image/svg+xml

Landgoed Mataram. Het verhaal van jhr. mr. Christiaan A. De Beaufort en Ima De Beaufort-Six

Verhaal

Landgoed Mataram. Het verhaal van jhr. mr. Christiaan A. De Beaufort en Ima De Beaufort-Six

  • Geplaatst door
Plaatje bij verhaal: IMG-20210524-WA0030 (2).jpg

 

Ver van Mataram

Twee monumentale pijlers, daterend uit de achttiende eeuw, markeren de entree van Mataram. De daar achter gelegen laan met oude opstaande bomen liep eens naar het, in 1901, gesloopte huis Mataram. Nu buigt de weg af naar de in 1910 gebouwde villa Mataram. Deze ligt achter een boerderij stil verscholen tussen hoge bomen. Jonkheer en mevrouw De Beaufort staan een interview toe met als centraal thema de bewoning en het beheer van het historisch landgoed. De zitkamer kijkt uit over een groene weide, omgeven door bomen in donker winters silhouet.

zicht op Mataram
Huize Mataram (Foto: Arie Tinbergen)

 

Mataram werd in 2012 hun nieuwe verblijf nadat ze tien jaar in Brussel hadden gewoond. Daar was Christiaan De Beaufort werkzaam voor de Europese Commissie bij het bureau voor de bestrijding van fraude ten nadele van de Europese schatkist, terwijl zijn vrouw les in de Franse taal gaf op een Vlaams-Nederlandse school. Daarnaast hadden ze de zorg voor hun drie opgroeiende kinderen. In 2012 kreeg hij de mogelijkheid om als rechter te Lelystad zijn werkzame leven voort te zetten. Hoewel hij als kind niet is grootgebracht op deze buitenplaats, was een landgoed hem vanaf zijn jonge jaren niet vreemd. Christiaan (geb. 1958) groeide op aan de Langbroekerwetering in Driebergen, waar zijn familie landgoed Leeuwenburg in eigendom heeft. In Doorn volgde hij het middelbaar onderwijs aan het Revius Lyceum, om daarna rechten te studeren in Utrecht. In dezelfde stad volgde Ima Six (geb. 1959) haar studie Frans. Na deze tijd van persoonlijke groei en ontwikkeling brak de tijd aan van het arbeidzame leven met wisselingen van baan en huisvesting en het ontstaan van een gezin; een intensieve levensfase van vernieuwingen, veranderingen en aanpassingen, waarbij Mataram nog niet aan de orde was.

Mataram in zicht

In 1972 kwam landgoed Mataram in het bezit van moeder Marie Edelgard de Beaufort-barones de Vos van Steenwijk toen zij de villa van haar vader Jan Arend Godert de Vos van Steenwijk erfde. Door overerving was Mataram vanaf 1858 in handen van deze familie. In dat jaar kocht Mr. Jan Arend Godert baron de Vos van Steenwijk, burgemeester van Zwolle en lid van de Eerste Kamer, het landgoed met buitenplaats van de nazaten van Johan Adriaan baron van Fridagh, die in 1857 overleed. Jan Arend Godert bewoonde Mataram tot in de zeventiger jaren van de negentiende eeuw, waarna hij verhuisde naar Brummen om zijn intrek te nemen op Voorstonden. Het gevolg was dat Mataram leeg kwam te staan en in verval raakte. Het huis werd in 1901 door de eigenaar gesloopt en zijn zoon Mr. J.A. de Vos van Steenwijk liet in 1910 verderop de huidige villa bouwen. De buitenplaats liet hij na zijn dood in 1941 na aan zijn neef Mr. Jan Arend Godert, vader van Marie Edelgard De Beaufort.Van 1975 tot 2000 hebben de ouders van Christiaan De Beaufort Mataram in gebruik gehad. Daarna werd de villa verhuurd. Door verandering van werkplek (Lelystad) en het ouder worden van de kinderen ontstond voor Christiaan en Ima De Beaufort de mogelijkheid om in 2012 zelf intrek te nemen in de villa. ‘Het huis kreeg eerst een opknapbeurt,’ vertelt het echtpaar. ‘Het dak werd geïsoleerd, er was een nieuwe keuken nodig, en het huis werd opnieuw in de verf gezet. Ook de tuinmanswoning tussen de villa en de weg kreeg een opknapbeurt.’ Een oud huis blijft om aandacht vragen, want om energiekosten te besparen zijn nieuwe aanpassingen wenselijk, maar de monumentenvoorschriften bepalen wat mogelijk is. Je bent bijvoorbeeld niet vrij in de keuze van het glas.

