image/svg+xml

Zigeuners en andere zorgen

Verhaal

Zigeuners en andere zorgen

Plaatje bij verhaal: nl-hana_2.24.14.02_0_191-0811_1zigeuners.jpg

De reportage Uit de Residentie van 4 augustus 1917 meandert van natuurbeleving naar zigeuners, van het boerenleven naar museumbezoek – het is niet eenvoudig, er een logische lijn in te ontdekken. Nu ja, van de hak op de tak is ook een tactiek. De inleiding over de natuur is meteen van verbluffende ecologische actualiteit. Er is weer benzine, d.w.z. dat er op onze buitenwegen een kunstmatige wolkenvorming is, die veel afdoet op het genot van wandelaar en fietsrijder. De eeuwige, even begrijpelijke als terechte klacht over onze zorgeloze tot vernielzuchtige omgang met het beetje natuur dat we nog hebben.

Het bruggetje naar het volgende onderwerp ligt voor de hand: Waar wij Nederlanders de natuur als vakantiegenot beschouwen, zijn de zigeuners er als leefruimte op aangewezen. De reporter komt ze in zijn vakantieverblijf tegen en geeft vanuit zijn huisje interessante observaties over onze oude bekenden. Het zijn de allochtonen van toen, met verbazing bekeken exoten, van wie geen aanpassing of zelfs integratie verwacht mag worden, dan zou de aardigheid van het anders zijn er gauw af zijn. Contact is er wel, na het uitkeren van oude schoenen, versleten blouses en kleine versnaperingen voor de kinderen slaat het gebedel bijna om in vriendschap. Gesprekken over werk en hobby’s leiden tot vertrouwelijkheid: De zigeunervrouwen krijgen de dame des huizes zo ver, dat die in de tuin eenige sierlijke danspassen à la Duncan demonstreert, waarna ze zich revancheren met een waar dansfeest, al wilder en wilder, maar altijd bevallig en niet ontaardend in woest gespring, - in den schemer een fantastisch en onvergetelijk schouwspel. Maar het blijven natuurlijk wel zigeuners, ze leven van de hand in de tand, zonder enige planning, dus als ze mevrouw sokjes zien breien, zijn ze in uiterste verbazing, dat iemand voorzorgen neemt voor iets, dat over maanden zal gebeuren!

Zo beschrijft de correspondent het vreemde als vreemd, waaraan ook niets kan veranderen, dat het mooiste zigeunermeisje best bereid is iets voor haar integratie te doen: Haar ideaal is, te trouwen met een rijken heer, en dan te gaan reizen naar Engeland, naar Amerika, naar Indië. Het blijft een beetje aapjes kijken, de levensopvatting van zigeuners is nu eenmaal zo, de kleine criminaliteit ligt altijd op de loer: Een of meer dagen vrij kost en inwoning op kosten van het rijk heeft echter voor deze menschen niet veel verschrikking. En dan wordt de omgang met vreemdelingen, allochtonen of vluchtelingen, hoe je ze ook noemen wilt, tolerant samengevat: Met de door den oorlog naar de Hollandsche oase gedreven, en daarbinnen vastgehouden zwervers, lastig, ergerlijk, amusant, interessant, al naar men ’t wil, heeft men tegenwoordig (…) rekening te houden.

Neen, dan onze eigen boeren. De Haagse correspondent is er eens een tegengekomen in het Mauritshuis bij de Stier van Potter en is nog jaren na dato geschokt door de reactie: zoo heb ik er drie op stal (waaruit wij overigens kunnen leren, dat de veehouderij in honderd jaar sterk veranderd is), zodat hij nu wel een actie wil beginnen: Breng de kunst aan het volk! Want dat is precies, wat de bestuursleden van een kunstgenootschap hier ter stede wilden: vrijkaarten voor de arbeiders. Maar ocharm, daar is geen belangstelling voor: Kom ze aan met 2 cent per uur meer, meer schaft- en minder werkuren. Daar hebben ze meer zin voor, en daar is vooreerst ook meer behoefte aan. Begrijpelijk misschien, maar voor onze Haagse correspondent geen reden zich er bij neer te leggen. En dus eindigt hij zijn reportage met een hartenkreet, een oproep tot algehele volksverheffing: Indien er een nieuwe leerstoel gesticht wordt, zij het er een voor goed zien, goed ademhalen, loopen, liggen, denken, eten, drinken, praten, lachen, groeten, enz. enz. Oftewel: beschaving. Succes!

*Voor meer informatie over het zigeunerleven zie: Leo Lucassen, En men noemde hen zigeuners, De geschiedenis van Kaldarasch, Ursari, Lowara en Sinti in Nederland: 1750-1944  (Amsterdam/Den Haag 1990).
**Sjaak Onderdelinden schrijft regelmatig verhalen over het nieuws van honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant. 

Auteur:Sjaak Onderdelinden
Trefwoorden:Kranten 1917, Zwolsche Courant, Zigeuners, Nieuwkomers Overijssel
Personen:sjaak onderdelinden
Thema's:Nieuwkomers in Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.