Conflict over de ontginningen in het Westerveen.
Conflict over de ontginningen in het Westerveen.
De voorgeschiedenis tot het conflict dateert uit begin 1966. De tot in ons nationaal parlement uitgevochten strijd om het natuurgebied het Wierdens veld tot Westerveen wordt door de landbouwwereld min of meer verloren. Slechts 150 ha van het vele malen grotere gebied wil de rentmeester der Domeinen aan de ruilverkavelingscommissie verkopen om te gebruiken voor bedrijfsvergrotingen. Na niet lang dubben komt de commissie tot de volgende ruilovereenkomst. Zeven landbouwers te weten, T.J.M. ter Beke, H. Broeze, A.J. Egberts, R. Kiekebeld, D.J. van de Kolk, J.M. Olthof en H. Waalderink, zullen voor iedere hectare cultuurgrond die zij inleveren twee hectare woeste Westerveengrond terugkrijgen. Voorwaarden waar men het over eens wordt zijn, dat voor ontginning en ontsluiting geen rijkssubsidie tegemoet kan worden gezien. “Best”, knikken de zeven, en nijver slaan ze hetzelfde jaar de hand aan de ploeg. Enkelen staan een deel van hun oude cultuurgrond af , anderen staan alles af waarna ze hun oude boerderijen verkopen. Nieuwe boerderijen verrijzen in het gebied waar kort daarvoor wulpen en grutto’s zich alleen konden wanen.
In pais en vree tot op dat moment had zich de procedure – uniek in haar soort – voltrokken. Echter lang blijven die vredige verhoudingen niet bestaan. Eerste twistpunt wordt de termijn waarop de zeven nog op hun oude bedrijf en grond mogen vertoeven terwijl ze de woeste ontginnen. “Twee jaar is afgesproken, zweren zes van de zeven boeren”. Alleen landbouwer Broeze, met wie de ruilverkavelingscommissie het laatst tot een akkoord kwam kreeg te horen dat hem één jaar overgangsperiode toebedeeld zou worden. Dat die termijn van twee jaar genoemd is wordt door de ruilverkavelingscommissie ten stelligste ontkend. Omstandigheid van belang hierbij – ook met het oog op de meningsverschillen die nog volgen, culminerend in de omstreden pachtsom - is dat van de ruiltransacties geen nooit enig officieel stuk is opgemaakt, terwijl verder iedere schriftelijke vastlegging van voorwaarden ontbreekt. We hebben daar destijds wel op aangedrongen, zeggen de Westerveenboeren, maar zo zei de ruilverkavelingscommissie, dat is niet nodig, het is een kwestie van vertrouwen. Zoals de boeren het achteraf verwoorden, er waren wel meerdere bepalingen waarmee men ons plompverloren op het dak viel.
Onaangenamer getroffen nog blijken de Westerveenboeren wanneer in 1967 loskomt wat als een nieuwe inbreuk op de gemaakte afspraken wordt beschouwd: is het besluit van de ruilverkavelingscommissie dat 40 % van hun oude cultuurgrond ingevorderd wordt, per hectare krijgen ze f 350 vergoeding. Urenlange discussies hebben toentertijd alleen nog tot een veel geprikkelder stemming geleid. Weinig enthousiast, maar uiteindelijk, toch maar, gaan de zeven akkoord.
Wordt vervolgt.
Foto-onderschrift foto boven. Een deel van het Westerveen werd ontgonnen binnen de ruilverkaveling Wierden. Onder andere door de familie Broeze. Van links naar rechts Hendrik Broeze, de moeder van Hendrik, mevr. Broeze-ter Horst, de kleine jongen is Erik Broeze en grote jongen is Henk Broeze, Jan Broeze heeft de foto gemaakt.
Foto-onderschrift foto 2. Allereerst werden er grote sloten gegraven voor de afwatering van het natte heidegebied.