Goân Stokmaker, Markelo;
Goân Stokmaker, Markelo;
- Geplaatst door
| Omschrijving: | De goastok is een typisch Twentse wandelstok, dikwijls met een getordeerde vorm, omdat er kamperfoelie omheen gewikkeld is geweest. De stok werd gebruikt door boeren, marskramers en veehandelaren, ook om agressieve erfhonden op afstand te houden. ?s Nachts hing hij aan het hoofdeinde van de bedstee als voorzorgsmaatregel tegen onraad. Jongemannen op vrijersvoeten hadden een goastok bij zich om er ?cool? uit te zien én zonodig een vechtpartij om het andere geslacht te kunnen beslechten. Als er een bruiloft in aantocht was, gingen zij de buurt en de familie van het aanstaande bruidspaar langs om de gasten uit te nodigen voor het feest, gekleed in hun uitgaanskostuum met een roos op de pet en met een versierde goastok, waarmee ze op de deuren klopten. Oorspronkelijk werden de Markelose stokken gemaakt van mispelhout. Toen de mispel in de jaren dertig van de vorige eeuw schaars was geworden, werd overgestapt op sleedoorntakken. 's Winters worden de geschikte takken van minimaal tien jaar oude struiken gezaagd. Die worden een jaar gedroogd, vervolgens gekookt in een fornuispot en tussen de spaken van een wagenwiel rechtgebogen. Meestal wordt de bast verwijderd en wordt de stok mooi glad geschuurd. Voor het handvat worden rond het boveneinde van de stok een oneven aantal gespleten pennen van ganzenveren gelegd, meestal vijftien of zeventien. Tussen de pennen worden dunne bosjes paardenhaar gevlochten, bij voorkeur uit de staarten van Friese paarden, omdat die mooi zwart zijn. Het vlechtwerk wordt bovenaan afgesloten met een leren bandje en vervolgens vastgeklonken met koperen kopspijkers. Daarna wordt op de kop van de stok een ijzeren knop geslagen. Het geheel wordt afgewerkt met een leren bandje met franjes, dat met glimmende kopspijkers op de onderkant van het handvat wordt bevestigd. Verder krijgt het handvat nog een leren polsriempje met een kwast, een ?droef?. Tenslotte wordt de stok opgeschuurd en ingewreven met bijenwas. Het ambacht van goastokmaker was rond 1900 uitgestorven, met als voornaamste oorzaak was de opkomst van het rijwiel. In 1932 voerden bewoners van Markelo voor Koningin Wilhelmina een traditionele boerenbruiloft op. Hierbij mocht de versierde goastok natuurlijk niet ontbreken, zodat deze werd herontdekt. De toen 71-jarige Gerrit Roosdom wist nog hoe je ze moest maken. Later gingen ook zijn zoon Gerrit Jan en kleinzoon Herman hiermee aan de slag. Na het overlijden van Herman in 1989 heeft Jan-Henk Berendsen van Stoevelerbrook het maken van goastokken van hem overgenomen. Hij had de fijne kneepjes van het vak, tijdens gezamenlijke demonstraties in Eungs Schoppe, van Herman geleerd. Toen Jan-Henk vanwege z?n werkzaamheden niet meer toekwam aan het stokken maken, leerde hij z?n grootvader Jan Schorfhaar op Stoevelerbrook het vak van goastok maken. Deze is de huidige Markelose goastokmaker en verzorgt alle demonstraties. De man op de foto is waarschijnlijk Gerrit Jan Roosdom. |
| Trefwoord: | Ansichtkaarten, Ambachten |
| Datum: | 00-00-1950 - 00-00-1960 |
| Datum onzeker: | Nee |
| Bestandstype: | Prentbriefkaart |
| Rechten: | Zichtbaar op studiezaal |
| Identifier: | {C5B783DA-5818-4D6D-9FDA-91E761339525} |
| Bron: | Collectie Overijssel |
| Locaties: | Markelo, [geen straatnaam] |
| Collectie: | Beeldbank Collectie Overijssel |