image/svg+xml

Aflevering 1. In het kader van 75 jaar bevrijding zullen we de komende weken u het verhaal brengen van de Rotterdamse onderduiker Adri de Visser.

Verhaal

Aflevering 1. In het kader van 75 jaar bevrijding zullen we de komende weken u het verhaal brengen van de Rotterdamse onderduiker Adri de Visser.

Plaatje bij verhaal: Adri de Visser 1943.JPG

In het kader van 75 jaar bevrijding zullen we de komende weken u het verhaal brengen van de Rotterdamse onderduiker Adri de Visser. Hij was ondergedoken bij bakker Jan en Gerry Gierveld aan de Molenbeltsweg. Hij heeft een archief achtergelaten van 9 fotoalbums waarin hij de oorlog en zijn onderduik heeft beschreven. Deze albums zijn door de familie Gierveld geschonken aan de Historische Kring Wederden.

Aflevering 01. Een Rotterdammer in onderduik in Wierden

Zijn naam is Adri de Visser, in 1924 geboren en tijdens de Tweede Wereldoorlog naar Duitsland getransporteerd, daarna ondergedoken, opgepakt door de Sicherheitsdienst en weer naar mijn onderduikadres gevlucht. Het werd een balans van een tweetal onwezenlijke, ongedefinieerde jaren, die ik uiteen gerafeld heb. Als een film trekken vooral de laatste twee jaar van de oorlog aan mijn geest voorbij en ik wil jullie daar deelgenoot van maken. In 1942 wonnen de Duitsers op alle fronten in Afrika en Europa, met uitzondering van Engeland, dat onder leiding van Winston Churchill stand hield. Daar de Duitsers veel soldaten nodig hadden voor hun veldtochten en bezettingen, werden uit alle landen die bezet waren mannen (en ook vrouwen) gerequireerd om in Duitsland voor hen te werken. In de jaren 1940-1943 kregen in Nederland alle mannen tussen de achttien en veertig jaar een oproep zich bij een Arbeidsbureau te melden, waar ze medisch gekeurd werden en daarna ingedeeld om tewerkgesteld te worden. Later deden de Duitsers dat niet meer, maar werd men via razzia’s zomaar van de straat opgepakt en naar Duitsland vervoerd. In het voorjaar van 1942 kreeg ik mijn eerste oproep voor de ‘Arbeitseinsatz’, ik was toen achttien jaar. Via mijn werkgever – ik was jongste bediende bij een groenten- en fruitexporteur – kon ik een ‘Ausweis’ (een vrijstelling) krijgen. Wat die Ausweis waard was, bleek een jaar later. Met het uitgeven van die vrijstellingen wisten de Duitsers precies hoeveel mannen tussen de achttien en veertig jaar voor hen nog beschikbaar waren. Precies een jaar later kreeg ik mijn tweede oproep en via het Arbeidsbureau te Rotterdam werd ik naar Frankfurt am Main gestuurd om daar te werken. Ik kon – opnieuw via mijn werkgever – bij een groentenimporteur, een klant van ons, tewerkgesteld worden, wat natuurlijk veel beter was dan in een munitiefabriek. Na een half jaar daar gewerkt en diverse bombardementen overleefd te hebben, kreeg ik op 30 november 1943 reeds verlof om de Kerst thuis door te brengen. In die periode kwam de gedachte bij mij op om onder te duiken. Weer via mijn Nederlandse werkgever werd ik in de gelegenheid gesteld een onderduikadres te vinden. In overleg met mijn ouders, mijn meisje Jeanne en een familie Van der Spek die voor een adres kon zorgen, werd besloten niet meer naar Duitsland terug te keren. Wat hield in die tijd onderduiken in? Dat betekende dat je vogelvrij verklaard was en dat je geheel uit het openbare leven moest verdwijnen. De Duitsers en hun Nederlandse handlangers konden jacht op je maken en je moest op je hoede zijn voor verraders. -55- M Mijn verlof liep op 28 december 1943 af, op die datum moest ik mij weer in Frankfurt am Main melden. Tot en met 27 december kon ik mij nog vrij op straat bewegen. Dezelfde dag bracht mijn vader mij naar het Maasstation. Het was opnieuw een onzekere situatie, net als die eerste keer, toen ik naar Duitsland moest. Waar zou ik terechtkomen? Zou ik door onder te duiken mijn familie in gevaar brengen? Het was alles niet van gevaar ontbloot. Met mevrouw Van der Spek had ik de afspraak dat we elkaar om twaalf uur op het station in Nijmegen zouden treffen. Zij zou mij dan verder begeleiden naar het onderduikadres. Alles verliep voortreffelijk en inderdaad troffen wij elkaar op genoemd station. Hoe de reis verder verlopen is, weet ik niet meer, één ding weet ik nog wel en dat is dat ik ’s avonds om negen uur in een voor mij onbekend dorp aangekomen ben. Later bleek dat ik in Twente terecht gekomen was en wel in het dorp Wierden, dat vijf kilometer voor de stad Almelo aan de spoorlijn Deventer-Enschede lag. Na aankomst op het station bracht mevrouw Van der Spek mij naar de familie Van Tol, aldaar. De heer Van Tol bleek de coördinator voor het onderbrengen van onderduikers bij de plaatselijke bevolking te zijn. Ds. Lokhorst, predikant van de Ned. Hervormde kerk in Wierden, had vanaf de kansel een beroep op zijn parochianen gedaan om huisvesting en verzorging aan onderduikers te verschaffen. Velen gaven gehoor aan deze oproep en tijdens de oorlog zijn vele duizenden in Twente geholpen. De eerste nacht en de volgende morgen bracht ik bij de familie Van Tol door. ’s Middags werd ik door een andere onderduiker opgehaald en deze bracht me naar de familie J. Gierveld aan ‘n Mölnbelt. Een jonggehuwd echtpaar, beiden negenentwintig jaar oud en ouders van een meisje van nog geen drie jaar, Truus(je) genaamd. Hij had een kleine bakkerij met een oven waar je nog takkenbossen in stookte, voor een Rotterdamse jongen een soort wonder. Om drie uur ’s middags werd ik afgeleverd en werd begroet door mevrouw Gierveld, die later op de dag Gerry bleek te heten. De heer des huizes, Jan, was nog niet thuis omdat hij broden aan het uitventen was, maar even later kwam ook hij. In het begin is het moeilijk tot een gesprek te komen. Hoe moet jij je tegenover deze mensen opstellen? Dus na de kennismaking vlotte het gesprek niet direct, maar na enig aftasten aan beide zijden kwamen we toch al gauw tot een gesprek. Er was echter een kleine moeilijkheid, hun ‘Hollands’ was niet ‘je-van-het’ en mijn Twents (Tukkers) was nog slechter, want als ze met elkaar aan het praten waren, verstond ik er echt niets van. Wordt vervolgt.

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.