IMG-20210524-WA0041.jpg
doorrijschuur omgebouwd tot woonboerderij (Foto: Arie Tinbergen)

 

 

 

Ook een oude vervallen doorrijschuur, verderop gelegen in het bos, moest voor verbouwing tot een woonhuis voldoen aan voorwaarden, zodat het monumentaal karakter behouden blijft en het huis past in het historische landschap. Planning, ontwerp, verandering van bestemmingsplan, calculatie en bouwuitvoering vergen jaren. Overleg en nauwe samenwerking zijn, naast doorzettingsvermogen, nodig om uiteindelijk tot een prachtige boerderijwoning te komen. In een fotoboek is dit jaren durende proces met alle herinneringen vastgelegd door mevrouw De Beaufort. ‘De woning is afgelopen najaar opgeleverd,’ vertelt mevrouw De Beaufort enthousiast, ‘en in oktober hebben de nieuwe bewoners het huis betrokken’. ‘We zijn blij dat deze onderneming achter de rug is,’ vult de heer De Beaufort aan, ‘want het vergt wel enige inspanning. Het is een gezamenlijk project geweest van mijn vrouw en mij.’ Dat de overheid oog heeft voor de waarde van particuliere historische landgoederen en steun biedt, ook financieel, middels de Erfgoedwet en de Natuurschoonwet 1928 wordt zeer op prijs gesteld, maar het gaat wel gepaard met voorwaarden en soms ingewikkelde regelingen. Over de openstelling van het landgoed voor het publiek, geregeld in de Natuurschoonwet van 1928 zegt de heer De Beaufort het volgende. ‘Het publiek maakt steeds meer gebruik van dit wandelgebied. In het afgelopen jaar, mede door de coronamaatregelen, nam het bezoek van het publiek aanzienlijk toe, met als gevolg dat er meer toezicht nodig is. Niet alle wandelaars ‘lezen’ de borden die aangeven wat het privéterrein van de verschillende bewoners is, en de natuur raakt meer verstoord en bevuild. Particuliere eigenaren voeren graag overleg met de overheid om voldoende toezicht te waarborgen.’

De naam Mataram

Naast Mataram ligt De Horte, zetel van het Landschap Overijssel. De Horte en Mataram hebben een gezamenlijke wandelroute, die langs de verschillende landschapsonderdelen op beide landgoederen voert. De tuin bij De Horte, de markante zichtpunten op landgoed Mataram, en natuurlijk bossen en solitaire bomen, waarmee het landschap is verrijkt. Om het landgoed Mataram heen ligt, als een gracht, een sloot en centraal op het landgoed is de gracht om de oude huisplaats, de Spiekerbelt, te vinden .

IMG-20210524-WA0040.jpg
eiland waarop  de Spiekerbelt stond (Foto: Arie Tinbergen)

 

Elders op het landgoed zijn verhogingen te zien en ook het meanderende wandelpad voor wandelaars geeft aan dat in het verleden het landgoed is aangelegd als een Engelse tuin, zoals dat vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw in de mode was. Mataram en Djokjakarta, zoals De Horte korte tijd werd genoemd, zijn bijzondere namen voor een landgoed. Joannes Matthias van Rhijn, rijk geworden als resident aan het hof van Mataram in het voormalig Oost-Indiē , kocht in 1800 het terrein De Horte en bij publieke verkoping buitenplaats Het Franckeler, de oude naam van het buiten en gaf ze de namen Djokjakarta en Mataram. Na het overlijden van de zoon van Van Rhijn werden De Horte en Mataram verkocht aan Johan Adriaan van Fridagh, waarna Mataram in 1858 werd gekocht door Jan Arend Godert de Vos van Steenwijk.

