KERKEN IN HET MIDDELPUNT (19)
KERKEN IN HET MIDDELPUNT (19)
KERKEN IN HET MIDDELPUNT (19)
De Hervormde kapel deel 1.
De artikelen in de serie “Kerken in het middelpunt” zijn eerder gepubliceerd in Wederaardigheden het magazine van de Stichting Historische kring Wederden. De serie over de Hervormde Kapel zijn samengesteld door Drs. W. Oosterhof Predikant van de Hervormde Kapel.
Er is een lange weg gegaan van de16e eeuw waarin de kerk van Wierden uit een simpele parochie bestond naar de verscheidenheid van anno 2021. En dan moeten we er heel bescheiden bij vermelden dat Wierden destijds niet een “echte” parochie was, maar slechts een “filiaal” van die van Rijssen. Het begon natuurlijk ingewikkeld te worden toen de Reformatie ook aan Wierden niet voorbij ging. Jan Nijhoff, de toenmalige pastoor, keerde de rok zoals dat zo mooi genoemd werd e ging over naar de ni’je leer, wat destijds inhield dat hij Luthers voorganger werd. De Nijhoffs begonnen hiermee aan een dynastie, zoals het naambord in de Hervormde kerk laat zien. Na Jan kwam zijn zoon Abraham, die de eerste Calvinistische predikant was. Vijf generaties Nijhoff dienden de Hervormde kerk van Wierden, een ongekend fenomeen in de vaderlandse kerk.
Aan de Hervormde kerk van Wierden is ook de 19e eeuw met zijn Afscheiding (1834) en Doleantie (1886) niet ongemerkt voorbijgaan. In het oudste notulenboek van de Gereformeerde Kerk staat het zo mooi beschreven: ook te dezer plaatse is in den jare 1891, den 31e maart een Nederduitse Gereformeerde kerk in Doleantie tot openbaring gekomen”. Tot die tijd kerketen verontruste Wierdenaren in de Nederduits Gereformeerde kerk te Rijssen. Een merkwaardig verschijnsel – althans voor de huidige Wierdenaar – was dat er ook nogal wat hervormde gezinnen overkwamen omdat de Hervormde Kerk te licht voor hen was! Zo staat er opgetekend dat een gereformeerde zich verontrust vergaapte aan een kerstboom in de Hervormde Kerk…
Met de komst van de Gereformeerde Bond in de Hervormde Kerk van Nederland (om binnen de Hervormde Kerk hetzelfde doel na te streven als de Afscheiding en Doleantie buiten de Hervormde Kerk ) in 1906 en daarna ook in Wierden veranderde de kleurschakering en werd de Hervormde Kerk “zwaarder”.
Op 24 februari 1912 werd de VVH (Vereniging van Vrijzinnig Hervormden) in Wierden opgericht. Juist vanwege de scheiding der geesten werd de ruimte voor de “modernen” in de vaderlandse kerk steeds meer ingeperkt. Had men eerst geprobeerd door het streven van de NPB ( Nederlandse Protestanten Bond) binnen de Hervormde Kerk ruimte voor het moderne, vrijzinnige denken te verwerven, toen dit niet lukte werd de VVH in 1903 opgericht. De Overijsselse vereniging werd in 109 opgericht en toen in 1912 de landelijke VVH een feit werd volgde de Wierdense afdeling. Dat in deze ontwikkelingen ook een sociologisch component een rol speelde mag niet over het hoofd worden gezien. Het meer welvarende en geschoolde deel van de bevolking hield er liberaler en wat modernere geloofsopvattingen op na en na dan de eenvoudige arbeidersbevolking. Ook was er een verschil tussen de autochtonen en de “import”. Zoals op veel plaatsen werden ook de breuklijnen van de samenleving zichtbaar langs de breuklijnen van de kerk. De latere voorzitter en huisarts J. Stiggelbout zal zeggen: Onze ouders voelden zich destijds buiten de kerk gesloten en richtten de vereniging op. Opdat het Evangelie zou blijven klinken voor hen die anders van de kerk zouden vervreemden. Zij waren bezield door het geloof.
Een jaar later, in 1913 werd deze oprichting met de handtekeningen van de toenmalige vorstin Wilhelmina en de minister van Justitie van Heemstra een officieel feit. Wordt vervolgt.
Foto-onderschrift foto boven. Het karakteristieke kerkgebouw aan de Burgemeester Warnaarsstraat. Het werd op feestelijke wijze in gebruik genomen op 17 augustus 1913.