Bewoners in het Land van Vollenhove zijn weer terug te vinden

In de afgelopen maanden voltrok zich een enorm project: het digitaliseren van de bevolkingsregisters van tien gemeenten in het Land van Vollenhove over de periode 1811 - 1939. Dat is klaar met als gevolg dat 5000.000 inwoners weer traceerbaar zijn.

Het is een huzarenstuk om in maart 2015 met uiteindelijk een kleine 180 personen aan een grote uitdaging te beginnen. Je wilt als gemeente Steenwijkerland graag dat alle gegevens van de inwoners van de voormalige tien gemeenten (Blankenham, Blokzijl, Giethoorn, Kuinre, Oldemarkt, Steenwijk, Steenwijkerwold, Vollenhove [Ambt en Stad] en Wanneperveen) over de periode 1811 - 1939 digitaal beschikbaar komen. Het gaat om globaal 500.000 namen. Te vinden via www.gemeentearchiefSteenwijkerland/voorouders zoeken op personen. 

Dat project liep al wat langer maar krijgt vanaf maart dit jaar een forse impuls als belangstellenden wereldwijd mee kunnen gaan doen. Op 5 december was deze klus klaar, een beetje boven verwachting zo snel als dat allemaal gegaan is maar ook: wat nu.

Wat nu, dat is de vraag die de gebruikers maar moeten gaan beantwoorden.

De mogelijkheden zijn legio: stamboomonderzoek is de meest voor de hand liggende maar beslist niet de enige optie. Het gaat om de periode 1811 - 1939. In deze lange periode zien we veel ontwikkelingen: gezinnen worden kleiner. Een onderzoeker zou kunnen kijken naar veel voorkomende namen (zowel de geboortenaam als de familienaam), er zijn veranderingen waarneembaar in beroepen: de nachtwaker en de omroeper verdwijnen na 1880 langzaam maar zeker uit het straatbeeld evenals de koopman in manufacturen en de venter. De lantaarnopsteker heeft geen werk meer als er gaslantaarns of electrische straatverlichting komt. Anderzijds komt de rijwielhersteller, de electriciën, de spoorwegbeambte en de straatmaker om een paar voorbeelden van nieuwe beroepen te noemen. De laatste twee hebben vooral te maken met de nieuwe infrastructuur. Ook het Land van Vollenhove wordt ontsloten door wegen en spoorlijnen.

Beroepen en ambten die niet aan verandering onderhevig zijn: arts, bakker, burgemeester, dijkgraaf, notaris, predikant en slager.

Mocht u willen weten hoeveel boeren er in het gebied zijn geweest dan is dat nihil omdat het beroep boer nauwelijks bekend is. Dat is opmerkelijk, het begrip boer als beroep moet van veel later of misschien zelfs van recente datum zijn. Veel vaker komen de landbouwer en veehouder voor. De boerenknecht komt daarentegen met regelmaat voor.  

Zelf heb ik een keer een onderzoek gedaan naar de Migratie in het Land van Vollenhove over de periode 1880 - 1972, het gaat dan om173.000 personen die om de één of andere reden verhuizen. Mensen komen van buiten de regio, verhuizen tussen de plaatsen onderling of verlaten de reagio. Vrijwel altijd ligt er een economische reden aan te grondslag: op zoek naar werk, op zoek naar betere leefomstandigheden. Voor één groep was van deze twee geen sprake, zij werden simpelweg gedwongen om van hun geboortegrond te vertrekken. De bewoners van Schokland die vanaf 1858 het eiland verlaten maar uiterlijk in mei 1859 weg moesten zijn. Veel gaan er naar Kampen maar in Stad Vollenhove zien we een grote groep neerstrijken op zoek naar een nieuw bestaan.

In Blokzijl woonde een behoorlijk grote groep Nieuw Israëlieten. Mijn persoonlijke veronderstelling is dat deze groep in aantal groter moet zijn geweest dan tot nu toe steeds wordt aangenomen.

Omdat het bij het digitaliseren van de bevolkingsregisters vrijwel altij om inmiddels overleden personen van het Land van Vollenhove gaat siert een grafsteen van twee inwoners van Blokzijl deze bijdrage, de steen ligt op de Nieuw Israëlitische begraafplaats aan het Slingerpad in Blokzijl.

Een ander ambitieus project staat in het Land van Vollenhove op stapel: wat speelde er in de periode in de verschillende dorps- en stadsgemeenschappen. Dat is het beste terug te lezen in de verslagen van de afzonderlijke gemeenteraden. Om een voorbeeld te noemen: de festiviteiten ter gelegenheid van het huwelijk tussen prinses Juliana en prins Bernhard in 1937 bestonden in Blankenham uit het hijsen van de vlag en het afvuren van het hoogwaterkanon. Cest tout. 

Verhaal geplaatst: 5 december 2015

Afbeelding: Grafsteen Joodse begraafplaats Slingerpad Blokzijl

Foto: Auteur