image/svg+xml

K.L. SMITOORD - Een vakantiehuis in de Losserse Zandbergen (2)

Verhaal

K.L. SMITOORD - Een vakantiehuis in de Losserse Zandbergen (2)

Plaatje bij verhaal: product_thumb.jpg

K.L. SMITOORD - Een vakantiehuis in de Losserse Zandbergen (2)

Een grote villa met een rieten dak, in Gooise stijl. Zo’n huis verwacht je niet in de Twintiger jaren in de Losserse Zandbergen. Toch blijkt uit oude ansichtkaarten dat daar een dergelijk huis heeft gestaan. Het werd afgebroken in 1961.

Dit is deel 2 vanaf 1926 lees voor het gehele verhaal eerst deel 1

In 1926 koopt de Twentsche arbeiderscoöperatie ‘Tot Steun in den Strijd’ uit Enschede een terrein van circa 15 ha, om daar een vakantieoord te stichten.

In 1928 zal de coöperatie haar vijfentwintigjarig bestaan herdenken en bekende personen uit partij en vakbeweging hebben zich ten doel gesteld, om bij dat jubileum de coöperatie een vakantiehuis aan te bieden. Volgens de oorspronkelijke plannen moet het een paviljoen worden waarin een zestigtal kinderen met begeleiders een tehuis kunnen vinden, met daarbij nog een viertal zomerhuisjes voor gezinnen. De keuken van het paviljoen kan tevens productief gemaakt worden voor de gasten in de zomerhuisjes en voor kampeerders. Het benodigde kapitaal wordt geschat op ƒ 25.000.

Het gebouw mag volgens de gemeentelijke ontheffing meer dan 10 meter van de openbare weg af staan. Twee gevels en de buitenwanden van een bijgebouwtje mogen gedeeltelijk van hout zijn en er mag een rieten dak op komen.

Het ontwerp is van de Enschedese architect J.C. Kromhout van der Meer die voor de coöperatie in 1912/1913 ook betrokken was bij het verenigingsgebouw in Enschede. Hij was opgetreden als stroman voor de arbeiderscooperatie en had de villa gekocht van H.J.E. (Hennie) van Heek. Een Van Heek had vermoedelijk zijn huis nooit verkocht aan socialistische arbeiders. Kromhout van der Meer had wel bedongen dat hij de architectuur zou krijgen van de nieuwbouw en verbouwing van de fabrikantenvilla. Ook de architectuur van het vakantiehuis in Losser werd dus later aan hem gegund.

Er moet al een onderkomen zijn geweest in Losser, misschien in de oude barak, want op 9 augustus 1927 is in het Algemeen Handelsblad te lezen: ‘In de Zandbergen in Losser, in gebruik als herstellingsoord bij de Enschedese coöperatie “Tot Steun in den Strijd” heeft gistermiddag een hevige boschbrand gewoed’. Het zou kunnen zijn dat de naam van het vakantiehuis dan ‘Zandbergen’ is. Een ANWB-plattegrond uit hetzelfde jaar vermeld op die plek ‘Het Zandhuis’. Maar dat kan ook de boerderij geweest zijn. De benaming is dus niet helemaal duidelijk.

 

Op Hemelvaartsdag van dat jaar is er een wandeltocht georganiseerd vanuit Enschede: ‘alle revolutionaire arbeiders van Enschede komen ’s morgens om 4½ uur op de markt; vertrek 5 uur precies. De afd. Overdinkel en Glanerbrug CPH ( Communistische Partij Holland) komen in de Zandbergen bij ons. Dan kunnen wij gezamenlijk dien dag buiten doorbrengen’, aldus een oproep van de Communistische Jeugdbond ‘De Zaaier’ in De Tribune, het sociaal democratische weekblad.

