Kerst in Salland

LEMELERVELD – Hoog boven het wijde land gakkeren wilde ganzen die naar men zegt vorst voorspellen als ze in V-vorm overvliegen. Van over de berg komen ze, met hun angst aanjagende geluiden in het tweeduuster dat weinig goeds voorspelde en menigeen koude rillingen bezorgde.

Bijgelovigen  in die dagen zagen jeneverbesstruiken aan voor boosaardige figuren  in opkomende mistflarden en  bosuilen droegen er aan bij met hun onverwacht angstwekkend door merg en been gaande gehuil. Enige jaren terug  in de tijd werd ons door ouderen voor bovennatuurlijke, onverklaarbare zaken gewaarschuwd die zich hier voordeden in  deze geheimzinnige donkere wereld;  as ie niks op’m  berg te zuken hebt mu`j daor nie kom in disse tied want het deugd d’r nie.

De lucht is vol geluiden in dit jaargetijde, zware dreunen van het melkbus schieten gedragen door de  – Oalde Roop van de midwinterhoorn uit de richting van verschillende buurtschappen van verre te  horen. Het   weerkaatsen over het platteland dat als een zwaar bewapend leger de resterende dagen van het jaar de stuipen op het lijf wil jagen.

Geluiden van gedempte voetstappen in de om en om staande kastanje en lindebomen aan onze dorpsstraat weerkaatsen  in hun wit bevroren takken en rook uit schoorstenen van er achter verscholen woningen vrij spel heeft. Bewoners op weg naar die éne kerstnachtdienst voor alle gelovigen, – ja voor jan en alle man – om het Kind bij de os en ezel – een plaats in hun mensenwereld te overdenken.

Misschien een beladen kerstnacht voor de één voor de ander om familie banden te promoten eens per jaar of met vele buren één Godshuis te bezoeken. Enkele prominenten laten luidruchtig de zware eiken portaaldeur achter zich dicht vallen om te laten horen dat; er volk in de kerk komt en hun opwachting  bij het Kerstkind kenbaar te maken.

De organist vertolkt met meesterlijke registratie het  “Gloria in Excelcis Deo” dat hij door de gewelven  van de oude dorpskerk als een echo  laat klinken  Een enkele zakdoek verraad tranen van ontroering of om de sores van elke dag die in dit  oude Godshuis  een uitweg vinden. Het licht van eveneens oude kandelaren geeft het devote eeuwen oude kerstverhaal weer in gebrandschilderde ramen.

Arme sloebers, geteisem in de goot, sloeries van de richel dat waren in die dagen kwalificaties voor herders in de velden. Maar toch, tussen de minst aanzienlijken wilde Hij zijn heil en vrede brengen omdat er bij de keurige etablissementen gordijnen  en deuren dicht bleven. Niets van doen, laat staan dat men getuige wilde zijn van dat machtig leger engelen dat bij het minste allooi het “Eere zij God” liet horen.

Een klein meiske tussen haar vader en moeder op de één na voorste bank, aan haar gingen deze woorden voorbij. Met haar al jong ontwikkelde mensenkennis wist zij haar gave vertrouwelijk aan haar moeder kenbaar te maken; In haar oor fluisterend, mam…mam…onze bovenmeester blaast rook, maar veel vaker dan mevrouw van de meester.

Een in onze omgeving bivakkerende vooraanstaande bestuurlijke grootheid op de voorste bank, bladert in een oude “Statenvertaling” waorvan de eigenaar al jaoren lang’e leen`uut de tied ` e raakt is. Op het voorste blad noch in amper leesbaar in prachtig Gotisch schrift;

                               Zij die ons zijn voor gegaan.

Grote bronzen klokken zingen het slotgezang mee; Stille acht, Heilige nacht. Deze klokken dienden vroeger  als brandalarm, jarenlang domineerden ze de status van de kerk. Een enkeling heeft ze echter ooit gezien. Noch minder het opschrift op hun bronzen lichaam;

Jhezus Maria Ac Maternus Ac Santa  Anno Domini MCCCC

Op het dorpsplein fonkelen lampjes in de levensgrote kerstboom of het de gedachte wil uitdragen niet op duisternis af te geven maar zelf een licht te zijn of op te steken. In late avonduren klinkt muziek, de dorpsharmonie speelt in de kerstnacht, voorzeker een prachtige traditie dat door allerlei jammerlijke zaken teloor dreigt te gaan.

Dagen verstrijken naar de jaarwisseling, het oude wordt met vuurwerk en tumult buiten de deur gezet. Het roestige jachtgeweer van onze dorpsslager zal nog één enkele knal produceren, een tweede zal nooit weer te horen zijn. Uit de mond van onze slager: Ziezo, wat verroest is mut de wereld uut det is ook een zalig uutende en een goed begin!!!

i.o. H.W.L.

December 2018

H. Huisman