image/svg+xml

Rijksmonument Rooms Katholieke kerk Boerhaar, Boerhaar 41 te Wijhe

Verhaal

Rijksmonument Rooms Katholieke kerk Boerhaar, Boerhaar 41 te Wijhe

Plaatje bij verhaal: foto_boerhaar_41.jpg

Rijksmonument Rooms Katholieke kerk Boerhaar,  Boerhaar 41 te Wijhe, 1913

 

Inleiding

Parochiekerk St. Willibrordus in de buurtschap Boerhaar, gelegen ten zuidoosten van Wijhe. Vervangt een neoclassicistisch kerkje uit 1818. Huidige neogotische kerk ingewijd 1913. Typerend werk in het oeuvre van de Amersfoortse architect Herman Kroes, onder lichte verwantschap met het werk van  A. Tepe.

Beschrijving

De neogotische kruisbasiliek bestaat uit een driebeukig schip met een transept, koor, driezijdige absis en twee zijkapellen. Tegen de zuidelijke eindgevel van het dwarsschip staat de sacristie. Aan de voorzijde een vierkante toren met ingang en uurwerk. Voor de linker zijbeuk een zeszijdig traptorentje.

De kerk is opgetrokken in rode baksteen onder een samengesteld zadeldak met leien in Maasdekking en een overstekende goot. In het dak van de sacristie en de absis zijn kleine dakkapellen geplaatst. De toren heeft een grote spits met leien in Maasdekking en vier kleine spitsen op de hoeken. De gevels zijn geleed door zich verjongende steunberen met daartussen spitsboogvensters. Ook de galmgaten in de toren, de spaarvelden, de entree en de grotere vensters zijn afgesloten door spitsbogen. In de toren een klokkenstoel met drie moderne (niet beschermde) klokken en een klok van een anonieme gieter, 1456, diam. 55 cm.

De onderbouw van de kerk is blind met uitzondering van de ingang. Boven een waterlijst zijn de vensters aangebracht. In de eindgevels van het transept en in de voorgevel van de toren zijn grote vensters aangebracht. Boven de vensters in het dwarsschip zijn de geveltoppen geleed door spitsboogvormige spaarvelden.

De ingang, midden in de voorgevel, bestaat uit een opgeklampte dubbele houten deur met een bovenlicht onder een tudorboog. In het tussenlid van de kerk naar de pastorie zijn kleine spitsboogvensters geplaatst.

De sacristie is opgetrokken onder een schilddak met leien in Maasdekking en heeft rechtgesloten vensters onder spitsboog bovenlichten met gemetselde traceringen.

Het interieur van de kerk is overkluisd door kruisribgewelven op vierkante kolommen. De muren en boogvelden zijn gepleisterd, de kolommen en ribben niet. De oorspronkelijke tegelvloer is nog aanwezig. Verder zijn onder meer bewaard gebleven: het oorspronkelijke bankenplan met banken; het gebeeldhouwde hoogaltaar van zandsteen, marmer en gegoten brons; de gebeeldhouwde preekstoel van marmer, zandsteen en smeedijzer; de communiebank van zandsteen en marmer; zeven houten gepolychromeerde heiligenbeelden; één gepolychromeerd heiligenbeeld van steen; het gebrandschilderde glas-in-lood; het overstekende houten orgelbalkon; het (niet beshermde) orgel-en de orgelkas en de kruiswegstaties bestaande uit olieverfschilderijen op koper.

Waardering

De Rooms Katholieke kerk St. Willibrordus in Boerhaar is van algemeen cultuur-, architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang:

  • als exponent van de bouwexplosie van katholieke kerken en pastorieën na het herstel van de Bisschoppelijke hiërarchie in 1853;
  • als representatief voorbeeld van een neogotische kerk;
  • als hoogtepunt in het oeuvre van H. Kroes;
  • als onderdeel van het harmonieuze ensemble dat de kerk met de pastorie vormt;
  • vanwege de beeldbepalende ligging in Boerhaar;
  • vanwege de gaafheid van het exterieur en met name het interieur.

Historie

Na bijna 100 jaar was de oude schuurkerk (schuilkerk) op de Boerhaar, een waterstaatstype met een kleine toren uit 1819, aan vervanging toe. Nieuwbouw aan de wetering tussen de hoge bomen en nagenoeg op dezelfde fraaie plek lag voor de hand. De Broeklanders en de parochianen uit Middel hadden duidelijk een andere mening en wensten nieuwbouw op hun grondgebied. Enige medewerking hierbij vanuit Boerhaar was niet te verwachten. Na veel geharrewar bleef het besluit gehandhaafd dat de nieuwe kerk op de Boerhaar zou worden gebouwd. Verontwaardiging en teleurstelling waren het gevolg. Een afvaardiging van Broekland en Middel trok op een zondagmiddag naar de pastoor om hem eens duidelijk uit te leggen waar het op stond. De pastoor was echter gehouden aan een  bisschoppelijk besluit. Verschillende ouders besloten toen om hun kinderen dan maar naar een openbare lagere school te sturen. Vele bezoeken aan Utrecht en evenzoveel verzoeken en acties deden de bisschop uiteindelijk overstag gaan. Zowel op de Boerhaar als in Broekland zou een nieuwe kerk komen.

Op 21 februari 1911 zetten pastoor A.J. de Laat en secretaris G.J.J. Beltman hun handtekeningen onder het contract van aannemer J.H. Vos uit Utrecht, voor de bouw van een kerk voor 50.000 gulden.

Onder toezicht van architect Kroes uit Amersfoort en opzichter H. Hardeman begonnen de plaatselijke aannemer J. Geerts en vele vrijwilligers aan de bouw van de Heilige Willibrorduskerk en men werkte hard om het geweldige bouwwerk te realiseren. Smederij Van Gurp deed het smidswerk.

De start van de bouw was in het voorjaar van 1911.

Al in januari 1912 zette de 19-jarige zoon van Hardeman de haan op de torenspits. Op 14 februari 1911 kreeg de Deventer kapelaan H. Mocking de opdracht om ook in Broekland een nieuwe kerk te stichten. Zoals te verwachten was, kwam er een storm van protest uit Boerhaar. Deze Broeklander kerk kwam veel te dichtbij Boerhaar te staan. De protesten vonden bijval. De plaats voor de nieuwe kerk in Broekland werd ongeveer één kilometer oostwaarts verplaatst.

Beide kruiskerken kwamen van de tekentafel van architect Kroes uit Amersfoort. De kerk in Broekland werd eind november 1912 opgeleverd. Zo konden beide plaatsten uitgroeien tot volwaardige katholieke kerkdorpen in Salland.

Op 26 november 1912 zegende de zeereerwaarde heer B. Eppink, deken van het dekenaat Deventer de nieuwe kerk in, nadat pastoor A.J. de Laat eerst de plechtige hoogmis had opgedragen.

Op 10 juni 1913 werd de kerk door Mgr. Henricus van de Wetering, aartsbisschop van Utrecht, geconsacreerd.

De kerk is voorzien van een rijke serie gebrandschilderde ramen van de hand van O. Mengelberg, W. Mengelbertg en J. Schoenaker. Het voert te ver om al deze ramen hier te beschrijven. De lezer wordt verwezen naar de beschrijvingen aanwezig in de bibliotheek van de Historische Vereniging Wijhe.

 

 

Trefwoorden:Wijhe, Boerhaar 41, Rooms Katholieke Kerk Boerhaar, Rijksmonument, Monument Wijhe
Periode:1913
Locatie:Boerhaar

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.