image/svg+xml

Lachen in Odeon (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

Verhaal

Lachen in Odeon (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

Plaatje bij verhaal: duymaervantwistmerkelbach1918.jpg

Lachen in Odeon (Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant)

De Grote Oorlog is in de winter van 1917 nog springlevend – in tegenstelling tot miljoenen deelnemers er aan. Nederland is nog altijd neutraal maar wel gemobiliseerd, het land leeft in een soort noodtoestand, terwijl toch zo goed en zo kwaad als het gaat ‘normaal’ geleefd moet worden. Zo blijkt er voor al die soldaten  een Comité voor Ontwikkeling en Ontspanning van Gemobiliseerden te bestaan, dat allerlei activiteiten organiseert. In de categorie Ontspanning valt ongetwijfeld de Bonte Avond, die door een groep (semi-?)professionele zangers/acteurs in Odeon gepresenteerd is. Het is al hun 75ste optreden in den lande, daar krijgen ze een mooie erekrans voor.

Verder zijn aanwezig de Commissaris der Koningin, de Burgemeester en een Generaal, plus een zaal vol militairen. Wat kregen zij geboden? ’t Programma dat zij (de acteurs natuurlijk, niet de autoriteiten…) ten gehoore brachten, was voor een groot deel humoristisch. Ook waren er zangnummers, succesvolle samenzang zelfs, en cabaret. Dat laatste bestond vooral uit het spelen van typetjes, een acteur de heer Ruys sprak op zeer verschillende toon een liefdesverklaring uit, als oude man, als verlegen jongeling, als dronken bon-vivant, als bulderende Spanjaard en tenslotte als een Hollandsche soldaat, die zonder omslag recht op zijn doel afstevent. Dat nationalistische trekje deed het hem natuurlijk. ’t Gaf aanleiding tot uitbundige vrolijkheid en de speler ontving een hartelijk applaus. Theater van de Lach. Na de pauze volgde nog een komische toneel-schets, waarin de typetjes-kunstenaar opnieuw triomfen vierde bij het uitbeelden van een serie bajesklanten, met als onbetwist hoogtepunt het handelsjoodje, dat door valschen handel  binnen de muren kwam. Want een scheutje antisemitisme, dat was in die dagen helemaal geaccepteerd. Voeg er nog een jonge tenor met zijn klankrijke stem aan toe en het beeld van een destijds zeer succesvolle bonte voorstelling is compleet.

Een dag later is er opnieuw een Voordrachtavond in Odeon, dit keer met slechts twee artiesten, maar wel twee extreem verschillende. De een is de Veluwse dialect-cabaretier Van Riemsdijk. Hij inspireert de recensent tot een diepgravende beschouwing: Boerenhumor is er eene van een bijzondere soort. Zij heeft niet veel woorden noodig, enkel maar een veelbeteekenend knippen met de oogen, een beweging met ’t hoofd of een bedachtzaam knauwen op de pruim achter de kiezen, daarbij ’n zoo schijnbaar los daar heen geworpen opmerking en dan weten de omstanders ’t wel. En de schouwburgbezoekers ook, betreurenswaardig dat het er maar zo weinig waren. Zij misten een serie “lietiens” en conferences die veel succes hadden. Het was geen schaterlach die er door den zaal ging, maar wel dat genoegelijke, gnuivende lachen, soms niet meer dan ’n smakelijk gegrinnik, dat echte humor te voorschijn roept. Het is duidelijk dat onze kunstcriticus zich met de streekhumorist uitstekend vermaakt heeft, zijn kritische vermogens moesten derhalve op de andere optredende artiest gericht worden. Dat was de bekende actrice Mien Duymaer van Twist, die eenige monologen à la Speenhof ten beste gaf. Die konden de recensent minder bekoren, zodat hij geïnspireerd raakte tot een van de scherpste veroordelingen die men zich in een kunstkritiek maar kan voorstellen: De monologen vielen wel in de smaak en zij zouden het nog meer gedaan hebben, als de voordraagster niet Mien Duymaer van Twist was geweest. Dat klinkt wel erg lelijk, ook al blijkt de man te bedoelen dat Mien veel te goed was voor die kinderachtige monoloogjes. Hopelijk zal ze gauw weer op het toneel staan in een fatsoenlijk stuk, want haar declamatorische gaven zijn veel te goed voor deze niemendalletjes, want mevrouw Duymaer van Twist blijft te veel toneelspeelster, zelfs in deze luchtige monologen. Zo kun je de hemel in geprezen worden – en toch in het afvalputje van Odeon belanden.

* Titelafbeelding: Mien Duymaer van Twist (toneel- en filmactrice 1891-1967) door Jacob Merkelbach. Bron: Wikimedia.

Auteur:Sjaak Onderdelinden
Trefwoorden:Odeon, 1917, Cabaret, Theater van de lach, Vermaak, Kranten 1917
Personen:sjaak onderdelinden

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.