Zwols interlandvoetbal tijdens de Grote Oorlog

Als neutraal land had Nederland te maken met verdwaalde soldaten, vooral uit Duitsland en Engeland. Die moesten krijgsgevangen worden gehouden. Als bezigheidstherapie mochten ze vrij veel activiteiten ondernemen, het was natuurlijk een voortdurend gevecht tegen de verveling. Die krijgsgevangenschap in een neutraal land moet een eigenaardige ervaring geweest zijn: blij, dat je uit de gevarenzone was, gefrustreerd over alles, wat met gevangenschap te maken heeft. Een machtig middel ter bestrijding van de verveling: voetballen! Honderd jaar geleden is Engeland op voetbalgebied nog bakermat en top tegelijk, dus het wekt geen verbazing dat de geïnterneerde mariniers van de Royal Naval Brigade een heel aardig elftal op de been gebracht hebben, dat regelmatig door het hele land tegen plaatselijke clubs en vertegenwoordigende elftallen mag opdraven – en bijna altijd wint.

In het voorjaar van 1916 is Zwolle aan de beurt: Het Oostelijk elftal zal het op het veld aan het Katerveer tegen de fameuze Britse zeelui opnemen. Wie denkt, dat het het varende volkje in elk geval aan ruimte ontbreekt om behoorlijk te voetballen, krijgt in de Zwolsche Courant  een voorbeschouwende waarschuwing van de Nederlandse elftalbegeleider van de Engelsen: Als men het elftal ziet spelen, zal men een langjarige spel-ervaring bij de meeste spelers aanwezig achten. Niets is evenwel minder waar. Het meerendeel der zeelieden speelde wel voetbal, maar niet veel anders dan eens een enkele keer in vroege jeugd in school-elftallen of zelfs op straat. En toch een prima elftal, het geeft alvast een idee van het niveau van het spel op het eiland, vergeleken met het continent. Als gezegd, we spreken van honderd jaar geleden…

Een paar dagen later volgt in de krant het verslag: Oostelijk elftal – Engelsche geïnterneerden 1-4. Tamelijk kansloos dus, en erg spannend had de wedstrijd ook niet willen worden, met een paar spannende momenten hadden de talrijke toeschouwers het moeten doen, de verslaggever wil het niet zo direct opschrijven, maar blijkbaar was er nogal wat krachtsverschil. Tijdens de eerste helft deden de zeelui nog een beetje rustig aan, beide partijen vallen beurtelings aan. Intusschen blijkt nog niet van overwicht van een der beide partijen; het spel verplaatst zich vrij regelmatig en als de Engelschen het eerste doelpunt beet hebben, na bijna een half uur spelens, geeft dat slechts weinig emotie, bij de zekerheid, dat de andere partij nu ook wel gauw aan de beurt zal komen. Tussen de regels door begrijpt de lezer maar al te goed, wat er gebeurt: de superieure Engelsen laten de tegenstander nog een beetje spartelen, die mag voor rust ook nog even gelijk maken, dan denken ze nog aan een leuke tweede helft.

Maar die komt er niet, wat de verslaggever toegeeft in een van de mooiste zinnen die ik ooit in sportproza aantrof: Na de rust gaat het de Oostelijken minder voor den wind, ofschoon zij er beter voor stonden, met zon en wind in den rug. Drie Engelse doelpunten vallen er nog, tegenover niet een Nederlands. En ’t baat niet, of de Hollanders telkens weer terugkomen, de Engelsche doelman is op zijn post als zijn achterspelers verschalkt worden, en laat niets meer door. De suggestie wordt op die manier versterkt, dat het nog een heel aardige wedstrijd tussen gelijkwaardige partijen geweest is, maar met een enkel zinnetje verraadt de reporter, hoe het werkelijk was: Nu en dan zijn de Oostelijken ook een beetje aan ’t broddelen. Flink krachtsverschil dus. Daarom lijk het geen geflatteerde uitslag, ondanks dapper Nederlands tegenspartelen. En dus kan aan het eind van het verslag nog maar eens een klassieke afronding staan, na honderd jaar nog steeds bruikbaar: Weldra geeft dan de scheidsrechter met fluit en handgebaar het teeken, dat de kans, om nog verandering in den stand te brengen, verkeken is.