image/svg+xml

Bijzondere bomen in Enschede

Verhaal

Bijzondere bomen in Enschede

Plaatje bij verhaal: bm2000670.jpg

Als fabrieksstad ontstaan temidden van het platteland heeft Enschede enkele bomen, die al zo oud zijn, dat zij van die geschiedenis getuigen. Ook worden er verhalen over deze bomen verteld, die - waar of niet - illustratief zijn voor de Enschedese geschiedenis. Alle drie hier besproken bomen staan in of bij het Ledeboerpark. Het gaat om de Viermarkenlinde, de Horstlinde en de Mammoetboom.

Viermarkenlinde

De Viermarkenlinde staat ten noorden van de Viermarkenweg in Enschede, bij de oude Van Heeksbleek en de daarbij liggende boerderij. Ooit markeerde deze linde het punt waar de marken Groot Driene, Eschmarke, Twekkelo en Lonneker samenkwamen. Volgens overlevering diende de linde in vroeger tijden als ontmoetingsplaats voor de bestuurders van de marken en werden hier zaken met betrekking tot houtopstanden, grondgebruik en waterbeheer besproken. De viermarkenlinde is 250 - 400 jaar oud. Mogelijk is de boom nog veel ouder, want lindebomen kennen een natuurlijke cyclus, waarbij de bladeren en de kruin bij hoge ouderdom kleiner worden en de stam langzaam wegrot, terwijl van onderen jonge scheuten worden gevormd, die weer uitgroeien tot een grote boom. De huidige boom is gezien de gekrompen kruin en rottende stam duidelijk op zijn retour, maar wel gezond. Onderaan worden al veel jonge scheuten gevormd.

Vergaderplaats

Tot midden 19de eeuw waren landbouwgronden in Twente verkaveld in marken; letterlijk een gemarkeerd (afgebakend) stuk grond dat door een aantal boeren gezamenlijk werd beheerd. Naast essen voor de akkerbouw beheerden de marken ook weidevelden, bosschages, venen en woeste gronden waar de heideplaggen werden gestoken die dienden om de arme zandgrond van de akkers te bemesten. Om te voorkomen dat van de ogenschijnlijk onbeheerde grond turf of plaggen werden gestoken en hout werd gekapt, of vee in de verkeerde weide ging grazen, moesten de grenzen tussen de marken vastgesteld zijn. Waar bij gebrek aan een beekje een natuurlijke grens ontbrak, werden palen geslagen. Die konden echter verplaatst worden en het was dan ook beter om op strategische plaatsen een boom te planten. Zo werden grensgeschillen marken voorkomen en had men een plek om grensoverschrijdend overleg te voeren.

Dit is nog veel meer het geval bij de Horstlinde, waarnaar de Horstlindelaan is vernoemd en die ook pal lang deze weg staat. De boom moet ooit imposant geweest zijn, maar was 100 jaar geleden al grotendeels verdwenen. De huidige boom is een uitgegroeide scheut van de inmiddels verdwenen stam, maar groeit wel op vanuit het eeuwenoude wortelstelsel. De boom staat aan de zuidkant van de Horstlindelaan, 350 meter westelijk van de gelijknamige manege.

Horstlinde

In de tijd dat Twente nog voornamelijk uit grote kale heidegebieden bestond, moet de Horstlinde een imposante boom zijn geweest. Migranten uit Gildehaus die zich een weg baanden over de nauwelijks gedefinieerde zandwegen, gebruikten de boom als oriëntatiepunt. Er wordt ook verteld dat de boom dienst deed als brievenbus. Dat is bepaald niet onmogelijk. Bij Oldenzaal stond een "couranten pahl" waar men daadwerkelijk brieven voor omwonenden aan adresseerde. Daarbij stond de Horstlinde aan de doorgaande route van Gronau over Enschede en Goor naar Deventer. De Horstlinde zou ook andere namen hebben gehad, als Veemlinde en Gerechtslinde. Of er werkelijk bij de boom recht gesproken is lijkt minder waarschijnlijk, maar net als bij de Viermarkenlinde kunnen er wel grensgeschillen zijn beslecht.

Mammoetboom

In hetzelfde gebied staat ook de imposante Mammoetboom, in 1890 geplant door de fabrikant Abraham Ledeboer en inmiddels uitgegroeid tot de grootste Mammoetboom van Nederland. Getuigen de beide linden van de agrarische geschiedenis, de Mammoetboom toont de invloed van fabrikanten, die hun geld belegden in landbouwgronden en deze gebieden later als stadsparken cadeau gaven aan de bewoners van Enschede. Hieraan dankt Enschede zijn nu zo merkwaardige plattegrond, waarop groene gebieden als grote taartpunten bijna het oude centrum van de stad raken. De Mammoetboom op het voormalige boerenland toont ook het wereldwijde web, waarin Twente door de textielindustrie was opgenomen. Ledeboer nam het zaadje van de boom mee van een reis naar Noord Amerika en plantte het naast de (inmiddels gesloopte) villa in zijn immense tuin; het huidige Ledeboerpark.

Auteur:Siebe Rossel
Trefwoorden:Natuur, Project Streekcultuur, Tradities, Zomer Overijssel
Locatie:Enschede gemeente
Thema's:Natuur

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.