Eendenkooien in het Land van Vollenhove

Het Land van Vollenhove wordt vooral gekenmerkt door de Weerribben en de Wieden de vele bijzondere boerderijen al dan niet in lintbebouwing (Leeuwte, Veneweg etc.) maar veelal verscholen liggen de eendenkooien.

In de voormalige gemeenten: Giethoorn, Oldemarkt, Steenwijkerwold en Wanneperveen waren er ooit elf in gebruik. Althans deze zijn terug te vinden op topografische kaarten van medio 1850. 

De kooien zijn op drie na niet meer in gebruik om eenden te vangen. Een kooi bij Giethoorn wordt nog voor commerciële doeleinden gebruikt en twee kooien worden als ringstations gebruikt.  

Eendenkooien kunnen een eeuwenlange geschiedenis hebben. Helaas is nergens goede documentatie te vinden over het aantal eendenkooien. Opmerkelijk is dat er ook Vogelkooien zijn. Een eend is ook een vogel, het is aannemelijk dat het om een synoniem gaat. Eenden kunnen zwemmen en rusten op de kooiplas en via de lokeenden de vangpijp in gelokt worden.

De afbeeldingen zijn gemaakt in de grootste kooi van West Europa: De Grote Otterskooi. De kooi was in gebruik bij Sjoert Otter. Wat de reden was dat hij er zo'n grote kooi op na kon houden is (nog niet) duidelijk. Mogelijk was er middenin het rietland een kavel over waar niets mee te beginnen was. Er werd een kooibos aangeplant en er zijn drie kooiplassen. Per plas zijn er vier vangpijpen. De vangpijp is op de bovenste foto goed zichtbaar, vanacher de schermen en vanuit de pijp is er zicht op de kooiplas.

 Het vangseizoen loopt globaal van oktober tot eind februari en begint en eindigt met de vogeltrek van noord naar zuid en omgekeerd. Sjoert Otter zal tijdens deze maanden zijn handen letterlijk en figuurlijk hebben volgehad aan het werk in de kooi. Tijdens de andere maanden zal hij vooral bezig zijn geweest met herstel- en onderhoudswerkzaamheden. Het herstellen van de schermen, de netten en andere benodigde materialen voor het kooikerswerk. Daarnaast zla hij de vangpijpen en de kooiplas regelmatig schoon moeten houden zodat ze niet dichtgroeien. Ook het kooibos vraagt om onderhoud, uitdunnen of weghalen van omgewaaide bomen die tijdens een storm in het water terecht zijn gekomen of op een van de vangpijpen.

De Grote Otterskooi is alleen over water bereikbaar en alleen te bezoeken als onderdeel van het excursieprogramma van Natuurmonumenten in Sint Jansklooster. 

Andere kooien in de buurt zijn: de Kloosterkooi, de kooi van Pen, de kooi van Bakker, bij Giethoorn waren er drie, bij Wanneperceen en Belt Schutsloot. Het volgende grote cluster van eendenkooien lag ten westen van Rouveen. Door de ruilverkaveling zijn de meeste kooien hier verdwenen of herinnert alleen een geriefhoutbosje nog aan de kooi. Ook ten westen van het kanaal Beukers - Steenwijk zijn er door de landinrichting van 1937 enkele kooien verdwenen, met name in Polder afd IV is dit goed te zien op kaarten voor 1930 en na 1940.

In de bevolkinsgregsiters die online raadpleegbaar zijn kan op de zoekterm: beroep naar de kooikers worden gezocht die alszodanig werkzaam zijn geweest tussen 1811 en 1939. Een kooiker is in 1778 geboren, ergens aan het begin van de 19e eeuw zou hij als kooiker werkzaam kunnen zijn geweest.

bijdrage geplaatst: 12 oktober 2017

afbeeldingen: auteur, Grote Otterskooi