image/svg+xml

Gevangen op Urk

Verhaal

Gevangen op Urk

Plaatje bij verhaal: kd000372.jpg

Ondanks de strenge bewaking is het den 31-jarigen Franschen kapitein der vliegeniers Joseph Coutisson gelukt van het eiland Urk te ontsnappen.

Nederland heeft tijdens de Eerste Wereldoorlog niet alleen de zorg voor massa’s vluchtelingen, maar ook voor krijgsgevangenen van diverse pluimage. Op vele plaatsen zijn interneringskampen, en ook op het eiland Urk (van inpoldering is nog lang geen sprake) staat een barak vol geïnterneerden, in dit geval Fransen.

Rustig houden die zich niet, ze hebben al eens geprobeerd een tunnel te graven van hun barak naar het kerkhof (wel te verstaan om te ontsnappen, niet voor langer verblijf) en de ontdekking daarvan had al tot heel wat opwinding geleid, maar nu is het toch werkelijk gebeurd: Ondanks de strenge bewaking is het den 31-jarigen Franschen kapitein der vliegeniers Joseph Coutisson gelukt van het eiland Urk te ontsnappen.

Van Den Helder via Edam, Marken en Amsterdam tot de hele zuidkust der Zuiderzee  werd zowel met torpedo-vaartuigen  als op rijwielen gepatrouilleerd om de voortvluchtige op te sporen, en inderdaad werd de motorboot waarmee hij Urk verlaten had, vele uren later bij Kampen gevonden, maar de vogel was uiteraard gevlogen. Wel werd tussen Kampen en Zwolle de auto aangehouden, waarin de vluchteling heeft gereisd. De inzittende, een Hollandsche dame, vertelde, dat haar reisgenoot in de buurt van Hattem plotseling de auto had verlaten, terwijl zij niet wist, waarheen hij was gegaan. Zo kon de piloot vrij moeiteloos per boot en per auto verdwijnen, zo gemakkelijk dat men vermoedt, dat Coutisson handlangers heeft, die hem hebben voortgeholpen. Ja, die Hollandsche dame natuurlijk, maar daar hoor je verder niets meer over.

Wel staat er de volgende dag een bewonderend stukje in de krant, geschreven door een Nederlandse vriend en collega, die de ontsnappingspoging allang had zien aankomen.  Want Coutisson is een nog jong officier, nerveus en druk, telkens opstuivend en maar met moeite zijn heftig bloed van méridionaal bedwingend. De interneringskwelling maakte hem ziek van zenuwoverspanning, die hem uitputte van bloedarmoede. Een opgewonden standje dus, en het was ook niet zijn eerste ontsnappingspoging. Die eerste keer had hij van het hele stel tunnelgravers de zwaarste straf gekregen, omdat hij bij de ontdekking een authentieke driftaanval niet had weten te onderdrukken.

Hoe was hij eigenlijk in het neutrale Nederland beland? Na met zijn vliegtuigje een aanvalsvlucht tegen de Duitse linies te hebben uitgevoerd, was hij op de terugweg in een storm terecht gekomen, en toen had hij moeten kiezen tussen landing in Duitsland, het land van de vijand, of in het neutrale Nederland. Dat was geen moeilijke keus geweest, maar des te meer spijt had hij van zijn interneringstijd op Urk. Toen de trage maanden zich voortsleepten zonder eenige kans op ontsnappen, toen maakte het verlangen naar vrijheid zich zoo onstuimig van hem meester, dat hij er zenuwachtig van werd. Zo werd het ondernemen van ontsnappingspogingen vaderlandse en militaire plicht, in plaats van in comfortabele gevangenschap afwachten tot de oorlog voorbij zou zijn. Nee, dat was geen optie, de Nederlandse vriend en collega luistert gefascineerd naar het weemoedig-heroïsche van het krijgsgevangenschap, en ontwikkelt alle begrip, wanneer ge het in moeilijk-bedwongen hartstochtelijkheid vertelde verhaal aanhoort van zoo’n modernen krijgsheld van den vliegdienst. Het zijn duidelijk andere tijden, waarin piloten nog aviatische helden heten, en waar zo’n Nederlandse gesprekspartner de oorlogsomstandigheden nog als weemoedig-heroïsch kan idealiseren. De smerigheid van het creperen in de loopgraven is hier ver weg; logisch ook misschien, bij een gesprek tussen een neutrale Nederlander en een Fransman die het allemaal vanuit de hoogte mocht aanzien. En de setting van het gesprek was ook echt inspirerend tot vluchten: om ons heen was overigens niets dan de grijze droefgeestigheid van troebelen schemerschijn over de verlaten zee. Wat de Nederlander tot begripvol, doch poëtisch taalgebruik inspireerde, gaf onze Franse aviatische held motivatie genoeg om te ontsnappen, graag met behulp van een Hollandsche dame.

Auteur:Sjaak Onderdelinden
Trefwoorden:Urk, Gevangen, Ontsnappen, Vliegenier
Personen:Joseph Coutisson

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.