecterend dorp diende voor haar eigen inwoners een verzorgingshuis op haar grondgebied te hebben. Het Slot en de aangrenzende grond was intussen in handen gekomen van de familie Meester. De gemeente kocht het onroerend goed, vrij van pacht.

In de gemeenteraad van 3 augustus 1964 ontspon zich een heftige discussie over de rechten op het gebruik van de grond door Reintje Scheuter. Zij wou niets liever dan alle grond die bij Het Slot was gelegen pachten, huren of althans in gebruik krijgen. Zo kon ze als hobbyboerin nog een tijdje voort, tot dat afbraak zou volgen. Uiteindelijk kreeg ze slechts één perceeltje. De rest van de grond kwam tijdelijk ter beschikking van een landbouwer elders in het dorp die landbouwgrond moest inleveren wegens wegverbreding.

Reintje kreeg de gelegenheid een bungalowtje te bewonen aan de noordgrens van het grondgebied van Het Slot, de voormalige boomkwekerij. In deze bungalow is een marmeren schoorsteen geplaatst die afkomstig is uit een van de kamers van Het Slot. Zonder protesten van de bevolking ging de slopershamer op 6 januari 1969 aan de slag. Slopersbedijf D. Eisink uit Wijhe nam het slopen voor zijn rekening voor de som van f 9000,-. In de pers verschenen artikelen onder de kop: “De val van Het Slot”, “Herenhuis maakt plaats voor bejaardencentrum”, “Bejaardencentrum Wijhe in voorjaar van de grond”, en “Reintje Scheuter zal geen openbare tranen plengen”.

Van de binnenkant van Het Slot is nog bewaard gebleven een stuk behang afkomstig uit de “bovenvoorkamer rechts”. Dit bevindt zich in het Wijhes Museum.                                                                         

Ook is bewaard gebleven de gedenksteen die de heer Muller heeft laten plaatsen in 1865. De Latijnse tekst is een gebed aan de Heilige Maagd Maria waarin om haar bescherming wordt gevraagd. In de tekst zijn een aantal Romeinse cijfers verwerkt. Als men deze optelt komt men uit op 1865. Elders op MSMD zijn verschillende foto's te vinden, waaronder deze gedenksteen.

Recent is op de uiterwaarden bij Wijhe aangetroffen een stuk pilaster, een sierstuk dat op het dak van Het Slot heeft gestaan. Dat er puin van Het Slot is gestort in de uiterwaarden wordt bevestigd door mededeling van wijlen de heer Jacob Janssen uit Wijhe. Hij bezocht in 1969 de uiterwaarden en trof puin aan afkomstig van Het Slot, waaronder ook oude kloostermoppen. Volgens hem moeten die afkomstig zijn geweest van de oorspronkelijke fundering van het allereerste slot. In de archeologische verzameling van het Wijhes Museum zijn drie van de kloostermoppen bewaard gebleven.

Het Weijtendaal

Van Het Slot rest nu alleen nog een prachtige plataan en een vijver. Het Slot vinden we voor het overige terug in de naam van de toegangsweg naar het in 2011 geheel vernieuwde en uitgebreide woon- en zorgcomplex Het Weijtendaal. Alle appartementen die voorheen aan de Oranjelaan waren gelegen, hebben nu hun huisadres aan het Slotpark. Met de bouw van dit complex is het aanzicht vanaf de Stationsweg en het noordelijke deel van het dorp drastisch van karakter veranderd.

Auteur:Freerk Kunst
Trefwoorden:Het Slot, Muller, Hengeveld, Kattenwinkel, Het Weijtendaal, Bewoningsgeschiedenissen
Personen:Muller, Hengeveld, Kattenwinkel
Locatie:Wijhe
Thema's:Villa Het Slot maakt plaats voor Het Weijtendaal, Wijhe januari 1969., Wie woonde waar in Overijssel?, Bewoningsgeschiedenis

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.