image/svg+xml

Laatste generatie Stroek stopt met boeren op erve Stroek

Verhaal

Laatste generatie Stroek stopt met boeren op erve Stroek

Plaatje bij verhaal: fam._stroek_6-124.jpg

Al zeker 2,5 eeuw is het bedrijf in de familie. De boerderij van de familie Stroek in Heeten kent een lange traditie van bedrijfsopvolging van vader op zoon. In gedachten ziet boer Gerard zijn opa nog achter peerd Bruun over het land lopen. Zelf wist hij in samenwerking met zijn vader het bedrijf tot een modern melkveebedrijf uit te bouwen. Maar zijn kinderen zijn niet voor het boerenvak in de wieg gelegd. Het voortbestaan van het familiebedrijf staat daarmee op het spel. In gesprek over agrarisch ondernemen, het boerenleven vroeger en nu, en het naderende bedrijfseinde.

Het begint zeldzaam te worden: een familie die nog op een boerderij woont met dezelfde huisnaam. Bij de invoering van achternamen in 1811 door Napoleon Bonaparte noemden vrijwel alle boeren zich naar de boerderij waar ze woonden. Door verkoop en vererving in vrouwelijke lijn is van deze vanzelfsprekendheid na ruim 200 jaar weinig meer over. Maar Gerard en Marijke Stroek wonen nog altijd op erve Stroek aan de Stroeksweg in Heeten. Ze weten niet beter of er hebben altijd Stroeks op deze boerderij gezeten. Een tijdlang was er zelfs onderscheid tussen Grote Stroek en Kleine Stroek op een boerderijtje iets verderop. Hoe vooruitstrevend je ook bent, zo’n familietraditie doet je toch iets.

‘Iemand moest de boerderij overnemen’

Eigenlijk zou zijn oudste broer zijn vader opvolgen. Toen hij er van af zag, was Gerard net klaar met de lts en was van plan door te leren op de mts. ‘Ik was altijd wel bij de boerderij betrokken, maar niet het boertje, zeg maar’, stelt Gerard. ‘Het zware werk stond mij altijd wat tegen.’ Toch koos hij alsnog voor de boerderij: ‘Ik ben meer boer geworden vanwege het management, het ondernemerschap. En ook wel: iemand moest toch eigenlijk de boerderij overnemen.’ De 16-jarige bezocht de middelbare landbouwschool in Raalte, volgde nog een jaar middelbaar kaderopleiding in Oenkerk en kwam in 1978 bij zijn ouders in de maatschap. ‘Ik ben blij dat één van de jongens boer geworden is’, zei vader Gerrit Stroek herhaaldelijk.

Zo wisselden de generaties elkaar af op erve Stroek. Sinds mensenheugenis. Ooit was er een stamvader Hendrik Stroek, die even na 1700 op deze plek met de boerderij begonnen is. Hij bouwde een boerderijtje op de uitgestrekte heide tussen Heeten en Wesepe. Mogelijk in de buurt van wat struikgewas, ofwel stroek in het Sallands. Op de kadastrale kaart van 1832 is nog goed te zien hoe erve Stroek als een ontgonnen landtong vanaf de huidige Overmeenweg omsloten wordt door  heidevelden. Op deze vlaktes graasden de schapen, die de boeren van de broodnodige mest voorzagen voor hun schrale akkers. Pas halverwege 20e eeuw verdwenen  laatste stukken wildernis in directe omgeving boerderij.

Hoe bescheiden in omvang hun ontginningsboerderijtje ook was, als zelfstandige boeren had de familie Stroek hun trots. Menig pachtboer in de omgeving moest kromliggen voor de jaarlijkse pacht. De familie was van niets en niemand anders dan God en hun eigen inzet afhankelijk. Beetje bij beetje wist de familie de boerderij met een lapje grond uit te breiden. Het voorhuis werd rond 1800 naar een kant uitgebreid en opgehoogd. Een eeuw later kwam er een grote veeschuur dwars op het voorhuis bij. Hierdoor kreeg de boerderij een wat ongebruikelijke L-vorm. Op deze boerderij zag Gerard op 28 november 1957 het levenslicht, als vierde in een gezin van zes kinderen.