 

 

In 1928 zijn de plannen van de coöperatie verwezenlijkt. Op 21 juli kan het nieuwe vakantiehuis geopend worden. Om half elf ’s morgens komt bij Ons Huis in Enschede een groot aantal afgevaardigden van diverse instellingen bijeen, om met bussen naar de Losserse Zandbergen te worden vervoerd. In de grote zaal van het nieuwe gebouw vindt de overdrachtsplechtigheid plaats. Het vakantiehuis biedt voorlopig plaats aan 56 kinderen, maar leent zich ook bijzonder goed voor de ontvangst van ‘groote gezelschappen, landdagen, weekends etc’, aldus het uitgebreide verslag van bijna twee pagina’s in het Twentsch Dagblad Tubantia en Enschedesche Courant (57e jrg. No 172). Na alle sprekers gehoord te hebben, maakt het gezelschap een wandeling door de Zandbergen ‘dat mooie stukje natuur, dat door de gasten van elders luide werd geroemd’. Er volgt een koffietafel en dan vertrekt men weer naar Enschede voor de officiële receptie, ’s Avonds wordt er een diner gehouden waaraan ongeveer tweehonderd personen aanzitten, waaronder ook de Losserse burgemeester Van Helvoort. Vijf arbeiders, die vijfentwintig jaar in dienst zijn van de coöperatie, ontvangen op die avond een gouden horloge en een wandelstok met zilveren knop.

De coöperatie was al een aantal jaren op zoek naar een geschikt terrein. ‘Het moest mooi zijn, de omgeving moest geschikt wandelgebied bezitten, de kinderen zouden er rustig moeten kunnen spelen en er moest water zijn’. Men probeerde een jaar lang in stilte om een terrein in bezit te krijgen, maar dat viel niet mee. ‘Toen kwam het bericht dat de Lossersche Zandbergen publiek verkocht zouden worden en toen ook stond het vast, dat dit terrein ons terrein moest worden’, aldus de voorzitter de heer J. Bevers. ‘We kunnen nu wel zeggen dat de koopsom ons nogal is meegevallen’. De prijs noemt hij echter niet. Wel de bouwkosten. Die bedroegen ƒ 32.000. De krant meent te kunnen vaststellen dat ‘het 25-jarig jubileum van Tot Steun in den Strijd op waarlijk schitterende wijze is gevierd’. Een tehuisnaam wordt bij de berichtgeving niet genoemd.

 

 

K.L. Smitoord

De Enschedese socialistische voorman K.L. Smit overleed op 2 februari 1930 op de leeftijd van 52 jaar. Hij was bedrijfsleider van de Twentsche Coöperatie ‘Tot Steun in den Strijd’, die dus het vakantiehuis had gebouwd en die ook een winkel in Losser had. In de Enschedese gemeenteraad was K.L. Smit voorzitter van de Sociaal Democratische raadsfractie. Hij was werkzaam in wat werd genoemd de ‘Coöperatieve beweging’ en had invloed in het hele land. Zo was hij commissaris van ‘De Handelskamer’, bestuurder van de Centrale Bond van Verbruiks Coöperaties en had hij zitting in de Coöperatieve Raad van de N.V.V. en de Coöperatieve Bond. Een zeer geachte figuur dus in die kringen en men besluit dan ook om het vakantiehuis in Losser ter nagedachtenis zijn naam te geven. Het gaat verder als het K.L. Smitoord. 

In deel 3 gaan we verder in op het gebruik van het vakantiepark.

 

Thea Evers, HKL, eerder gepubliceerd in de Oet-Dorp-en-Marke 2013-2

 

Trefwoorden:Losser, Zandbergen, Dinkel, Vacantiehuis, K.L. Smitoord, Twentsche Coöperatie, Bewoningsgeschiedenissen
Personen:Heek, van H.J.E. (Hennie), Kromhout van der Meer, J.C., Helvoort, van, Bevers, J., Smit, K.L.
Periode:1926-1930
Locatie:Losser
Thema's:Wie woonde waar in Overijssel?

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.