image/svg+xml

Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie

Verhaal

Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie

Plaatje bij verhaal: spaanse_arbeiders_aan_het_werk-2.jpg

Ongeveer een halve eeuw geleden verlieten honderdduizenden Spanjaarden vanwege de armoede en de dictatuur van Franco hun land. Zij probeerden in Noordwest-Europa in korte tijd genoeg geld te verdienen om terug in Spanje een eigen bedrijfje te starten, een huis te kopen of een andere droom waar te maken.

‘Gastarbeiders’

Het Nederlandse bedrijfsleven kampte in de jaren zestig en begin jaren zeventig met grote tekorten aan ongeschoold personeel en ging over de grens op zoek naar ‘gastarbeiders’. Zo contracteerde een vleeswarenfabriek in Olst in de jaren 1970-1971 ruim honderd Spanjaarden. Een van hen was Santiago Arías Arías. In april 1971 stapte hij in de trein naar Nederland met een jaarcontract van de Verenigde Baconfabrieken Salland op zak. Santiago, die 37 jaar was toen hij in Nederland arriveerde, kwam uit Peraleda de la Mata, een door olijfgaarden omringd dorp op de Spaanse hoogvlakte, zo’n 170 kilometer ten westen van Madrid.

 

Papa was weer weg

Zoon Javier was zeven jaar toen zijn vader emigreerde: ‘Toen mijn vader ons verliet om te gaan werken in Olst was ik met mijn zeven jaar degene die hem regelmatig brieven schreef. Mijn moeder had de pech om tot de naoorlogse generatie te behoren en kon, zoals veel mensen van haar leeftijd, niet lezen of schrijven. Aan mij de taak om onze nieuwtjes en gevoelens aan het papier toe te vertrouwen en aan mijn vader over te brengen. Het adres waar ik de brieven heen stuurde, staat voor altijd in mijn geheugen gegrift: Santiago Arías Arías, Personeel Opvangcentrum Salland, Industrieweg 14A, Olst, Holland. Zelfs als ik het nu voor de geest haal, voel ik nog een brok in mijn keel en prikken de tranen achter mijn ogen. Nooit zal ik vergeten hoe mijn vader met Kerstmis naar huis kwam, beladen met cadeautjes voor mij. Het was de enige keer dat hij thuis kwam in het jaar dat hij in Nederland werkte. Zijn vertrek terug naar Olst is een van de droevigste herinneringen uit mijn jeugd.’

Wonen, werken, eten, drinken

De Spaanse arbeiders waren gewend aan zwaar werk op het land en vonden dat ze bij slachterij Salland goed verdienden op een relatief gemakkelijke manier. Het gemis van hun vrouw en kinderen viel sommigen zwaarder dan het werk. Ze hadden heimwee naar Spanje, misten hun gezin, konden niet wennen aan de Nederlandse levenswijze en vooral niet aan de Hollandse pot. Het woonoord waarin de Spanjaarden waren ondergebracht had veel weg van een ouderwetse jeugdherberg met gebrekkige voorzieningen en strenge regels. In het woonoord waren te weinig douches en toiletten, er was geen wasmachine, zodat de mannen hun was met de hand moesten doen, en om 22.00 uur moest het licht uit zijn. Toch slaagden ze erin om af en toe de Olster horeca te bezoeken. Als ze dan ’s avonds met een borreltje op luid klappend en zingend van de dijk naar de Industrieweg liepen, werd vanuit menig huiskamer even tussen de gordijnen gegluurd en geglimlacht om zoveel zuidelijk plezier in de duistere straten van Olst.

 

Een ring met een gulden

Na twaalf maanden kon Santiago’s jaarcontract verlengd worden, maar hij vond het welletjes en keerde terug naar huis. Van het geld dat hij in Olst had verdiend, kocht hij in zijn geboortedorp een huis. Voorheen woonde het gezin in een huurhuis. Hij ging weer in de bouw werken zoals hij eerder ook had gedaan en vond later een baan bij een agrarisch bedrijf in het dorp. In 1983, iets meer dan tien jaar nadat hij definitief was teruggekeerd, overleed Santiago, op vijftigjarige leeftijd, bij een fataal ongeval thuis. Hij viel van het dak en liep een schedelbasisfractuur op. Voor zijn vrouw en enige kind Javier was zijn plotselinge overlijden een enorme schok. Zijn vrouw is zijn dood nooit helemaal te boven gekomen. Ze heeft altijd alles bewaard wat met zijn emigratie te maken had. Bij zijn terugkeer uit Nederland bracht Santiago twee zilveren guldens mee. Van een daarvan liet hij een ring maken voor zijn echtgenote. Ze heeft die gedragen tot aan haar dood in 2004.

Magische klank

Zoon Javier is nooit in Olst geweest, maar dit Overijsselse dorp bezit voor hem zijn leven lang een magische klank: ‘Ik ben nieuwsgierig naar de plaats waar mijn vader een belangrijk jaar van zijn leven heeft doorgebracht. Vaak heb ik op Wikipedia gezocht naar gegevens over Olst en ik ben er heel wat keren met Google Earth heen gevlogen. Om dat vanuit je huiskamer te doen is één ding, maar om er daadwerkelijk heen te reizen is iets anders.’ Industrieweg 14A Olst; een adres dat bij Javier tedere herinneringen oproept aan zijn jeugd en zijn vader, die vanuit een arm dorp in Spanje vertrok naar een onbekend dorp in Nederland om na een jaar afzien en hard werken zijn vrouw en zoon een beter leven te bezorgen.

Auteur:Geertje van Os
Trefwoorden:Vleeswaren, Bedrijvigheid Overijssel, Nieuwkomers Overijssel
Locatie:Olst, NL
Thema's:Nieuwkomers in Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.