De economische voorspoed van familie Stroek bood ook ruimte aan maatschappelijke inzet. Zowel opa als vader waren veel buiten het erf te vinden. ‘Mijn opa heeft bijvoorbeeld geholpen de Boerenleenbank op te richten, zat in de Boerenbond en in het Armbestuur’, aldus Gerard. Vader zette zich in voor de kerk en de katholieke standsorganisatie ABTB. Als vrome katholieken bezochten ze de parochiekerk in Heeten trouw. Goede doelen als de katholieke missie konden rekenen op financiële steun. Een gevleugelde uitspraak in de familie was: ‘Alles wat je weggeeft kun je niet verliezen.’

Modern melkveebedrijf

Het erve Stroek van Gerards jeugd was een traditioneel gemengd bedrijf, voor Sallandse begrippen bovengemiddeld van omvang. Op 1 januari 1955 telde de boerderij bijna achttien hectare, negentien melkkoeien, zeven pinken, dertien kalveren, twee paarden, elf varkens, twintig biggen en honderd kippen. Gerard: ‘Er stonden tien zeugen in varkensschotten waarvan de biggetjes verkocht werden op de biggenmarkt in Raalte – ik herinner mij de biggenkar met het paard ervoor.’ Het eiergeld vormde ruim een tiende van de inkomsten, de varkens een vijfde, het rundvee een vijfde en het melkgeld ruim de helft. De opbrengst van ‘oogstproducten’ was verwaarloosbaar, want vrijwel alle akkerbouwgewassen werden aan het vee gevoerd.

Juist in deze periode kwamen belangrijke ontwikkelingen op gang. Gerard heeft uit zijn jonge jaren nog het beeld van zijn opa voor ogen die met het Belgische trekpaard Bruun voor de ‘slepkoare’ reed. Toen kwam de eerste trekker in plaats van de paarden: ‘We hadden een Fair trekker met een maaibalk.’ Familie Stroek kocht als een van de eersten in de buurt nieuwe machines. Steeds meer aandacht ging uit naar het melkvee, waardoor de kippen en varkens van het erf verdwenen. De melkmachine maakte uitbreiding van het aantal koeien mogelijk. In 1966 stond voor de laatste keer graan op de akkers: ‘In dat jaar heeft de combine bij ons op het land in de fik gestaan’.  

Opa Herman en vader Gerrit Stroek gingen nieuwe ontwikkelingen niet uit de weg. Een grote stap vormde de bouw van de eerste ligboxenstal in 1973. ‘Mijn vader heeft die stal zelf helpen ontwikkelen’, aldus Gerard. ‘De ijzeren pijpen van de boxen, die nu standaard zijn, heeft hij samen met de smid bedacht en uitgevoerd. Ik weet nog dat we in de hooischuur een proefopstelling met planken en schotten hebben gemaakt en daar zes koeien in gedaan hebben om de goede maten op te nemen.’ Tien jaar later stonden Gerard en Marijke zelf aan het roer bij de bouw van een nieuwe nog grotere ligboxenstal voor meer dan honderd koeien. ‘In 1983 waren we een van de grootste boeren van Heeten. We liepen toen echt voorop. Qua omvang zijn we inmiddels ingehaald door andere bedrijven, maar qua efficiency doen wij nog steeds mee’.

Meergeneratiegezin

De komst van Gerard en Marijke op erve Stroek had nog wel wat voeten in de aarde. ‘Wij wilden hier gaan boeren, maar niet bij mijn ouders inwonen’, vertelt Gerard. ‘Dat wilden ze zelf ook niet. Een nieuwe generatie zou gaan boeren en een nieuwe stal en een nieuwe woning zetten.’ Tegelijk met de ligboxenstal werd een bungalow op het erf gebouwd, waar pa en ma met oma naartoe verhuisden. Gerard en Marijke gingen samenwonen op de boerderij. Marijke: ‘Mijn schoonmoeder  zei toen: “Willen je het platteland gaan bederven?” Gerards zus woonde samen met haar vriend in Almelo, maar dat was in de stad.’ Er komt een album met verschoten kleurenfoto’s van de bouw van de ligboxenstal en de bungalow uit 1983 op tafel. ‘Het voelt alsof het gisteren gebeurd is’, verzucht Gerard.

