image/svg+xml

(Over)Leven in oorlogstijd (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

Verhaal

(Over)Leven in oorlogstijd (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

Plaatje bij verhaal: pbkr3446schoenkijperbrug.jpg

(Over)Leven in oorlogstijd (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

In oktober 1917 is het leven in Nederland niet erg comfortabel meer. Drie berichten in de Zwolsche Courant geven een verbluffend inkijkje in overlevingsstrategieën van de Zwollenaar – positief en negatief. De eerste reportage behandelt de actualiteit van … eikeltjestijd. Zwolle is massaal uitgerukt om eikels te rapen. Over de voedingswaarde worden geen woorden verloren (veevoer? eikeltjeskoffie?), dat lijkt voor de krantenlezer van toen gesneden koek, maar de verzamelijver is de krant wel degelijk opgevallen. Met heele gezinnen was men er op uit getogen om eikels te zoeken, vader met een langen hengelstok, soms twee einden aan elkaar gebonden, moeder met den kinderwagen, waarin straks de bijeengezamelde eikels een plekje zouden vinden, in gezelschap van de schreeuwende jongste spruit. De jeugd hanteerde met graagte de tactiek van het stenen gooien, zodat je als argeloze voorbijganger nog moest uitkijken: behalve door vallende eikels getroffen te worden, kon je ook nog een kei op je kop krijgen. Het succes was het blijkbaar waard: Kleine kleuters droegen hun pondje zorgzaam naar huis, mannen en jongens torsten zware zakken of hadden deze op de fiets gebonden. Want het ging om harde handel, de krant hoorde van mensen die op één zondag wel een tientje verdiend hadden.

 

Ook de vleesvoorziening stagneert, en waar het vegetarische alternatief honderd jaar geleden nog niet erg populair was, geeft de krant maar wat graag een nog onbekende vlees-voedselbron door: egeltjes. De jacht is weliswaar wreed, met honden die de beestjes moesten opjagen, en met knuppels waarmee ze meedogenloos afgemaakt werden – maar honderd jaar geleden was men minder menselijk tegen de dieren. Jacht en bereiding zijn volgens de krant afgekeken van de zigeuners. Nadat het zoeken en doden al plastisch genoeg beschreven zijn, volgt het recept, niet minder beeldend: na het verwijderen van de ingewanden worden de lijkjes in een bol leem gerold en vervolgens gebakken tot het leem barst. Afgekoeld en door midden gebroken waren de beestjes klaar voor gebruik. De stekels en de huid der egels waren in de leemkorst vastgebakken, zoodat het inwendige van den bol enkel malsch gebraden vleesch bevatte. De krant geeft het zigeunerrecept maar even door, mocht de nood nog hoger stijgen dan kan ook de hongerige Hollander het eens proberen…  

Wat doet de Zwollenaar als de voedselvoorziening niet naar zijn zin verloopt? Hij vlucht in de drank. In de late zondagavond, eind september 1917, leidt dat tot een bizar incident. In de eenzame stilte der Schoenkuipenbrug weerklinkt het jammerlijk geschreeuw van een kat die te water is geraakt. Van de kant van de Turfmarkt nadert hulp in de gedaante van een man die kennelijk al te diep in het glaasje heeft gekeken en nu ook te diep te water raakt – zonder de benodigde kwaliteiten te bezitten voor zo’n reddingsactie, en het geschreeuw der kat wordt vermengd met het angstig hulpgeroep van den drenkeling. Van alle kanten duiken omwonenden en passanten op, de uit het water opstijgende dubbele noodroep is dan ook niet te missen. Op allerlei manieren, vanaf de brug, vanaf de kant, vanuit bootjes wordt geprobeerd aan het jammerlijk geschreeuw een eind te maken, uiteindelijk lukt het de dronkeman/drenkeling aan boord van een bootje te trekken. Echter, niet tot genoegen van de dronken duiker, die als enige nog aan het redden van de inmiddels verstomde kat denkt. Natuurlijk laten de mensenredders de kattenredder niet nog eens te water gaan. Als de man weer vasten grond onder de voeten heeft, kijkt hij verontwaardigd rond, nog niet ontnuchterd door het frissche bad, en vervolgt dan druipende en mopperende over zooveel belangstelling zijn weg. Van de kat is verder niets meer vernomen.

Auteur:Sjaak Onderdelinden
Trefwoorden:Eerste Wereldoorlog, Voedsel, Kranten 1917, Overleven
Personen:sjaak onderdelinden

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.