image/svg+xml

Heeft een kind dit getekend?

Verhaal

Heeft een kind dit getekend?

Plaatje bij verhaal: nl-zlhco_29.1_763_a.jpg

Heeft een kind dit getekend?

Wat een kaartbeheerder zoal niet kan tegenkomen. In de kaartencollecties van het Historisch Centrum Overijssel ligt een kaart, eigenlijk twee kaarten (de papierbladen zaten ooit aan elkaar vast), die er heel anders uit ziet dan alle andere kaarten. We zien bruine en gele vlakken, vuile vegen die groen moeten voorstellen. Een blauwe cirkel, die een gele bal omringt, een blauwe band maakt gekke sprongen op het papier. De bruinrode stroken raken kant noch wal, lijkt het. Het ziet eruit alsof het door een kind is getekend.

De kaart dwingt tot goed kijken en lezen. Regge staat er in oud schrift in de blauwe strook, een rivier dus. In de vlakken en velden staan ook namen vermeld. In het gele cirkeltje staat … weijde Eechder sant. Verderop Eegder ronden - dat-ymant-anders-daer-sant-in-heeft. Op het andere blad meandert de rivier verder. Hierop is veel meer te zien. Boompjes, een prachtige noordpijl, voor de grote boog naar links, iets van het midden is met inkt een hekje getekend. Een hekje in het water. Erboven staat heel klein Den aalstal daerover gecontrovertiert is. Er staan huisnamen en kastelen op, Hanck Cotte, Roverije ofte Wolters Huijs, t huijss Raeden (Rhaan) en verderop huijss Eechden (Egede). De streek rondom de Regge was vroeger rijk aan havezaten. Van die havezaten is tegenwoordig soms alleen nog de schuur (bouwhuis) over, die dienst doet als boerenbedrijf, zoals dat tegenwoordig op de plek van Egede nog het geval is. Op de rand van de kaart staat t huijss Schuijllenborch (Schuilenburg). Door de donkere vlek valt het niet erg op. Rechts van het kasteel is een heuse watermolen ingetekend, met rad en al.
Hoe langer we kijken, des te meer er te zien is. Rechts in de hoek van één van de bladen staat dat Herman van Delden de kaart heeft gemaakt, en wel in 1639. Harmen was geadmiteerde landmeter van de stad Zwolle. Hij was een gediplomeerd landmeter en hij moest bij geschillen vaak metingen verrichten. In dit verband moeten we deze kaarten ook zien.

Kaarten zijn bijna altijd een bijlage en deze vormt daarop geen uitzondering. De kaart heeft inventarisnummer 763 en valt onder het archief van de Hoge Bank en Klaring (HB&K). Om kort te zijn was de Hoge Bank tot 1795 het rechterlijke orgaan in Overijssel. Juridische geschillen over schadevergoedingen en schuldenkwesties werden hier afgewikkeld. De Klaring was als het ware het Hoger Beroep, waar Stadhouder, Ridderschap en Steden zitting namen. De Bataafse Republiek maakte in 1795 een einde aan de HB&K. Het is allemaal na te lezen in de inleiding op de inventaris, te vinden onder toegang 0029. En daar staat het precies: 763: Stukken betreffende het appèl van Johan van Coeverden tot Rhaan op het vonnis van 11 augustus 1640 […] in het door hem gevoerde proces […] tegen Sweder van Haersolte, als eigenaar van de havezate Egede, over het recht van visserij in de rivier de Regge van de havezate Rhaan […]. Dat verklaart een hoop.

Niets kindergeklad; dit was een serieuze kwestie waarbij de expertise van Herman van Delden werd ingeroepen. Twee heren hadden ruzie over het visrecht, lange tijd een adellijk privilege. Deze kaart was een belangrijk stuk, en deed precies uit de doeken waar het recht van de ene heer gold, en waar de grens voor de andere lag, met als rode draad de Regge. Wat kon het Van Delden schelen of de kleuren er vies uitzagen. Als de details maar klopten. Daarbij was het kleinste detail het belangrijkste: de aalstal, ofwel een visnet voor paling, aangegeven met een piepklein hekje.

De kastelen langs dit deel van de Regge zijn bijna allemaal verdwenen. De oude visrechten ook. Op de Regge wordt nog wel op aal gevist.

Meer weten? Lees dan het boek Van Eversberg tot Eerde.

- Ester Smit, team Collecties

Auteur:Ester Smit, team Collecties
Trefwoorden:Kaarten, HCO Zwolle, Schatkamer HCO
Personen:Ester Smit
Periode:1639-1640
Locatie:Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.