Het Twentekanaal, een mooi lijnenspel!
Het Twentekanaal, een mooi lijnenspel!
Tussen het plaatsje Eefde bij Zutphen en Enschede graaft het Twentekanaal zich een weg door het landschap, een 63 kilometer lang lint met een zijtak naar Almelo. Voor de inwoners van Twente gewoon een bestaand feit. Maar dat kanaal had ook zo maar ergens anders kunnen liggen.
Rond 1930 toont een kaart met varianten er op ook een kanaal vanaf de Rijn via Doetinchem en Varsseveld naar Enschede. En ook is sprake geweest van een aftakking vanaf Enschede naar Oldenzaal en dan naar het kanaal Almelo-Nordhorn!
In die tijd wilde het Twentse bedrijfsleven een kanaal dat goed aansloot op het landelijke netwerk van kanalen en rivieren. Twente voelde zich rond 1900 achtergesteld (toen ook al?!) bij de andere landsdelen die wel goed bereikbaar waren vanuit de Noordzee-havens en vanuit het Ruhrgebied. Alleen Almelo was op het netwerk van Overijsselse kanalen aangesloten.
Het toen al wel bestaande spoorwegnet kostte meer dan scheepvaart! De eerste variant van een “Twents kanaal” kwam in 1907: een aftakking van het kanaal Almelo-Nordhorn naar Oldenzaal, Enschede en Hengelo. Dat sneuvelde want de Twentse industrie wilde een aansluiting richting Rijn.
In de latere jaren kwamen er andere varianten maar ook andere gemeenten dan in Twente wilden een zaadje meepikken van de voordelen, zoals Apeldoorn, Deventer en Zutphen. En ook was belangrijk dat er een hoogteverschil van 23 meter moest worden overbrugd!
Omdat in die tijd veel vrachtschepen nog zeilen hadden, moest er weinig stroming zijn.
In 1917 nam minister Lely het advies van een staatscommissie over: het Twente-Rijnkanaal zou lopen van Lobith via Keppel en Almen naar Twente en dan met aftakkingen naar Almelo en Oldenzaal. Later werden aan dit plan nog toegevoegd een verbinding naar de IJssel (Almen – Zutphen) en een zijtak Hengelo – Borne.
Het kanaal kreeg niet alleen een economische functie maar ook een afwateringsfunctie, want Twente kampte met veel overstromingen van beken en kleine riviertjes. Uiteindelijk begon de aanleg pas in 1930 en de aanleg was deels ook een werkverschaffingsproject waarbij duizenden werklozen “aan de schop” werden gezet. Het tracé naar de Rijn en de aftakkingen naar Borne en Oldenzaal zijn er uiteindelijk niet gekomen.
Gerard van den Einde.