image/svg+xml

Krentenwegge

Verhaal

Krentenwegge

Plaatje bij verhaal: krentenwegge_40_plakken.jpg

Een krentenwegge is een feestbrood dat meer dan een meter lang kan zijn. Het is niet alleen langer en breder dan een gewoon krentenbrood, maar ook rijker gevuld met krenten en rozijnen. Tot in het begin van de twintigste eeuw was gebak nauwelijks bekend op het Oost-Nederlandse platteland. Een slagroomtaart kon alleen bij een bakker in de stad besteld worden. Als er iets te vieren viel, dan bakte de lokale bakker een krentenwegge. Nog steeds is de krentenwegge een bijzonder brood dat aan een verjaardag, jubileum of geboorte een extra feestelijk tintje geeft.

Kraamschudden

In de tijd dat er nog geen kraamzorg was, namen de buurvrouwen deze taak op zich. Ongeveer twee weken na de geboorte van het kind gingen de “noabervrouwen” op kraamvisite en boden ze de kraamvrouw een krentenwegge aan. Zo kon de kraamvrouw ook meteen trakteren. Tijdens dit kraambezoek werd het pasgeboren kindje min of meer officieel in de buurt opgenomen. Dit gebruik wordt kraamschudden genoemd.

 

Klompjes

In Welsum gaan de buurvrouwen nog altijd samen op kraamvisite en nemen ze een krentenwegge mee waar twee blankhouten babyklompjes op liggen. Soms wordt de naam van het kindje erin gegraveerd. Het gebeurt ook dat er twee klompjes in de kleinste maat worden verstopt in het brood. Meestal worden ze achter elkaar ingebakken, omdat ze anders niet passen. In Wesepe herinnert men zich dit gebruik ook, maar behoort het tot het verleden. In Wijhe en de buurschappen rond Wijhe is het gebruik om een krentenwegge met klompjes te sieren niet bekend. Wel wordt de krentenwegge bestreken met roomfondant en vervolgens wordt de naam van het kindje er met letters van chocolade op geschreven.

 

Variaties

Tradities zijn levend erfgoed; ze liggen niet vast, maar veranderen voortdurend en verschillen per groep of regio. Zelfs binnen de relatief kleine gemeente Olst-Wijhe variëren de gebruiken rond de krentenwegge als geboortebrood. Maar overal in de gemeente wordt nog regelmatig een krentenwegge bij de bakker besteld. Niet alleen bij geboorten, maar ook bij andere feestelijke gebeurtenissen. Zo’n lange krentenwegge wordt op een speciale plank vervoerd, zodat het brood niet breekt en het binnenbrengen een indrukwekkend en vrolijk gebeuren is.

 

Verwerping

Een oud Sallands spel waarbij een krentenwegge werd ingezet als hoofdprijs, was de “verwerping”. Dit spel werd gespeeld in een bakkerij en het was de bedoeling dat er ringen om een bord met spijkers gegooid werden. Het werd in de decembermaand georganiseerd door bakkers die van hun restanten af wilden, want in december werd er veel krentenbrood gegeten. Er kwamen vooral mannelijke bezoekers op af die ook de nodige borrels dronken.

 

Borrels

Dit was de reden dat verwerpingen zich later verplaatsten naar cafés, herinnert mevr. Huis in ’t Veld-Klijnhout zich. Samen met haar man had zij haar leven lang een bakkerij in Wijhe: ‘Ik ken het nog uit de jaren 60, maar toen kwamen er ook al andere spellen bij zoals sjoelen en een rad van fortuin. Er werd aardig wat gedronken op zo’n avond en die mannen bleven maar hangen. Terwijl wij nog op moesten ruimen, zodat er ’s nachts wel weer gebakken kon worden.’ Later verdween het gebruik, omdat de welvaart toenam en mensen niet meer speelden om een krentenwegge. En omdat bakkers gingen werken met aanbiedingen en hun restanten voor de helft van de prijs de deur uit deden.

 

Activiteitenkalender

Toch is de verwerping niet helemaal verdwenen, want op de website van buurthuis Elshof staat nog altijd een verwerping in de activiteitenkalender. De naam is behouden gebleven, maar de invulling is iets veranderd. Tussen Kerst en Nieuwjaar wordt hier een verwerping georganiseerd die het karakter heeft van een fancy fair. Het is een gezellig samenzijn waarbij bezoekers tegen betaling een spelletje pot stoten kunnen doen, spijker slaan, bussen gooien, of hun geluk beproeven met een slinger aan het rad van fortuin. Per spel zijn er drie prijzen te winnen: een vleespakket, een rollade èn een krentenwegge.


Auteur:
Geertje van Os
Bronn(en):
Jozien Jobse-Van Putten De krentenwegge. Een bijzonder brood bij geboorten (Amsterdam 1992).

 

Met dank aan Werkgroep Geschiedenis Elshof

www.buurtschapelshof.nl

Trefwoorden:Eten, Project Streekcultuur, Tradities
Locatie:Olst-Wijhe gemeente
Thema's:Eten

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.