Toekomst

De huidige omvang van landgoed Mataram is ruim tachtig hectare, verdeeld in veertig hectare bos, een gedeelte landbouwgrond en rond vijf procent divers terrein. ‘De verhouding tussen natuur en landbouw roept vragen op,’ stelt de landgoedeigenaar. De melkveehouderij op het landgoed moet economisch kunnen werken, maar door de bemesting en de ligging van de landbouwgrond tussen het parkbos ‘schuurt het’, zoals de heer De Beaufort dat uitdrukt, met het milieu en de bosrijke natuur op het landgoed. De recreatie zal beheersbaar moeten blijven. Het zijn vragen die met begrip voor de situatie en door overleg opgelost dienen te worden, waarbij visie op langere termijn voor het behoud van het landgoed nodig is. Dit geldt ook voor de opvolging. ‘Onze kinderen, Hector, Anna en Pieter, verkeren in een levensfase waarin we ze niet willen belasten met het landgoed. Ze moeten hun eigen keuzes kunnen maken,’ vinden de ouders. ‘We houden ons dagelijks bezig met het beheer van het Mataram en wegen de verwachtingen, de bedreigingen en de mogelijkheden voor de toekomst,’ stelt de heer De Beaufort. Een dreiging die letterlijk boven het hoofd van veel mensen en ook van ons hangt, is het te verwachten lawaai van dalend vliegverkeer naar Lelystad, pal over het gebied van Dalfsen, waardoor de rust op het landgoed flink wordt verstoord. Een ander probleem is het waterbeheer. Mataram wil graag meedoen met een project in het programma Zoetwatervoorziening Oost-Nederland. Dat project kan de waterstromen herinrichten, waardoor waterbekkens kunnen ontstaan, waarvan in droge periodes gebruik kan worden gemaakt. Op landgoed Mataram hebben de bomen veel te lijden van de droogte omdat zandgrond geen regenwater vasthoudt. Duurzaamheid maakt keuzes en investeringen noodzakelijk. ‘De doorrijschuur is geïsoleerd,’ geeft de heer De Beaufort als voorbeeld, ‘maar om de woning gasvrij te verwarmen waren vijf grondboringen nodig. Dat was niet alleen heel duur, maar ook een te grote aantasting van de bodem. Ik hoop nu maar dat tegen de tijd dat we echt aardgasvrij moeten zijn de warmtetechniek voldoende verbeterd is. Zo maak je steeds een afweging tussen kosten en baten om te zorgen dat het landgoed meegaat in de maatschappelijke ontwikkelingen en de financiēle draagkracht behouden blijft. Wij zijn blij met steun van de overheid, maar bij gezond beleid moet je het hoofdzakelijk zelf doen.’

IMG-20210524-WA0031 (2).jpg
historische vaas (Foto: Arie Tinbergen)

 

Bij het verlaten van villa Mataram wijst de heer De Beaufort op twee historische natuurstenen vazen daterend uit de achttiende eeuw, die voor de ingang staan. ‘Toen de vervallen doorrijschuur werd verbouwd tot een woning,’ vertelt De Beaufort, ‘kwam ik deze oude vazen tegen. Ze hebben hier jaren gelegen. Oorspronkelijk stonden ze op de monumentale pijlers bij de ingang van het landgoed.’ Zo behoudt ook de geschiedenis van het landgoed haar waarde en krijgt ze nieuwe betekenis voor de ingang van het huis Mataram. De rust en landschappelijke schoonheid van landgoed Mataram met zijn eeuwenoude geschiedenis trekken in toenemende mate bezoekers en wandelaars, die mogen beseffen dat voor het behoud van die rust en schoonheid investeringen nodig zijn en visie op langere termijn, maar ook eigen verantwoordelijkheid.

Bron: Landgoederen Overijssel

 

Auteur:Rien de Vries
Trefwoorden:landgoedeigenaren aan het woord, landgoedeigenaren, landgoedbewoners
Personen:Beaufort, De, C.A.
Thema's:Landgoedeigenaren aan het woord

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.