Paasstaak slepen Denekamp

Wanneer:
Paaszondag
Locatie:
Denekamp

In een lange stoet komen ze aandraven. De kinderen vooraan trekken aan een touw, de mannen erachter slepen het gevaarte met hun handen voort. De meegesleepte spar wordt door de menigte bijna aan het zicht onttrokken. Het betreft ook niet zomaar een boom: dit is de staak voor het paasvuur van vanavond.

Op deze Paaszondag om 13.00 zijn de inwoners van Denekamp massaal naar het nabijgelegen landgoed Singraven getogen, om daar een paasstaak uit het bos te halen. Met een bijl en een touw is de boom omgetrokken. Nu sleept de bevolking de staak onder grote belangstelling naar de Nicolaaskerk, om daar allereerst de hoogmis bij te wonen. Na afloop van de dienst wordt de staak naar de Paaskamp gesleept, waar deze met behulp van ladders overeind wordt gezet. Bovenin de staak is een teerton bevestigd, die vanavond tegelijk met het paasvuur in brand gestoken wordt. Het gebruik van een paasstaak is een bijzonder aspect van de paasrituelen in Denekamp en omliggende buurschappen die hun eigen paasvuur en -staak hebben.

Judas en Iskarioth

De organisatie van de paasrituelen in Denekamp is in handen van een tweetal jongemannen: Judas en Iskarioth. De Judas van het stel kiest elk jaar een nieuwe Iskarioth, die het jaar erop de functie van Judas vervult. De benaming verwijst naar Judas Iskarioth, die verrader van Jezus Christus. In het verleden werden er ook wel stropoppen met de naam Judas aan een staak boven het paasvuur gehangen, als zondebokfiguur. Vermoedelijk houdt het optreden van het Denekampse duo verband met een soortgelijke boetedoening. De paasviering in Denekamp heeft nog altijd een uitgesproken religieus karakter, getuige het zingen van oeroude opstandingsliederen.

Eierngaddern

Na allerlei praktische voorbereidingen beginnen op Palmzondag het eigenlijke paasritueel met "eiergaddern". Judas en Iskarioth gaan vergezeld van jonge knapen de huizen langs om geld in te zamelen voor het paasvuur. "Eier, eier, geald is ok good", luidt de leuze. Op Paaszaterdag halen de dorpelingen onder aanvoering van het legendarische duo paashout in de omgeving. Hiervoor worden circa twintig tractoren met platte wagens ingezet. Aan het einde van de middag wordt de paasbult opgebouwd.

Verkoop bij opbod

Het hoogtepunt van de activiteiten is op Paaszondag. Na het slepen en richten van de paasstaak wordt deze bij opbod verkocht. De traditie wil dat Judas op de hoogste ladder, die tegen de staak staat, klimt om de staak en de ijzeren ringen van de ton te verkopen. De toeschouwers dwingen Judas van de ladder af te dalen om plaats te maken voor Iskarioth. Deze moet uiteindelijk weer plaatsmaken voor Judas, die de verkoop tot een goed einde brengt. Om acht uur 's avonds gaat uiteindelijk de fik in ton en paasvuur. Als het paasvuur eenmaal brandt, trekken de mannen (voor vrouwen is geen plaats in het ritueel) paasliederen zingend rond het vuur. Zodra de ton is uitgebrand, wordt de paasstaak neergehaald. De volgende dag brengen Judas en Iskarioth de staak en ijzeren ringen naar de kopers, waarmee het paasritueel is voltooid.

Bron(nen):
Heemkunde Denekamp, Ik bin 'n Judas van 'n Doarp! (Denekamp 2009).

Website www.paasgebruiken.nl