Aflevering 06. Een Rotterdammer in onderduik in Wierden

Het verhaal van de Rotterdamse onderduiker Adri de Visser. Hij was ondergedoken bij bakker Jan en Gerry Gierveld aan de Molnbeltweg. Aflevering 06. Een Rotterdammer in onderduik in Wierden

Het jaar 1945 begon met streng winterweer. Jan moest het bed houden met een fikse kaakontsteking. Ik nam het venten van hem over met de kar en met de fiets met de mand erop. Het was zwaar werk om met de fiets met massieve banden door de sneeuw en kou te komen. En zo werd het 15 januari 1945. Een dag voor mij om niet te vergeten. We woonden nog steeds bij Bernard Meijer aan de Marktstraat. Mij werd gevraagd stoete te halen bij bakker Meijer aan de Nijverdalsestraat. Ik ging lopend op pad. Terwijl ik daar buiten wachtte kwamen er van de andere kant twee Grünen van de Sicherheitsdienst aan. Ze zagen mij staan en ik moest mijn papieren tonen, die ik natuurlijk niet had en werd prompt meegenomen. Onderweg daarheen werd er nog een jongeman opgepakt, Gerrit Koenderink. Samen met Gerrit Koenderink werden we naar het S,D, gebouw aan de Bornsestraat in Almelo gebracht. Het verhoor werd gedaan door een Nederlandse SD-er. Ik werd lang ondervraagd of ik wat wist van de ondergrondse en het verzet. Bij elke ontkenning kreeg ik een klap in mijn gezicht om een en ander kracht bij te zetten. Uiteindelijk zei de SD-er “Es ist ein unterdaucher weg damit”. Onder escorte werden we overgebracht naar het Huis van Bewaring aan de Marktstraat, met in onze broekspijpen twee lange stokken zodat vluchten onmogelijk was. We werden met 30 man in een cel opgesloten waar normaliter 6 persoenen verbleven.  Vijf dagen hebben we hier doorgebracht. Onder veel gescheld en gevloek. Op een kwade morgen werden veel namen genoemd die zich fertig moesten maken. Ook Gerrit Koenderink was erbij. Hartje winter 15 ˚ onder nul, werden we op een open auto naar Gronau vervoerd.  Daar aangekomen werden we in een soort school ondergebracht zonder sanitaire voorzieningen. Ons toilet was een open latrine, een loopgraaf met een paal erover! Ons werk bestond uit het aanleggen van verdedigingswerken zoals loopgraven en tankgrachten. Na een paar dagen kregen we op een avond het bevel om ons weer fertig te maken. Bij een temperatuur van - 14 ˚ werden we lopend op pad gestuurd naar Ahaus en verkleumd kregen we daar onderdak in het jugendheim van de Hitlerjugend. Daar waren ook al Russen en Italianen ondergebracht. Door vervuiling en slecht sanitair en wasgelegenheid zaten we al gauw onder de luizen, wat weer schurft veroorzaakte. Maar ook hier bleven we niet lang. Op een dag werden we overgebracht naar krijgsgevangenkamp Oisterwick. Het was bevolkt geweest met officieren die krijgsgevangen waren gemaakt. Hier waren wel wat voorzieningen zoals een grote potkachel en ruimtes met kranen maar met alleen koud water. Er werden voor het werk twee ploegen samengesteld, een bosploeg en een dorpsploeg. De bosploeg moest bomen kappen en ontdoen van takken en verslepen naar het bospad, de dorpsploeg werden de palen gemaakt van de bomen langs de huizen neergezet zodat het dorp op meerdere ingangsplekken kon worden afgesloten met een betonnen bak. Het eten was ronduit slecht. Ook nu nog heb ik een hekel aan het zure Duitse brood. Tijdens de weken in het voorjaar was het in de lucht ook zeer bedrijvig. In de buurt lag de Stad Coesfeld. Op een middag werd ze door Amerikaanse bommenwerpers aangevallen. De uitwerking was verschrikkelijk. Vanaf de plek waar wij ons bevonden konden we grote vuurzuilen en de hevige branden zien.

We werden dan ook de volgende dag naar Coesfeld gebracht om puin te ruimen. Ik had nog nooit zo’n verwoesting gezien. Erger dan in Rotterdam mei 1940. Coesfeld was veranderd in een groot ruïneveld. In luttele minuten veranderde de wereld in een hel, een vlammend doolhof waaruit je radeloos probeerde te vluchten. Deze bombardementen herhaalden zich dagelijks het was verschrikkelijk. De maand maart liep op zijn einde toen op een avond een SA man binnenkwam en vroeg , “Wie is hier bakker”? Ik reageerde als eerste en ook Gerrit Koenderink meldde zich. De volgende morgen, 27 maart 1945 waren we geen bauarbeiter meer maar bakker bij het grootduitse rijk. Een maal aan de slag zei de Duitse bakker tegen mij: Du bist kein backer maar hij wel op Gerrit Koenderink wijzend. Gerrit was van beroep bakkersknecht maar ik mocht blijven  van die goede mof. Vlak naast de plek waar we waren ondergebracht stond een grote loods waar Duitse soldaten allerlei karweitjes werden verricht en wij boden onze hulp aan. Na het werk gingen alle Duitse soldaten weg en bleven wij met alle deuren open achter. Dat was voor ons het moment om weg te wezen. Vluchten! Ik had ons voorraadje eten verzorgd door al drie broden mee te nemen bij de bakker dus dat was niet direct ons probleem op onze vlucht. Ik kan u niet vertellen we hoe we gelopen hebben ik op klompen  maar na een dag om 21.00 uur stonden we aan de grens bij Gronau. Daar aangekomen liep het nog bijna mis. Er reed al een tijdje een fietser achter ons aan. Bij een kruising, ga je rechts of links gingen wij links, en op dat moment werden we aangesproken door de fietser  die ons vroeg of we naar Nederland gingen. Een beetje nerveus zei ik, ja dat zijn we. Dan moet je terug en op de splitsing de andere kant op. Doorlopen tot je rechts zes huizen ziet dat is Nederlands gebied. De maan scheen dus het was best spannend nu de grens te passeren en we wachten een poosje tot de maan werd verduisterd door een wolk. Onder langs een bos lopend gingen we richting de grens of we ook “leven” hoorden. Maar dat was niet het geval.  We liepen Nederland in en na een poosje belden we aan bij een huis waar nog licht brandde.  We werden direct welkom geheten. Jullie komen zeker uit Duitsland? Ja dat kwamen we. Na wat gepraat te hebben, konden we op de hooizolder slapen en dat lukte wel na 12 uur gelopen te hebben.

Volgende week het slot.