De zorg voor de oudelui was een taak die vanouds op de schouders van de opvolgers rustte. Al in 1753 kregen dochter Sophia en haar verloofde Jannes Nellis ‘caterstede Stroek in Heten’ op voorwaarde dat zij vader Hendrik Stroek en de minderjarige broertjes en zusjes zouden verzorgen. Daarmee was de oude dag van stamvader Stroek geregeld. Ook Gerards vader kreeg twee eeuwen later diezelfde boerderij op voorwaarde dat hij zijn ouders tot het einde toe zou verzorgen. De boerderij werd toen van slaapkamers op de bovenverdieping voor het jonge stel en hun kinderen voorzien.

Gerard heeft van nabij ervaren dat het introuwen lang niet altijd een succes was: ‘De verhouding tussen mijn moeder en mijn oma was niet al te best. In haar geboortestreek bij Doetinchem was men iets moderner dan hier. Mijn moeder had er wel moeite mee om wat terug in de tijd te gaan. Hier hadden boerinnen nog knipmutsen, die hadden ze in Doetinchem allang niet meer. Mijn moeder maakte bijvoorbeeld bloemstukjes. “Heb je niet wat anders te doen?”, zei oma dan.’ Opa Stroek steunde zijn schoondochter juist en stimuleerden haar bijvoorbeeld om haar rijbewijs te halen, als een van de eerste vrouwen in Heeten. Ook trad ze als eerste vrouw toe tot het katholieke kerkbestuur.

Gerards ouders hebben nog 25 jaar in de bungalow gewoond. De eerste jaren nog met oma. In 1986 werd zij als eerste inwoonster van Heeten 100 jaar. ‘Hoe lang ik nog leef moet ik aan Onze Lieve heer overlaten’, aldus een krantartikel. Twee jaar later sloot ze voorgoed haar ogen. In 1988 zijn Gerard en Marijke getrouwd. Ze kregen drie kinderen: Silvo (1990), Roy (1991) en Jessie (1994). De zorg voor vader en moeder Stroek werd steeds intensiever. Uiteindelijk verhuisden ze in 2008 naar Heeten. Vader overleed op 91-jarige leeftijd, moeder met 95 jaar. Na een verbouwing betrokken Gerard en Marijke de bungalow. Het oude woonhuis ging in de verhuur.

Bedrijfsopvolging

Naarmate Gerards vader minder meehielp op het bedrijf, kreeg Marijke een steeds groter aandeel in de werkzaamheden. Marijke: ‘Naast de kalfjes en het schoonmaken, heb ik ook de boekhouding overgenomen.’ Vanwege rugklachten bij allebei kreeg de automatisering volop kans op het bedrijf. Al in 2003 nam het echtpaar een melkrobot, waar ze veel gemak van hebben gehad. Veel hulp van de kinderen kregen ze ook niet. De jongens waren meer aan het voetballen. Gerard: ‘Onze kinderen zijn geen doeners, maar denkers. Ze zijn nog in staat om een bezem verkeerd vast te houden. We hadden dus geen boertje of boerinnetje.’ Dat is jammer, maar niet anders, meent het stel.

Inmiddels heeft Gerard het boerenwerk na 40 jaar weleens gezien. De echte passie voor het vak is eraf. Leeftijd en gezondheid beginnen hun tol te eisen. Het bedrijf in de verkoop zetten, was lange tijd geen optie. Vijf jaar zijn ze bezig geweest het bedrijf over te dragen aan externe opvolgers. Sinds twee jaar vormen ze een maatschap. Het proces stelde ze voor fundamentele vragen: Hoeveel is de voldoening van het voortbestaan van je bedrijf je waard? Hoe pak je dat fiscaal en juridisch aan? Onlangs hebben de beoogde opvolgers besloten alsnog af te zien van bedrijfsovername en alsnog op het eigen familiebedrijf verder te gaan. Tot grote teleurstelling van Gerard en Marijke.

Erve Stroek (of delen ervan) gaat in de verkoop. Hoe economisch Gerard ook gewend is naar zijn bedrijf te kijken, het naderend afscheid doet hem wel pijn: ‘Het is van oorsprong natuurlijk een familiebedrijf. Het Saksisch erfgoed dat ik gekregen heb, ga ik verlaten. Ik ben de laatste in de serie.’ Tegelijk weet hij dat zijn voorouders vrede zouden hebben met hun noodgedwongen keuze. Van vader Stroek is de uitspraak: ‘Iedere weloverwogen beslissing is een goede beslissing.’  

Auteur:Ewout van der Horst
Periode:1700-2019
Locatie:Heeten

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.