image/svg+xml

De oorlog en de armoe (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)

Verhaal

De oorlog en de armoe (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)

Plaatje bij verhaal: afbeelding_88.jpg

De oorlog en de armoe (een artikel van 100 jaar geleden uit de Zwolsche Courant)

Oorlog ontregelt. Mensen genoeg die in vredestijd al moeite hebben het hoofd boven water te houden, laat staan in oorlogstijd, zelfs in een neutraal land als Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog

De oorlog en de armoe

Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

 

 

Oorlog ontregelt. Mensen genoeg die in vredestijd al moeite hebben het hoofd boven water te houden, laat staan in oorlogstijd, zelfs in een neutraal land als Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog. Om die neutraliteit te verdedigen en tussen al die oorlogvoerende landen flink over te komen, was het Nederlandse leger gemobiliseerd. Al die dienstplichtigen ontbraken dus thuis, de normale inkomsten kwamen weg te vallen – in de armere gezinnen doemt al gauw het spook van de armoede op. Voor veel boeren- en arbeidersgezinnen wordt het leven met de dag moeilijker.

 

Dat blijft niet onopgemerkt. In de krant van 16 februari 1915 staan twee voorbeelden. Onder de opwekkende kop Een vriendelijk verzoek aan alle huisvrouwen is er een ingezonden brief met een voorstel dat ook nog een eeuw later op instemming van Groene zijde kan rekenen: alle stadbewoners worden uitgenodigd, allen afval, als aardappelschillen, koolstronken, oud brood, enz., te bewaren voor het vee, daar de voederartikelen zoo schaarsch en duur zijn. Afvalscheiding dus, en alles wat eetbaar is voor het vee, zo snel mogelijk de stad uit. Goed initiatief, maar het komt voort uit stijgende nood.

De Zwolsche Courant ontziet zich niet, die om zich heen grijpende armoede te misbruiken met een sentimenteel, tranentrekkend, populistisch, reality-soap-achtig verhaaltje. Enige verontschuldiging mag zijn dat het verhaaltje niet uit eigen Zwolse journalistieke pen afkomstig is. Het is overgenomen uit de Geld. Koer . (de Geldersche Koerier?) en het gaat zo: Twee kindjes drukken hun neuzen plat tegen de ach zo verleidelijke etalage van de bakker: De kleine jongen, met z’n groote blauwe oogen, z’n blonde haren, z’n verschoten wintermutsje en gelapt broekje en het zusje met haar bleeke, smalle toetje, haar losse krulhaar en verscheurd jurkje, staarden er naar, als verbaasd dat zóó iets bestond!  Nette narigheid dus, regelrecht afkomstig uit de fel realistische literatuur van de negentiende eeuw…

Maar dat is alleen nog maar de beschrijving van de situatie, nu ontwikkelt het verhaaltje zich met hartverscheurende actie: De kinderen betreden de winkel, het meisje omklemde een griezelig (drukfoutje, moet natuurlijk zijn: groezelig) papiertje en daarin geborgen was … de schat. Verlegen, maar met glimmende oogjes van verlangen bestellen ze een taartje, de verkoopster eist echter  eerst inzage in het papiertje. En jawel, het gespaarde is maar de helft van het benodigde: Zeventien cent zitten er in het vieze papiertje, vijfendertig kost het gebak. En dus ontstaat er een gesprekje, waarbij de verkoopster gaat voor de vriendelijke afwijzing. Maar ze stelt een begrijpelijke doch foute vraag, namelijk of het taartje voor de kinderen zelf bedoeld is. Voor vader, zei ’t broertje op treurigen toon en tranen kwamen in zijn blauwe kijkers. Want vader is gemobiliseerd, moet diene… en kan dus op zijn verjaardag niet eens thuis zijn. Vandaar de prijzenswaardige actie van zijn kinderen. En dit is natuurlijk een verhaaltje, waarin de oprechte kinderliefde ook beloond wordt: In de winkel zijn ook nog andere klanten, en een van de aanwezige dames heeft er wel twee dubbeltjes voor over om de kindertjes gelukkig te maken.

 

Die verlaten dus opgetogen de winkel: Broertje hield de taart, krampachtig gedrukt tegen z’n buisje. Hand in hand liepen ze naar de nauwere straten. Oogen tintelend, meer kleur op de wangen!  Ja, ze wonen natuurlijk in de nauwere straten, waar de armoe het eerst toeslaat. In de winkel blijven de ooggetuigen hoofdschuddend achter en bespreken de oorzaak van deze sociaal-kritische  scène, die zo maar uit een roman van Dickens of  een toneelstuk van Herman Heijermans overgenomen zou kunnen zijn: Armoe in veel gezinnen! Ja, ja, de mobilisatie.

Sjaak Onderdelinden 

Trefwoorden:Eerste Wereldoorlog, Armoede, Taart
Periode:1914-1918
Thema's:Honderd jaar geleden in de Zwolsche Courant

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.