De namen van de Joodse mannen in Twilhaar - Deel 4

Vrijdagmiddag 10 juli 1942 arriveren 83 Joodse mannen uit Groningen in Rijkswerkkamp Twilhaar. Deze groep wordt de weken daaropvolgend aangevuld met individuele plaatsingen van mannen uit onder meer Amsterdam, Tilburg en Oss. Het kamp heeft plek voor 96 personen. De namen van deze gegijzelden vielen nauwelijks te achterhalen, omdat lijsten van deze tewerk gestelden – die wel degelijk hebben bestaan – op het eind van de oorlog zijn vernietigd, door mensen die hier kennelijk baat bij hadden. Zodoende moesten namen komen van de zeer weinig overlevenden, bekenden of buren. Na twintig jaar onderzoek zijn nu 42 namen bekend.

Coenraad Berkelo (links staand)

Geboren 5 september 1902 in Delfzijl, woonde op de Lingestraat 23 in Groningen. Hij was getrouwd met Grietje van Gelder en zij kregen een dochter Frouktje (1930). Coenraad was vertegenwoordiger in farmaceutische producten. Toen hij in werkkamp Twilhaar op 2 oktober 1942 werd weggeleid naar Westerbork, werden zijn vrouw en dochter een dag later opgehaald van huis: Frouktje had nog een kans gekregen onder te duiken, maar Grietje sloeg dit af, omdat zij haar dochter niet alleen achter wilde laten in Nederland. Binnen een week na aankomst in Westerbork werden ze alledrie op transport gesteld naar Auschwitz, waar Grietje en Froucktje direct na aankomst, op 12 oktober werden vergast. Coenraad werd in Auschwitz vermoord op 31 januari 1943.

Eliazer Berkelo (staand, 2^e van rechts)

“E. Berkelo” staat op de achterkant van deze foto, onder de regel “ Augustus R.W.K. Twilhaar. 1942 Het zwarte jaar der Joodsche en Nederl. geschiedenis.” Hoogstwaarschijnlijk is dit Eliazer Berkelo, geboren 2 december 1908 in Groningen en groentehandelaar van beroep. Hij woonde aan de Van Heemskerckstraat 2a in Groningen, was getrouwd met Wilhelmina van Coevorden en zij hadden samen één zoon, Samuel, geboren in 1937. Zijn vrouw en 5-jarig zoontje Samuel werden tegelijk om het leven gebracht op 12 oktober in Auschwitz. Eliazer werd in datzelfde vernietigingskamp vermoord op 31 januari 1943.

Philip Broekema (staand rechts)

Geboren in Veendam op 30 december 1911. Hij was getrouwd met Hermanna de Jong en was Commissie- en agentuurhandelaar. Het echtpaar woonde aan de Wassenaerstraat 5 in Groningen en kreeg een dochter Alida (1934) en een zoon Bram (1936). Zijn vrouw en kinderen werden dezelfde dag, op 26 oktober 1942, in Auschwitz samen de dood ingejaagd, Philip werd vermoord in Grosz-Rosen op 7 februari 1945.

H. ten Brink (vooraan zittend)

Nog niet helemaal duidelijk, wie deze persoon was. Het zou Hermann ten Brink kunnen zijn, geboren in Dortmund op 31 oktober 1902, wonend in Amsterdam en poelier van beroep. Hij was getrouwd met Martha Löwenstein en samen kregen ze een dochtertje Inge. Martha en de 5-jarige Inge werden 13 november 1942 vergast in Auschwitz, Hermann werd ergens in Midden-Europa vermoord op  31 maart 1944.

De Vos van Coevorden (precies in het midden) stond ook al op de eerste groepsfoto in dit overzicht.

Siegbert Emanuel Braun

Geboren op 17 april 1911 In Berlijn-Charlottenburg. Hij kwam met zijn ouders Ferdinand Braun en Betty Aron als vluchteling naar Nederland en woonde in de Folkingestraat 47a en in de Van Heemskerckstraat 16a in Groningen. Ook de Groninger Siegbert werd op grond van zijn achternaam in werkkamp Twilhaar geplaatst en is via Westerbork naar Auschwitz getransporteerd en daar op 31 januari 1943 vermoord. Zijn ouders werden daar beiden vergast op 12 oktober 1942. Zijn zus Ilse dook onder, overleefde de oorlog en emigreerde naar Amerika.

Izaak van Berg

Geboren 5 april 1888 in Groningen. Hij trouwde met Louise van Coevorden en samen kregen ze zoon Mozes, die de roepnaam Max kreeg. Izaak zat in Twilhaar in barak 3, schreef hij in een brief naar huis, waarin hij verder onder andere nog meldde: “Elie komt vanavond met Coen Berkelo en Meier de Beer op thee versite vader en zoon Benima van de Westerkade dan waren onze kamer genoten van kamer 4 en hebben zoo verlangt naar ons. Gister avond hebben we 2 gasten op thee versite gehad ieder neemt zijn stoel en een kleinigheid mede en hebben we er een gezellige avond, en zoo brengen we onze vrije tijd door we moeten er maken wat er van te maken is doch het is je er wel eens mies [onderstreept] voor op sommige momenten en als die toestand maar niet te lang duurt want dan begint het te vervelen.” Izaak werd 17 dagen na zijn vertrek uit Twilhaar, op 19 oktober 1942, tegelijk met zijn vrouw Louise in Auschwitz vermoord.

Jacob van Coevorden.

Geboren 16 februari 1898 in Groningen. Hij woonde aan de Van Starkenborghstraat 9a, bij Hartog en zijn vrouw Vera en Jules van Coevorden. Ook Jacob was handelaar in huiden en vellen. Vermoord in Auschwitz op 23 oktober 1942.

Salomon Fresco

Geboren in Den Haag op 28 januari 1891. Hij woonde aan de Spoorlaan 52 in Oss en was van beroep commies. Hij was getrouwd met Antje Hes en ze hadden de dochters Rika (1922) en Rosina (1923) en een zoon Marcus (1927). Rosina Fresco werkte in een bejaardenhuis in Oss. Op 4 augustus 1944 werd ze hier gearresteerd. Rika Fresco trouwde op 5 juli 1943 in het kamp Westerbork met de diamantbewerker Benjamin Jacobs. Salomon en Antje werden vermoord in Auschwitz op 8 oktober 1942, Rika en Benjamin in Sobibor op 16 juli 1943, Marcus in Midden-Europa op 31 augustus 1943 en Rosina in Auschwitz op 6 september 1944.

Benjamin van Delft (links vooraan op de foto, in juli 1942 in een ander werkkamp dan Twilhaar gemaakt)

Geboren 25 september 1925 in Groningen. Leerling-meubelmaker, woonde aan het Deliplein 20 in Groningen.

Joel van Delft (rechts vooraan op de foto)

Geboren in Groningen op 9 september 1924. Leerling-kleermaker. Getuige de foto zaten beide broers eerder in een ander werkkamp en zijn ze overgeplaatst naar Twilhaar. Misschien zat in het Nijverdalse kamp familie dichter bij de broers. Benjamin en Joel zijn op hetzelfde moment  in de gaskamers van Auschwitz vermoord, op 28 februari 1943.